Voorbehouden handelingen: hoe zit het ook alweer? (1)
Dit is het eerste deel in een reeks van vier over verpleegkundigen en het uitvoeren van voorbehouden handelingen. Directe aanleiding voor deze reeks is het promotieonderzoek waarmee Jolanda de Bie onlangs promoveerde aan de Vrije Universiteit. Zij concludeert dat veel verpleegkundigen op eigen initiatief voorbehouden handelingen verrichten. Volgens de Wet BIG mag dit echter niet. De Bie stelt dat het noodzakelijk is dat artsen en verpleegkundigen beter geïnformeerd moeten worden over huidige wetgeving op dit punt. Deze reeks geeft daaraan gevolg.
Casus
Een patiënt meldt zich op een SEH-afdeling met een snijwond in zijn wijsvinger. De SEH-verpleegkundige, die al vijftien jaar op deze afdeling werkzaam is, besluit zelf de wond met drie hechtingen te sluiten. Mag dat?
Toelichting
Hechten is een heelkundige handeling en valt daarmee onder de categorie voorbehouden handelingen. De verpleegkundige mag de wond alleen hechten als aan alle voorwaarden voor het verrichten van voorbehouden handelingen is voldaan. Welke voorwaarden zijn dit?
De voorbehouden handelingen
In de Wet BIG is een aantal handelingen opgesomd die voorbehouden zijn aan bevoegde beroepsbeoefenaren. Deze 'voorbehouden handelingen' zijn in de wet opgenomen om te voorkomen dat de handelingen ondeskundig uitgevoerd worden en patiënten daardoor gevaar lopen. Artsen mogen alle voorbehouden handelingen verrichten mits zij zichzelf daartoe bekwaam achten. Ook mogen zij opdracht geven tot het uitvoeren van voorbehouden handelingen aan personen die hij daartoe bekwaam acht. De arts moet dan, indien nodig, zorgen voor toezicht op het uitvoeren en zonodig zorgen voor tussenkomst als het mis gaat of dreigt te gaan. Degene die de opdracht aanneemt moet zichzelf bekwaam achten en toezicht en tussenkomst dulden. De arts blijft verantwoordelijk voor de opdracht en de inhoud van de opdracht, de opdrachtnemer voor haar of zijn inschatting over de eigen bekwaamheid en voor een correcte uitvoering. De verpleegkundige uit het voorbeeld had geen opdracht van een arts en mocht niet zelfstandig besluiten tot het hechten van de wond.
Voor meer informatie over voorbehouden handelingen en de Wet BIG kunt u het Vademecum (
mr. Diederik Y.A. van Meersbergen, beleidsmedewerker KNMG drs. Arno P.N. van Rooijen, beleidsmedewerker KNMG