Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer

Speech van minister Dekker bij de presentatie van de gerenoveerde Ridderzaal op 6 september 2006.

Majesteit, Koninklijke Hoogheden, Excellenties, dames en heren,

Ik heet u allen met groot genoegen van harte welkom in de nieuwe oude Ridderzaal. Na een grondige renovatie en voorzien van een nieuwe inrichting, ligt zij er beeldig bij. "Nieuwe oude" zeg ik, want bij de renovatie is uitgegaan van het ontwerp van Cuypers uit 1904. En niet van de twintigste-eeuwse staat.

Tot in de negentiende eeuw was sprake van de "Grote" of de "Nieuwe Zaal". Of, zij het minder vaak, van de "Hofzaal". Pas in de vorige eeuw ging men spreken van de Ridderzaal. Misschien vanwege de middeleeuwse associatie.

De afgelopen jaren is hard gewerkt aan deze 'nieuwe' Ridderzaal. Majesteit, U heeft de werkzaamheden met eigen ogen kunnen aanschouwen, bij een bezoek in november vorig jaar.

De uitvoering is in de zomer van 2005 van start gegaan. In het Franse Lyon, in de Ridderzaal zelf en in het Textielmuseum in Tilburg ging men voortvarend aan de slag. Ik noem kort de meest in het oog springende veranderingen:

* De troon heeft weer de oorspronkelijke stoffering, dezelfde die Cuypers in 1904 verkoos.

* De door Cuypers ontworpen stoelen zijn geheel gerestaureerd en opnieuw gestoffeerd

* Er is een nieuw podium en een slanker baldakijn bij de troon.
* 19 nieuwe wandkleden en een schouwschildering; de provincievlaggen zijn verwijderd. Over die wandkleden valt trouw een aardige anekdote te vertellen.

Op de plaats van de wandkleden hingen tot in de jaren vijftig oriëntaalse, zogeheten Zevenburgse kleden, eveneens naar een ontwerp van Cuypers. Wij zouden zeggen: Turkse kleden. Het was een vrije, abstracte interpretatie van een oosters motief. Het verhaal gaat dat ze bij een bezoek van de Ethiopische keizer in 1954 schielijk werden weggehaald. De keizer, zo vreesde men, zou in staat zijn de echtheid van de kleden te bepalen en deze als namaak verwerpen.
* De vloerkleden zijn vernieuwd.

* Aangepaste en nieuwe verlichting in de kroonluchters, alsook een extra, achtste kroonluchter.

* De kleur van de wandvlakken is teruggebracht in de oorspronkelijke toonzetting uit 1904, namelijk in een zandkleur.

De Ridderzaal is in ere en in de oude luister hersteld. Wel is het goed te bedenken dat de Ridderzaal door de eeuwen heen de meest uiteenlopende functies heeft gehad. Want voorafgaand aan de vorige renovatie in 1904 deed de Ridderzaal dienst als feestzaal, als nationaal archief, hospitaal en winkelgalerij, als staatsloterij en zelfs als exercitielokaal voor een militaire school.

Pas sinds een eeuw wordt jaarlijks in de Ridderzaal het parlementaire jaar geopend. Destijds was het de architect Pierre Cuypers van het Rijksmuseum en het Centraal Station te Amsterdam, en van bijvoorbeeld de Tekenschool te Roermond, die de renovatie ter hand nam. En nu, 100 jaar later, zal de 'nieuwe' Ridderzaal eveneens tijdens Prinsjesdag later deze maand, opnieuw officieel worden ingewijd.

Na een vernieuwing die hard nodig was. Want als intensief gebruikte zaal voor bijeenkomsten voldeed de Ridderzaal niet meer aan de eisen van deze tijd. Veel van de oorspronkelijke uitmonstering van de zaal naar Cuypers' ontwerp was verloren gegaan. De conditie van de bekleding van de troon was slecht. Vooral de invloed van het licht op het zijden velours baarde zorgen. Hierbij heb ik met nadruk aangegeven belang te hechten aan de eenheid van interieur en inrichting van de Ridderzaal.
Tot slot heb ik - als verantwoordelijke voor het beheer van rijksgebouwen - extra aandacht gevraagd voor brandveiligheid en voor klimaatverbetering.

Want de Ridderzaal is uniek in Nederland, ook al vanwege de onlosmakelijke band met onze vaderlandse geschiedenis. Als rijksmonument maakt het deel uit van het Grafelijk Zalencomplex, waarvan de wortels tot in de dertiende eeuw reiken. Het spreekt dan ook vanzelf dat het voor toekomstige generaties behouden moet blijven.

Huidige generaties weten overigens goed de weg te vinden naar de Ridderzaal. Wist U dat het tijdens de Open Monumentendag het drukst bezochte Rijksmonument uit onze portefeuille is? Ook dit jaar weer kan het publiek tijdens het weekend van 9 en 10 september een kijkje komen nemen in de Ridderzaal.

Ik sprak eerder van de "nieuwe oude" Ridderzaal. De nieuwe inrichting van deze historische zaal is geen reconstructie, maar een vertaalslag naar de 21e eeuw. Het advies van architect Krijn van den Ende over het interieur en de inrichting van de Ridderzaal vormde de basis van het renovatieplan. Leidraad was het interieur bij de oplevering in 1904 naar Cuypers' ontwerp.

Hoe dit ook zij, het verheugt mij u hier in deze prachtige zaal als eerste (!) te mogen rondleiden. Graag overhandig ik u eerst echter nog een aandenken aan deze feestelijke dag.

Ik dank U wel.