MINJUS: Senaat steunt ruimer gebruik aivd-informatie

Ministerie jus

http://www.justitie.nl

Wiebe Alkema

070 370 7225

4863
26.09.06

SENAAT STEUNT RUIMER GEBRUIK AIVD-INFORMATIE

De mogelijkheden om informatie van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in het strafproces te gebruiken, worden verruimd. Ambtenaren van de dienst kunnen bij de rechter-commissaris uitgebreider ingaan op de inhoud van hun ambtsberichten; een afgeschermd getuigenverhoor wordt mogelijk.

Ook mag de rechter ambtsberichten van de AIVD rechtstreeks als bewijs meewegen. Dit staat in een wetsvoorstel waarmee de Eerste Kamer vandaag heeft ingestemd en dat op 1 november 2006 in werking treedt. Er komen betere en duidelijkere voorwaarden om informatie van inlichtingen- en veiligheidsdiensten te gebruiken bij de opsporing en vervolging van terroristen.

De mogelijkheden om informatie van inlichtingen- en veiligheidsdiensten te gebruiken zijn nu beperkt. Dit heeft te maken met de aard van de informatie (raakt de staatsveiligheid). Het gaat om een juiste balans tussen het gebruik van gegevens als bewijs in het strafproces en de mogelijkheden om informatie op betrouwbaarheid te toetsen. Daarbij spelen de bescherming van AIVD-ambtenaren, hun informatie en afscherming van gebruikte methoden bij de informatievergaring een belangrijke rol.

Een gespecialiseerde rechter-commissaris bij de rechtbank Rotterdam kan als hij de herkomst van bepaalde informatie onderzoekt, - zonodig anoniem - medewerkers van de AIVD horen. De rechter-commissaris moet verder in het proces-verbaal van verhoor verantwoording afleggen waarom hij de afgelegde verklaring waarover gegevens vanwege de staatsveiligheid niet vermeld kunnen worden, betrouwbaar acht.

De regeling is vooral van belang voor de zittingsrechter die tijdens het strafproces de betrouwbaarheid van een ambtsbericht van de AIVD moet beoordelen. AIVD-getuigen kunnen op een openbare zitting meestal niet veel zeggen vanwege het belang van de staatsveiligheid. De zittingsrechter kan in dat geval de rechter-commissaris inschakelen om onderzoek te doen en de betrouwbaarheid van een ambtsbericht na laten gaan. De rechter-commissaris neemt zelf kennis van alle feiten en komt dan tot een oordeel. Het is dan aan de zittingsrechter om de bevindingen van de rechter-commissaris te waarderen op bewijskracht.

De nieuwe procedure sluit aan bij Europese rechtspraak die beperking van de rechten van de verdediging aanvaardbaar acht als de staatsveiligheid in het geding is. Daar moet wel iets tegenover staan. De controle op betrouwbaarheid van getuigen moet in handen zijn van een onafhankelijke rechter en de procespartijen kunnen mede bepalen welke vragen de rechter-commissaris onderzoekt. Uiteindelijk stelt de zittingsrechter vast of voldoende informatie beschikbaar is voor een goede beoordeling van de zaak.

Het wetsvoorstel past ook goed bij de recente uitspraken van de Hoge Raad over het gebruik van AIVD-informatie in het strafproces. Bij de beantwoording van de vraag hoe onderzoek naar de betrouwbaarheid van AIVD-informatie moet worden verricht, is volgens de Hoge Raad van belang 'dat de rechter dient te streven naar compensatie van de rechten van de verdediging door andere wegen te zoeken teneinde de betrouwbaarheid van het materiaal te onderzoeken'.Dit wetsvoorstel biedt extra wegen voor onderzoek bij AIVD-informatie.

Verder krijgt een ambtsbericht de status van een zelfstandig en volwaardig schriftelijk stuk waaraan de rechter zonder beperkingen bewijswaarde kan toekennen.


------------------