Vrije Universiteit Amsterdam

31.05.2006
H. Smit
aula
Faculteit der Letteren
13:45
Gezag is gezag. Kanttekeningen bij de houding van de gereformeerden in de Indonesische kwestie


Promotor: prof. dr. G.J. Schutte

Gemiste kans voor gereformeerden in Indonesië
Afgelopen zomer, zestig jaar na het uitroepen van de Indonesische onafhankelijkheid, was een Nederlandse minister aanwezig op de nationale feestdag in Jakarta. Voor het eerst. Dit bewijst hoe veel moeite Nederland heeft met de verwerking van zijn koloniale verleden. Dat geldt zeker voor veel ouderen onder de gereformeerden. Zij hebben immers nog de felle oppositie meegemaakt van de Antirevolutionaire Partij tegen het Indonesiëbeleid in de jaren '45 tot '49. Antirevolutionairen zagen het toen als een eis van christelijke politiek om niet met de Indonesische rebellen te onderhandelen. Revoluties moesten worden neergeslagen. 'Gezag was gezag en rebel was rebel', aldus Bruins Slot, destijds hoofdredacteur van Trouw en kamerlid voor de ARP. Vanwaar de onverzoenlijke houding?
Was het omdat de gereformeerden volledig verrast werden door de revolutie? Zaten ze vast aan de vooroorlogse koloniale denkbeelden van Colijn? Of konden ze niet anders dan opereren met zogeheten beginselen, ontleend aan bijbelteksten zoals Romeinen 13 en ontleend aan de visie van Groen van Prinsterer op ongeloof en revolutie? Beginselen, die gemakkelijk gelijk gesteld werden met Gods wil. Uit literatuurstudie, interview en archiefonderzoek van Herman Smit rijst een beeld op van gereformeerden die mede door die beginselpolitiek verstarden in een uitzichtloze oppositie, en bijdroegen aan de verscherping van de tegenstellingen tussen Nederlanders en Indonesiërs. Dat is des te tragischer omdat juist gereformeerden, door hun relaties op de zendingsvelden, een verzoenende rol hadden kunnen spelen. Die kans hebben ze gemist. Besef daarvan heeft later zeker bijgedragen tot bezinning op wat christelijke politieke eigenlijk zou moeten inhouden. In elk geval werd gaandeweg gebroken met het vanzelfsprekend toepassen van beginselen, zoals dat in de Indonesische kwestie was gedaan.

Voor meer informatie over activiteiten aan de VU:

dienst communicatie, afdeling In- en externe communicatie:

T 020 59 85666
E pers@vu.nl

Voor meer informatie over Vumc:

T 020 44 43444
E communicatie@vumc.nl