TNS NIPO

Foto

Publicaties TNS NIPO onderzoek

19 september 2006

Zwever terug op oude honk
Financieel Dagblad, 19 september 2006

In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen lijken de schokgolven van Fortuyn definitief weggeëbd. Leverden de stemrondes van 2002 en 2003 forse verschuivingen op in zetelaantallen, in de opiniepeilingen voor de verkiezingen van 22 november komt een traditioneel beeld naar voren. De PvdA komt steevast als grootste partij uit de bus, op de hielen gezeten door een steeds dichterbij kruipend CDA. De VVD staat vast op de derde plaats. Hoewel bij de kleinere partijen meer verschuivingen plaatsvinden, valt de mobiliteit van zwevende en 'switchende' kiezers in het niet bij de kiezersrevolte van 2002.

'De electorale verhoudingen zijn weer genormaliseerd', zegt Peter Kanne, bij TNS NIPO verantwoordelijk voor kiezersonderzoeken. 'De Fortuyn-revolte had twee grote oorzaken. Ten eerste was er na Paars sprake van een gedepolitiseerde situatie waarin problemen werden afgedekt met compromissen. Ten tweede legde Fortuyn de vinger op de zere plek: de onvrede over het integratievraagstuk.' Beide drijfveren zijn nu ondervangen, meent Kanne. 'De politiek speelt zich nu weer af langs de traditionele links-rechts lijnen, bij de traditionele partijen is er weer meer te kiezen en in ieder partijprogramma staat wel een paragraaf over integratie.'

Reinier Heutink van Interview-NSS is een andere mening toegedaan. 'Onderliggend is er weinig veranderd sinds 2002', waarschuwt hij. 'Het percentage zwevende kiezers ligt nog steeds op 25 tot 30. Het enige wat ontbreekt, is een stemmentrekker die die groep aan zich weet te binden.' De huidige stabiliteit heeft volgens Heutink dan ook meer te maken met het aanbod aan partijen en lijsttrekkers. 'Ik verwacht alleen voor de komende verkiezingen geen nieuwe ster aan het firmament. Marco Pastors is tot dusver niet de nieuwe Pim Fortuyn gebleken, althans niet voor de kiezer.'

Kanne denkt juist dat de voedingsbodem voor 'nieuw rechtse' partijen sowieso schraler is. Zo leeft het thema integratie minder sterk dan een paar jaar terug, stelt Kanne. 'De kiezer vindt nu sociaal-economische issues en onderwijs belangrijker. Kiezers hebben het gevoel dat die thema's bij de traditionele partijen in betere handen zijn. Proteststemmers wijken onder deze omstandigheden dan ook eerder uit naar de SP dan naar Wilders. De SP zet zich sterker in voor de koopkracht.'

In de peiling van TNS NIPO komt die beweging duidelijker naar voren dan bij Interview-NSS en de peiling van Maurice de Hond. Volgens TNS NIPO kan de SP rekenen op 24 zetels, bij Interview-NSS (16) en Maurice de Hond (17) is dit lager. Kanne: 'Ik denk dat dit in aanloop naar de verkiezingen terugloopt, maar een herhaling van 2003 voorzie ik niet.' Toen kon de SP volgens de eerste peilingen rekenen op een verdubbeling, maar bleef de partij steken op de negen zetels die ze al had. Veel potentiële SP-stemmers stapten over naar de PvdA toen de verkiezingen op een nek-aan-nekrace uitliepen tussen de sociaal-democraten en het CDA.

Als er in de komende twee maanden verschuivingen plaatsvinden, verwacht Heutink die langs dezelfde lijnen als in 2003, toen vanwege de machtsvraag VVD-kiezers overstapten naar het CDA en (in mindere mate) CDA-stemmers de omgekeerde weg bewandelden om de kans op een centrumrechtse coalitie te vergroten. 'De PvdA heeft nu een redelijk grote voorsprong, maar als het CDA dichterbij komt, dan kan dit een rol gaan spelen. Maar het belangrijkste thema is nu niet zo zeer wie de grootste wordt, maar of het huidige kabinet doorgaat, of dat het CDA-PvdA wordt.'

'De meeste kiezers bewegen toch in vaste banen', zegt Kanne. 'Linkse kiezers stemmen links, en rechtse rechts.' Volgens hem weet van alle stemgerechtigden circa een kwart zeker op welke partij er gestemd wordt. De helft van de kiezers noemt hij 'switchers': kiezers die van partij kunnen wisselen, maar dicht bij hun politieke kleur blijven. 'En een zevende deel is zwevende kiezer, mensen die geen politieke voorkeur hebben en waarschijnlijk wel stemmen. De resterende groep stemt vermoedelijk niet en heeft geen politieke voorkeur. De winst van Fortuyn schuilde er in dat hij die laatste twee groepen achter zich kreeg.'

Onder de huidige omstandigheden verwachten Kanne en Heutink geen grote schokken meer. De enige kwesties die volgens hen nog tot verschuivingen kunnen leiden, zijn de AOW-kwestie en de hypotheekrenteaftrek. 'Als Rutte op dat laatste punt zou schutteren, wat ik niet verwacht, kan dat stemmen kosten', meent Kanne. Heutink merkt op dat de PvdA snel inbond met haar AOW-plannen toen de partij in de peilingen onderuit ging. 'Alle partijen opereren erg behoedzaam, misschien dat pas na Prinsjesdag de messen worden geslepen.'

Bij publicatie of verspreiding graag de bron TNS NIPO/ Financieel Dagblad vermelden. Voor eventuele vragen kunt u contact opnemen met Peter Kanne (tel: 020 522 59 24).