Eerste Kamer zet vraagtekens bij afgeschermde getuige
LeesVoor
woensdag 13 september 2006
Een dag na de vijfde herdenking van de slachtoffers van de
terreuraanvallen in de Verenigde Staten op 11 september 2001 heeft de
Eerste Kamer een wetsvoorstel besproken dat van betekenis is voor de
bestrijding van terreur in Nederland. Het voorstel maakt het mogelijk
om informatie van de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst (AIVD)
via afgeschermde getuigen van deze dienst een rol te laten spelen bij
de opsporing en vervolging van onder andere verdachten van
terroristische aanslagen.
Ontlastende verklaring
Het wetsvoorstel is een uitvloeisel van een door de Tweede Kamer
aangenomen motie-Wilders uit december 2003. Bij de behandeling in de
Eerste Kamer van het voorstel schaarden de fracties van CDA en VVD
zich achter de regering al hadden zij wel kritiek op de positie van de
AIVD in het geheel. Een getuige van deze dienst zou tot het laatst toe
mogen bepalen of een verklaring wel of niet aan het strafdossier wordt
toegevoegd. In het bijzonder vroegen de beide regeringsfracties aan
minister Donner (CDA, Justitie) wat er gebeurt met ontlastende
verklaringen die buiten het dossier worden gehouden.
Zowel CDA-senator Van de Beeten als mevrouw Broekers-Knol van de VVD
verwees naar de herdenking van 'nine-eleven' om de steun aan het
wetsvoorstel mede te rechtvaardigen.
Hoge Raad
Namens de PvdA-fractie wierp senator Jurgens de vraag op of het
wetsvoorstel nog wel nodig is nu recent de Hoge Raad zich over de
toelaatbaarheid van informatie van de AIVD bij strafprocessen heeft
uitgelaten. Geen rechtsregel verbiedt het gebruik van informatie van
de AIVD, citeerde Jurgens een arrest van 5 september 2006. Eerder al
had het gerechtshof in Den Haag bepaald dat ambtsberichten van de AIVD
gebruikt kunnen worden in het strafproces, zowel als startinformatie
aan de politie (voor nader onderzoek) en als bewijsmiddel. Tegen een
vonnis van het Rechtbank in Rotterdam, dat terreurverdachten niet
wilde veroordelen op basis van alleen informatie van de AIVD was het
openbaar ministerie in beroep gegaan.
Mensenrechten
Bij de uitwerking van het voorstel inzake afgeschermde getuigen dreigt
de regering in strijd te handelen van het Europese Verdrag inzake de
Rechten van de Mens, oordeelt de PvdA-fractie. Dit komt omdat gekozen
is voor een procedure, waarbij de zittingsrechter uiteindelijk niet
kan beoordelen of aan de verdediging wezenlijke informatie wordt
onthouden. Deze taak ligt bij de rechtercommissaris.
Gewetensnood
Mevrouw Broekers-Knol en senator Van de Beeten wezen erop dat in het
geval ontlaste informatie wel bekend is bij de rechtercommissaris maar
niet bij de zittingsrechter (omdat de afgeschermde getuige opneming
van zijn verklaring in het strafdossier blokkeert) er gewetensnood kan
ontstaan bij de rechtercommissaris en de verdachte kan worden
benadeeld.
Stap te ver
SP-senator Kox zette vraagtekens bij het aangehaalde arrest van de
Hoge Raad. Dit gaat een stap te ver. Daardoor is de SP meer van dit
wetsvoorstel gaan houden. Mevrouw De Wolff van GroenLinks zei dat haar
fractie ongelukkig is met het voorstel. Volgens haar verdraagt de
waarheidsvinding niet een zo geprivilegieerde positie als de AIVD
heeft toebedeeld gekregen. De terrorismedreiging is geen reden om
minder zorgvuldig te zijn bij de waarheidsvinding, oordeelde mevrouw
De Wolff.
Senator Holdijk vroeg namens de fracties van SGP en ChristenUnie of de
positie van de AIVD door het wetsvoorstel wordt versterkt en de
positie van de rechtercommissaris verzwakt.
Inpassing in bestaand systeem
Minister Donner (CDA, Justitie) verdedigde het voorstel als een poging
om de bestrijding van terrorisme in te passen in het bestaande systeem
van strafrechtspleging. De minister zei in een reactie op een
uitlating van PvdA-senator Jurgens dat de terreurdreiging anders is
dan andere bedreigingen en dat daarom hier en daar aanpassing van
strafrecht en opsporingsmethoden noodzakelijk is. Volgens Donner is
het wetsvoorstel een uitwerking van het beginsel dat informatie van de
inlichtingendiensten gebruikt kan worden in het strafproces. Het gaat
erom dat ambtsberichten door het verhoren van afgeschermde getuigen
kunnen worden 'ingekleurd' en zo de rechter meer houvast bieden. Hij
zag er ook een methode in om de rechtercommissaris de betrouwbaarheid
van de inlichtingen van de AIVD te laten toetsen. Maar de minister gaf
toe dat in het belang van de staatsveiligheid de afgeschermde getuige
van de AIVD altijd het laatste woord heeft wat betreft de vraag of een
getuigenverklaring wel of niet aan het strafdossier wordt toegevoegd.
De staatsveiligheid kan de waarheidsvinding in de weg staan, aldus de
minister.
Donner zei dat Nederland niet handelt in strijd met artikel 6 van het
Europese verdrag voor de rechten van de mens dat opkomt voor het recht
van de verdediger van een verdachte om kennis van alle informatie te
nemen waarover ook het openbaar ministerie beschikt.
Stemming
Op verzoek van de oppositie werd stemming over het wetsvoorstel
aangehouden tot de eerstvolgende vergadering van de Eerste Kamer op 26
september 2006.
---
* stenogram 12 september 2006 Dit is een downloadbaar word-bestand
van 575 Kilobyte word
Aan de informatie op deze site kunnen geen rechten worden ontleend.
Eerste Kamer der Staten Generaal