Waterschap Groot Salland

Hoe zijn we de warme zomer doorgekomen

Laatst gewijzigd: 22 september 2006

zwemwater

De tropische temperaturen van afgelopen zomer zorgden voor hoge verkoopcijfers van zonnebrillen, ventilatoren en zonnecrèmes. Voor de Nederlandse waterschappen was het echter andere koek. De aanhoudende droogte bracht het circuit van beregeningsverboden, blauwalgen en botulisme weer op gang. Nu de zomer achter de rug is, blikken we terug en stellen de vraag: hoe is het Waterschap Groot Salland de zomer doorgekomen?

Geen beregeningsverbod, kwaliteit van het zwemwater, verbod op beweiding, handhaving, botulisme en vissterfte, gemaal 't Zwaantje.

Beregeningsverboden
Om met het goede nieuws te beginnen: ons waterschap heeft geen beregeningsverboden hoeven in te stellen. Dit in tegenstelling tot diverse andere waterschappen. Eind juli begon de situatie redelijk kritiek te worden, zodat wel rekening werd gehouden met een beregingsverbod in delen van ons gebied. "Dat het nog even spannend werd, had alleen te maken met een paar storingen van het gemaal Ankersmit in Deventer", legt Gerben Tromp uit. Vanuit Hydrologie en ruimtelijke ontwikkeling was hij nauw betrokken bij de droogtesituatie. "Ankersmit is een belangrijk aanvoergemaal dat korte tijd uit de running is geweest, waardoor het peil op het Overijsselsch Kanaal zakte. Na reparatie trok alles snel weer bij en hadden we voldoende aanvoer van water. Het probleem van te weinig aanvoer zoals in 2003 is niet aan de orde geweest. Om overal de peilen op voldoende niveau te houden, moest het aanvoersysteem wel voluit draaien."

Zwemwaterkwaliteit en blauwalg
Menig inwoner in ons gebied zocht tijdens de hitte verkoeling in zwemplassen. De door de provincie Overijssel officieel aangewezen zwemwateren werden traditiegetrouw gecontroleerd op de kwaliteit ervan. Er wordt dan onderzoek verricht naar bacteriologische verontreiniging, het doorzicht wordt gemeten en de zuurgraad van het water wordt vastgesteld. Ook hier goed nieuws. Alle zwemwateren konden continu open blijven voor publiek. "Daar zijn we natuurlijk dik tevreden mee", blikt coördinator zwemwaterkwaliteit Bert Kreunen terug. "Na verloop van tijd kreeg het zwemwater wel een tamelijk hoge temperatuur, zo'n 25 graden." Maar de blauwalg bleef gelukkig uit? "In de Wijthmenerplas in Zwolle is een hele lage concentratie gemeten, niets verontrustends. Bij de eerste waarneming ging het om een vlekje, een paar uur later was het slechts een stipje."

Beweidingverbod
Toen de droogte wel erg lang stand hield en het gras op de dijken er droog en dor bij lag, z

Dijk

agen de deskundigen binnen ons 'schap' zich genoodzaakt tot het instellen van een beweidingverbod. Door vee te weren op dijken konden de graszoden worden beschermd tegen verdere beschadiging. De maatregel gold niet voor het gehele beheersgebied. De dijken in het gebied ten noordwesten van het Zwolle-IJsselkanaal en het Zwarte Water (Kampen, Mastenbroek, Kampereiland, Kamperveen en Zalk) waren gevrijwaard. "Dit zijn lager gelegen gebieden waar de droogte minder van invloed was", licht hoofd Uitvoering Jan Put toe. "De dijken waren hier zelfs nog redelijk groen en begroeid. In de rest van ons gebied was alles geel en verdord. Het verbod is na de vele regenbuien gefaseerd weer opgeheven."

Handhaving
Gedurende de droogteperiode stuurde medewerker Handhaving en opsporing Martin den Boer de handhavers aan. "De actie handhaving 'ontheffingen beregening' is in korte tijd voorbereid", reageert hij. "Het heeft uiteindelijk als resultaat geen processen-verbaal opgeleverd, hetgeen natuurlijk oké is. De regen die tijdens de actie steeds vaker naar beneden kwam, heeft goed bijgedragen aan dat resultaat." Naast deze positieve berichten werden ook verbeterpunten duidelijk. Zo leerden onder andere boze reacties van boeren dat het ontheffingenbestand dat door de jaren heen is opgebouwd, nog niet helemaal up-to-date is. Martin: "De evaluatie zal bepalend zijn of een actie zoals deze in de toekomst wederom zal plaatsvinden. Ondanks dat een algeheel onttrekkingverbod niet nodig was, is het een leerzame actie geweest."

Botulisme
De tevredenheid over het niet binnenkomen van botulismegevallen, werd aan het einde van de zomerse weken alsnog de kop ingedrukt. In Zwolle, Kampen en Raalte werden dode eenden aangetroffen die na onderzoek besmet bleken te zijn met botulisme type C, een ongevaarlijke variant voor mensen. Alex Bruggeman, controleur verontreinigingsheffing en emissies, stuurde de eenden op naar CIDC in Lelystad. "Op meerdere plekken in ons gebied zijn dode watervogels aangetroffen, met name eenden. Bij enkele daarvan werd inderdaad botulisme type C vastgesteld."

Botulisme

Meldingen kwamen meestal via particulieren of gemeentewerkers binnen. Het is dan zaak kadavers zo snel mogelijk te ruimen om besmettingshaarden te voorkomen. Alleen de kadavers die niet langer dan circa 24 uur in het water hebben gelegen, zijn geschikt voor onderzoek. "Anders is het niet meer na te gaan of ze aan botulisme dood zijn gegaan", licht Alex toe. "De bacterie kan namelijk ook later in het kadaver zijn gekropen. Al met al was het een hectische zomer. Door het weer was het risico op botulismegevallen groter, terwijl er op het werk onderbezetting was in verband met de vakantieperiode. Ook bleek dat mensen toch niet goed weten wanneer ze welke instantie moeten bellen. Voor wateren binnen de bebouwde kom is dit de gemeente, voor daarbuiten het waterschap. Dat werd nogal eens door elkaar gehaald."

Vissterfte
Passeerden verder nog opmerkelijke droogte-items de revue? Jazeker. Zo werden tientallen dode vissen door medewerkers van het Waterschap Groot Salland en buurtbewoners uit het water langs de Burg. De Vos van Steenwijklaan in Zwolle-Zuid gehaald. De vissterfte trad op na maaiwerkzaamheden. "Het 'zwevende' mes en de schroefbewegingen van de maaiboot veroorzaakten omwoeling van het slib van de bodem", legt hoofd District III, Hans Kars, uit. "In samenhang met de hoge watertemperatuur van dat moment ontstond een zuurstoftekort in het water. Met het bekende gevolg voor de aanwezige vissen. Erg vervelend natuurlijk. Tot dit moment hadden zich onder vergelijkbare omstandigheden in andere wateren geen problemen voorgedaan. De maaiboot was op het verkeerde moment op de verkeerde plaats. De omstandigheden zullen naar verwachting volgend jaar beter zijn. In het najaar wordt gestart met een grootschalig baggerproject in Zwolle-Zuid."

't Zwaantje
Een ander noemenswaardig feit is het stopzetten van gemaal 't Zwaantje langs het Zwarte Meer op het Kampereiland. Door het warme weer ontstond overdadige algenbloei voor het gemaal. In de hitte ging deze algenlaag ook nog eens rotten. Hierdoor werd het water zwart verkleurd en bevatte het geen zuurstof meer. Freddie Schutte, opzichter van District I: "Omdat dit water bij het inlaten ervan de waterkwaliteit op het Kampereiland negatief zou beïnvloeden, hebben we het gemaal uitgezet. Twee noodpompen namen het werk over. Daarmee is vers water vanuit het Ganzendiep en het Noorddiep het Kampereiland ingepompt. Na zo'n anderhalve week hebben we de nog aanwezige algenlaag met een maai-veegboot in beweging gebracht. De stroming op het Zwarte Meer deed de rest."