Socialistische Partij
Irrgang: Maak mededingingswet strenger
15-06-2006 * Tweede-Kamerlid Ewout Irrgang heeft vandaag gepleit voor
hogere straffen indien sprake is van misbruik van een economische
machtspositie en kartelvorming. Hij deed dit tijdens het debat over de
wijziging van de mededingingswet.
De minister wilde de straffen voor het overtreden van de wet
vaststellen op 10% van de omzet. Volgens het SP-Kamerlid is dit echter
veel te weinig. "In Amerika zijn de boetes zelfs 80% en uit
internationaal onderzoek blijkt dat een gemiddeld kartel jaarlijks 25%
extra winst behaald door samenspanning. Ik heb dus via een amendement
voorgesteld deze boete eveneens op te trekken naar 25%."
Het Kamerlid heeft tevens aandacht gevraagd voor het fenomeen van
misbruik van inkoopmacht als gevolg van economische afhankelijkheid.
Hiervan is sprake als een afnemer (bijvoorbeeld een verzekeraar) bij
een leverancier (bijvoorbeeld een fysiotherapeut) allerlei extra
kortingen bedingt omdat die leverancier toch geen kant op kan. Het MKB
krijgt over dit fenomeen jaarlijks veel klachten.
De bijdrage van Ewout Irrgang aan de eerste termijn van het debat:
Een week geleden spraken wij hier met de staatssecretaris van
Economische Zaken over de wet Consumentenbescherming. De SP
onderstreepte het belang en de noodzaak van een goede en effectieve
bescherming van de consument. Wat de SP betreft staat dit punt wederom
centraal bij de behandeling van deze mededingingswet.
Tegelijkertijd is dit ook onze grootste kritiekpunt: het punt
ontbreekt namelijk te veel in het wetsvoorstel en de memorie van
toelichting. Bij de evaluatie van de mededingingswet is immers nog
steeds geen centrale plaats gegeven aan de consument: zo worden zij
bijvoorbeeld niet genoemd in de huidige wet.
In het artikel "Europees mededingingsbeleid en Paretiaanse
welvaartstheorie" stelt emeritus hoogleraar Economie Arnold Heertje
dat in het (Europese) mededingingsbeleid andere overwegingen dan de
belangen van de consumenten, zoals werkgelegenheid, groei en innovatie
onder- en niet nevengeschikt aan de bevrediging van de behoeften van
de consumenten van nu en straks zijn. En ook de consumentenbond vraagt
aandacht voor de bescherming en versterking van de economische
belangen van consumenten als doel van de Mededingingswet.
De SP vindt dat mededinging geen doel op zichzelf is maar een middel
om te verzekeren dat markten functioneren en blijven functioneren mede
in het belang van de consument. De SP pleit er dan ook voor dat
consumentenorganisaties als belanghebbenden in de zin van de
Mededingingswet worden aangemerkt.
De SP vindt dat bedrijven en bestuurders harder moeten worden
aangepakt indien zij (kartel)overtredingen begaan. Harder ook dan in
het wetsvoorstel wordt voorgesteld. De hele blamage rondom de
bouwfraude en de reputatie van Nederland Fraudeland maakt dan ook dat
het invoeren van celstraffen voor bestuurders die betrapt zijn
wenselijk is. Hiermee sluiten we ons bovendien aan bij een goede
Europese traditie zoals ik uit de memorie van toelichting opmaak. Een
Europese traditie, dat is iets wat deze minister moet aanspreken denk
ik, maar is dat ook zo, vraag ik hem.
Volgens onder meer het Verbond van Verzekeraars is het aantal
afgesloten bestuurdersaansprakelijkheidsverzekeringen flink
toegenomen. De SP vindt dit een zeer onwenselijke ontwikkeling en is
van mening dat boetes niet verzekerbaar mogen zijn. Anders heeft het
opleggen van hoge (hogere) boetes natuurlijk niet zo veel zin. Graag
een reactie van de minister.
Meer in het algemeen is de SP van mening dat in Nederland de boetes
(nog steeds) erg laag zijn, bijvoorbeeld in vergelijking met de VS.
Amerikaans kartelhoogleraar en kartelexpert John M. Connor
concludeerde onlangs dat Europa minstens het dubbele aantal kartels
heeft in vergelijking met de VS. Hij is van mening dat een boete van
maximaal 10% van de jaaromzet bij lange na niet genoeg is: in de VS
kunnen bedrijven tot 80% van de jaaromzet opgelegd krijgen. Het risico
van een faillissement kan volgens hem voorkomen worden door de boete
gespreid op te leggen.
Volgens het meest toonaangevende onderzoek op het gebied van
kartelovertredingen genaamd "Cartel overcharges: survey and
meta-analysis" eveneens van de hand van de heer Connor, behaalt een
gemiddeld kartel jaarlijks 25% extra winst door samenspanning. Daarom
heb ik een tweetal amendementen ingediend waarvan in een amendement
wordt voorgesteld de boetes voor materiele overtredingen te verhogen
naar 25 procent en in de andere analoog daaraan de boetes voor formele
overtredingen te verhogen naar 2,5 procent.
Dan kom ik op het punt van de capaciteit. De SP vindt de uitleg van de
minister betreffende de belasting van de rechterlijke macht niet
voldoende. Naar de indruk van de SP kampt de NMa ook met overmacht. De
SP is daarom van mening dat indien de NMa effectief wil optreden, ook
in het belang van de consument, een uitbreiding van de NMa wenselijk
is. (Ook hier pleit Connor voor).
Dan de kwestie inkoopmacht: de minister schrijft in zijn brief d.d. 13
april jl. dat hij niets ziet in het aanpakken van inkoopmacht van
grote ondernemingen. De SP heeft al eerder een punt gemaakt van het
verwante onderwerp van verkoop onder kostprijs. Wederom krijgt mijn
fractie sterk de indruk dat hier sprake is van een gebrek aan
politieke wil het probleem van de inkoopmacht aan te pakken en daarom
heb ik ook op dit punt een amendement ingediend.
Tot slot de schadevorderingen. In opdracht van de minister heeft
advocatenkantoor Houthoff Buruma een inventarisatie gemaakt van de
mogelijkheden voor civielrechtelijke handhaving van de
mededingingsregels in ons land. Er worden in het rapport oplossingen
aangedragen om obstakels die benadeelden van mededingingsovertredingen
in Nederland op hun weg aantreffen bij het vorderen van een
schadevergoeding weg te nemen dan wel zo klein mogelijk te maken.
Waarom heeft de minister de huidige evaluatie van de Mededingingswet
niet als gelegenheid aangegrepen om de mogelijkheden voor
civielrechtelijke handhaving te verbeteren? En waarom niet het rapport
van Houthoff Buruma hierbij betrokken, aangezien ook de Europese
Commissie van mening is dat maatregelen het voor benadeelden
gemakkelijker moeten maken geleden schade vergoed te krijgen? Is de
minister bereid dit alsnog te doen?