Persbericht Universiteit van Tilburg
EMBARGO TOT VRIJ. 8 SEPTEMBER 16.5U
ORATIE JOLANDA DE VRIES EN JAN ANNE ROUKEMA
"Alleen de patiënt kan aangeven wat het beste is"
Sinds 1 september bekleden psychologe Jolanda de Vries en chirurg Jan Anne Roukema gezamenlijk de nieuwe leerstoel 'Kwaliteit van leven in de medische setting'. Hun rede 'Lichaam en geest: samenspel' is een krachtig pleidooi om kwaliteit van leven centraal te stellen in de behandeling van patienten: "de facto kan alleen de patient aangeven wat voor hem of haar het beste is."
Langzaam dringt in brede kring het inzicht door dat er een directe relatie en interactie is tussen lichaam en geest, stellen Jolanda de Vries en Jan Anne Roukema in hun oratie. Maar helaas speelt de kwaliteit van leven (KVL) nog steeds een zeer ondergeschikte rol in medisch beleid en beslissingen. En in die gevallen waarin kwaliteit van leven wel meegenomen wordt, kijkt men vaak niet verder dan de lichamelijke gezondheidstoestand in plaats van het totale geestelijke en lichamelijke welbevinden van de patient, aldus De Vries & Roukema.
Om kwaliteit van leven meer centraal te stellen is een omslag in het denken in de gezondheidszorg nodig. Op zorg (handen aan het bed) wordt bijvoorbeeld al jaren beknibbeld zorg, steun en aandacht de kwaliteit van leven van kankerpatienten significant beinvloeden, de nieuwste chemokuur daarentegen kan vaak maar een kleine verbetering tot stand brengen. Een ander voorbeeld is de populariteit van screening (preventief bevolkingsonderzoek). "Een poging onzekerheid weg te vangen. Maar ten koste van hoeveel angst?", stellen de hoogleraren. Onderzoek heeft uitgewezen dat veel vrouwen nog lang angstgevoelens hebben na een screeningsonderzoek ook al is de uitslag gunstig.
De hoogleraren gaan in hun oratie ook in op de vraag hoe kwaliteit van leven vakkundig en betrouwbaar te meten is. Het gaat dan niet alleen om het functioneren van de patient, maar ook om wat iemand van zijn of haar functioneren vindt. Hoeveel last heeft iemand van pijn? Het ontwikkelen van geschikte, betrouwbare KVL-vragenlijsten in eigen taal en cultuur is een vak op zich.
Roukema en De Vries hebben ook bijzondere aandacht voor de relatie tussen persoonlijkheidsstructuur en KVL. Zo loopt er nu een studie naar kwaliteit van leven bij vrouwen met borstkanker die kozen voor een borstamputatie of een borstbesparende operatie. Een borstbesparende operatie blijkt de kwaliteit van leven minder te vergroten dan aanvankelijk gedacht, met name bij vrouwen die 'angstig van aard' zijn. Voor hen zou een borstamputatie misschien zelfs een betere keuze kunnen zijn.
Mix van expertises
De Vries en Roukema hebben beiden een aanstelling van een dag in de week. De nieuwe leerstoel in de medische psychologie is een samenwerking tussen de UvT en het St. Elisabeth Ziekenhuis. De keuze voor een gezamenlijke invulling is een zeer bewuste. De verschillende achtergronden (ziekenhuis versus universiteit en medische psychologie versus oncologische chirurgie) zorgen voor een juiste mix van expertises in dit multidisciplinaire onderzoeksveld. De twee hoogleraren zijn tevens belast met de ontwikkeling van onderwijs in de tweejarige master Medische Psychologie die ook in september van start gaat.
Prof.dr. J.A. (Jan Anne) Roukema (1950, Ede) studeerde geneeskunde in Rotterdam. Hij specialiseerde zich tot chirurgisch oncoloog in achtereenvolgens het Eudokia Ziekenhuis te Rotterdam, het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven en het Anthonie van Leeuwenhoek in Amsterdam. Hij werkte als chirurg in Amsterdam en was research fellow bij het National Cancer Institute in Bethesda in de VS. In 1986 promoveerde hij aan de Erasmus Universiteit op onderzoek naar de preventie van postoperatieve longcomplicaties. Sindsdien werkt hij als chirurg in het Tilburgse St. Elisabeth. Ruim tien jaar is hij lid geweest van het Bestuur van het Concilium Chirurgicum, het college dat zich bezig houdt met de Opleiding van chirurgen in Nederland. Sinds 2005 is hij voorzitter van de medische staf. Roukema publiceert over oncologisch onderzoek bij met name borstkankerpatienten en over de detectie en behandeling van complicaties in de Heelkunde.
Prof.dr. J. (Jolanda) de Vries (1967, Den Haag) studeerde psychologie in Leiden en epidemiologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. In 1996 promoveerde ze aan de Universiteit van Tilburg op een studie naar een veelgebruikt meetinstrument voor de kwaliteit van leven. Sindsdien is zij als onderzoeker en (hoofd)docent verbonden aan de UvT. Sinds 2004 is zij tevens onderzoekscoordinator bij het St. Elisabeth Ziekenhuis. Het onderzoek van De Vries is gericht op de kwaliteit van leven van patienten en meetinstrumenten hiervoor. Ze publiceert met name over de kwaliteit van leven en vermoeidheid bij sarcoidose en andere chronisch aandoeningen.
Noot voor de pers
De oratie van Jan Anne Roukema en Jolanda de Vries vindt plaats op vrijdag 8 september 2006 in de Aula van de Universiteit van Tilburg, Warandelaan 2 te Tilburg. De oratie start om 16.15 uur. De tekst van de oratie is onder embargo verkrijgbaar via de Afdeling Voorlichting & Externe Betrekkingen, tel: 013 466 2000, e-mail: