Nederlands Kanker Instituut
Belangrijke component van celllulaire noodrem op celdeling geïdentificeerd
Amsterdam, 23 juli 2006
Het p53 tumor suppressor eiwit speelt een belangrijke rol bij het remmen van celdeling. De precieze manier waarop p53 celdeling remt is echter nog steeds niet opgehelderd. Onderzoekers Roderik Kortlever en prof. dr. René Bernards van het Nederlands Kanker Instituut-Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (NKI-AVL) schrijven in een online publicatie van het wetenschappelijke tijdschrift Nature Cell Biology van 23 juli dat een belangrijke speler in regulatie van celdeling door p53 het Plasminogen Activator Inhibitor-1 (PAI-1) eiwit is.
Het meest fundamentele aspect van kanker is ongeremde celdeling. De functie van een gen dat zich specialiseert in het tegengaan hiervan en een centrale rol in celdeling speelt, tumor-suppressor p53, is verloren in de helft van alle gevallen van kanker. p53 kan ongewenste celdeling tegengaan door een cel tot zelfdoding aan te zetten (apoptose) of door celdeling te remmen. Dit laatste wordt senescence genoemd en is, naast apoptose, een ingebouwde 'noodrem' die cellen beschermt tegen ongewenste deling. Hoe p53 dit doet was echter nagenoeg onbekend en onderzoekers Kortlever en Bernards van het NKI-AVL hebben nu een belangrijke speler in dit proces geïdentificeerd.
Het was al bekend dat PAI-1 wordt geactiveerd door het p53 tumor suppressor eiwit. Maar er was geen reden om aan te nemen dat PAI-1 een rol zou spelen bij het activeren van de cellulaire 'noodrem' die celdeling stopt als p53 actief wordt, aangezien van PAI-1 voornamelijk bekend was dat het betrokken is bij bloedstolling en het aanmaken van bloedvaten. Kortlever en Bernards tonen nu aan dat PAI-1 aanwezigheid noodzakelijk is voor het laten stoppen van delen van cellen: als het PAI-1 eiwit niet aanwezig is kan p53 niet de noodrem op celdeling activeren en blijft de cel doordelen als dit ongewenst is.
Eerder is aangetoond dat PAI-1 mogelijk een rol kan spelen bij het vormen van uitzaaiingen van kankercellen. Daarnaast is PAI-1 een prognostische marker om te voorspellen welke borstkankerpatiënten een grote kans hebben op het ontwikkelen van uitzaaiingen. Aangezien Kortlever en Bernards nu ontdekt hebben dat de groei van cellen direct beïnvloed kan worden door PAI-1, wordt nu duidelijk dat dit eiwit betrokken is bij de belangrijkste aspecten van tumoren: ongeremde groei en het vormen van uitzaaiingen. Deze kennis kan worden gebruikt om beter te begrijpen welke veranderingen cellen ondergaan wanneer ze veranderen in een tumorcel.