MINBZK: Europees Hof kritisch over Nederlandse Kieswet
Ministerie bzk
http://www.minbzk.nl
Europees Hof kritisch over Nederlandse Kieswet
Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft vandaag vragen beantwoord die de Afdeling
bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft gesteld over het kiesrecht voor het
Europees parlement. Twee Arubanen hebben bij de Raad van State een zaak aangespannen
omdat zij in Aruba wilden stemmen voor de Europese verkiezingen. Volgens de Kieswet is
dit alleen mogelijk als zij ooit tien jaar in Nederland hadden gewoond en dat was niet
het geval.
De Raad van State heeft het Europese Hof - dat het laatste woord heeft bij de
interpretatie van Europees recht - een aantal vragen gesteld over het Nederlandse
kiesrecht. Het Hof antwoordt nu dat Nederlanders buiten Europa niet per se kiesrecht voor
het Europees parlement hoeven te hebben. Nederland mag hier zelf een beslissing over
nemen. Wel vindt het Hof dat áls Nederland ervoor kiest om Nederlanders buiten
Europa deel te laten nemen aan de Europese verkiezingen, het gelijkheidsbeginsel ook een
rol speelt.
Aruba en de Nederlandse Antillen zijn onderdeel van het Koninkrijk der Nederlanden. Begin
jaren '90 is besloten het kiesrecht voor het Europees parlement niet in te voeren in deze
landen, omdat zij geen onderdeel zijn van de Europese Unie. Het Hof van Justitie is het
met Nederland eens dat het niet nodig is om verkiezingen voor het Europees Parlement in
gebieden als Aruba - de 'Landen en gebieden overzee' van de Europese Unie - te
organiseren. De Europese wetgeving geldt niet in deze gebieden, en zij hebben via hun
regeringen direct contact met de Europese Commissie over de associatie die de Europese
Unie met hen heeft.
Het Hof van Justitie vindt het echter niet logisch dat Nederlanders buiten het Koninkrijk
het kiesrecht wél hebben, ook als zij nooit in Nederland gewoond hebben. Het Hof
vindt namelijk dat deze Nederlanders in het buitenland zich in een vergelijkbare situatie
verkeren als Arubanen en Antillianen en het Hof ziet geen objectieve rechtvaardiging voor
het onderscheid dat de Nederlandse Kieswet maakt.
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State zal nu eerst nog een einduitspraak
doen in deze zaak. Afhankelijk van deze uitspraak zal de regering bekijken of het nodig
is om het kiesrecht voor het Europees parlement op de een of andere manier uit te breiden
naar de Nederlandse Antillen en Aruba, of dat het onderscheid met Nederlanders in het
buitenland op een andere manier opgeheven kan worden. Hierover zal in ieder geval
vóór de Europese verkiezingen van 2009 duidelijkheid moeten zijn.
Toelichting: Arubanen en Antillianen hebben de Nederlandse nationaliteit en zijn Europees
burger. Maar de landen Aruba en de Nederlandse Antillen behoren niet tot het grondgebied
van de Europese Unie. Zij hebben de status van 'Landen en gebieden overzee' (LGO). De
beslissingen van de EU gelden in principe niet in de LGO. In de LGO van
Groot-Brittannië hebben de inwoners ook geen kiesrecht voor het Europees parlement,
maar in de LGO van Frankrijk wel.