Vereniging Natuurmonumenten



LANDHUIS OOSTERHEIDE IN OUDE GLORIE HERSTELD
16-09-2006

Breda heeft de oude gemeente Teteringen uiteindelijk helemaal ingelijfd. Voor het zover was heeft de andere buurgemeente Oosterhout ook al flink gewinkeld en landgoed Oosterheide bemachtigd.

Niet iedereen weet het, maar het oude landgoed Oosterheide besloeg vroeger zo'n tweehonderd hectare grond. Oosterheide lag grotendeels op grondgebied van Teteringen. Natuurmonumenten beheert wat er van Oosterheide overbleef. Op dit moment vindt er een grondige restauratie plaats van het landhuis. Nu al wordt langzaam zichtbaar dat Oosterheide er straks weer fantastisch uitziet.

Karel J.C. del Court van Krimpen, staalmagnaat, kocht in het begin van de vorige eeuw flink wat grond op de plaats van het landgoed Oosterheide. Hij woonde op een landgoed dat plaats moest maken voor de bouw van de hoogovens. In 1909 gaf hij opdracht aan architect Jan Oomen uit Oosterhout om een `heerenhuys' te ontwerpen plus koetshuis. Hij was kennelijk heel tevreden over de prestaties van Oomen - het kantoor Oomen Havermans Waltjen zit tegenwoordig in Breda - want het architectenbureau ontwierp later de tuinderswoning en de pachtboerderijen op het landgoed. "De architecten verdienden destijds heel goed. Ik heb hier een tekening voor de bouw van een kippenhok. De architect bracht daarvoor destijds zeventig gulden in rekening. De gemeente rekende een dubbeltje leges voor het onder architectuur gebouwde kippenhok", aldus John Sips. Hij is boswachter van Natuurmonumenten en verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken.

Het landhuis, ook wel eens kasteeltje genoemd omdat er een karakteristiek torentje aangebouwd is, werd na 1909 nog flink uitgebreid. In 1915 kwam del Court van Krimpen er met zijn vrouw en twee kinderen definitief wonen. In die tijd is de tuinderswoning erbij gebouwd. Bovendien is het landhuis uitgebreid met een erker aan de voorzijde en een zogenaamde provenierskamer aan de achterkant. "Je kunt wel zien dat de economie achteruit ging in die tijd want er werden veel goedkopere stenen gebruikt. Zachtere stenen ook. Dat was een probleem voor de stukadoor. Die moest zijn materiaal er op aanpassen."

Oosterheide is met alle gebouwen en de tachtig hectare grond eromheen een rijksmonument. Natuurmonumenten is eigenaar. De restauratie van het landhuis kost ongeveer een half miljoen euro. Het dak is hersteld, de kozijnen zijn vernieuwd en op dit moment komt er een nieuwe pleisterlaag op het landhuis. Zoals het een landgoed van een gegoede familie betaamd, had Oosterheide een eigen oprit. Nu moet je vanaf de Oosterhoutseweg de Tilburgsebaan inrijden om naar de oprit van het landhuis te komen. "Vroeger had Oosterheide vanaf de Oosterhoutseweg een eigen oprijlaan. Dat heette het Kromme Laantje en leidde bezoekers via een bocht in de oprijlaan precies naar een punt van waar je het landhuis zo mooi mogelijk voor je zag. Bedoeld om bezoekers te imponeren."

Del Court van Krimpen overleed in 1958. Hij liet ongeveer 140 hectare akkerland en weiland na aan een van zijn dochters. Hij wilde dat het landhuis, de gebouwen en het bosgebied behouden zouden blijven. Hij liet het huis en tachtig hectare bos na aan zijn kleinzoon Ir. D. Hasselman. John Sips wijst in dit kader op het grote belang van de oprichter van het landgoed voor Teteringen en Oosterhout. Het gebied was ten tijde van de komst van de staalmagnaat nog heide. Oosterhout, Teteringen en Breda ruzieden in een ver verleden al over de rechten voor het plaggen van heide. Dat is ook de reden geweest dat er in de loop van de geschiedenis flink is geschoven met de gemeente grens. Nu ligt die precies op de Tilburgsebaan. "Maar, dat is pas sinds de herindeling. Del Court van Krimpen heeft het hele gebied laten ontginnen. Hij en later zijn kleinzoon hebben die tachtig hectare bos aan laten leggen. Bovendien hadden tientallen pachtboeren heel lang hun broodwinning op het landgoed." De dochter van de oprichter heeft haar bezittingen uiteindelijk verkocht aan de gemeente Oosterhout voor de bouw van de woonwijk Oosterheide. "Zij erfde wat vroeger heette de Keipolder en de Lage Heide. De Warandelaan heette vroeger Slikstraat. Die kwam uit bij de oude boswachterswoning. Die stond op de kruising van de Burgemeester Materlaan en de Beneluxlaan."

Sips is nog steeds blij dat Oosterhout niet is geslaagd in plannen om de woningbouw voor de wijk Oosterheide tot aan de Tilburgsebaan te laten komen. "Het was maar goed dat het landgoed onder de wet Natuurschoon viel", aldus Sips, die veel gespit heeft in de historie van Oosterheide. Uit een stapel haalt hij zomaar een oud verkavelingsplan om zijn stelling te onderbouwen. Sips betreurt het nog steeds dat de gemeente Oosterhout besloten heeft de Del Court van Krimpenlaan om te dopen in Burgemeester Materlaan. "Ik begrijp wel dat het makkelijk was, omdat er geen huizen langs staan. Maar Del Court heeft ook zijn verdiensten gehad en dat is zomaar opzij geschoven. Protesten van Natuurmonumenten kleinzoon Hasselman hebben niet geholpen."