datum: 5 October 2006
De afgelopen vier jaar betekende dat voor onderwijs een pas op
de plaats: investeringen en bezuinigingen hebben elkaar ongeveer in
evenwicht gehouden. Bij een langzaam groeiende economie betekende dit
uiteindelijk dat onderwijs straks in de statistieken een beetje zal
inleveren op het welvaartsniveau. Een trend die we al jaren kennen.
Onderwijs levert in. Walter Dresscher voorzitter van de Algemene
Onderwijsbond, âNederland moet tot inkeer komen en investeren in de
toekomst. Op dit moment is de trend toch om veel te steken in
lastenverlichting, dus in consumptieve doelen. Misschien heeft dat op
korte termijn een positief economisch effect, maar de toekomstige
ontwikkeling wordt veronachtzaamd. Van onderwijs weten we dat het
uiteindelijk een heel groot en gunstig effect heeft op de economie.â
Startpunt in het onderzoek is 1975: het jaar waarin Nederland ten
opzichte van het bruto binnenlands product (bbp) veel geld uitgaf aan
onderwijs. Geen toevallig startpunt, het is het moment waarop het
leerlingenaantal in het voortgezet onderwijs min of meer zijn
hoogtepunt bereikte èn het beginpunt van de verdere groei van
studentenaantallen bij mbo, hbo en universiteiten.
In dat jaar besteedde de overheid 6,9 procent van het bbp aan
onderwijs, nu naar schatting nog maar 5,2 procent. Wanneer het
investeringsniveau nog op die oude 6,9 zou liggen, zou de
onderwijsbegroting op dit moment er structureel ieder jaar een
slordige acht miljard bij moeten krijgen. Beduidend meer dan in welk
verkiezingsprogramma dan ook wordt beloofd. Maar onderwijs is in die
dertig jaar in een glijvlucht naar beneden terecht gekomen, terwijl
andere beleidsterreinen er tussen 1975 en 2005 geld bij kregen.
1975 2006
Meer:
Openbaar bestuur en veiligheid 11,0% 11,8%
Zorg 4,0% 8,8%
Internationale samenwerking 1,6% 2,2
Minder:
Sociale zekerheid 15,3% 11,8%
Onderwijs 6,9% 5,2%
Overdrachten aan bedrijven 3,5% 1,9%
Rente staatsschuld 2,8% 2,4%
Defensie 2,6% 1,2%
Infrastructuur 2,1% 1,5%
De Nederlandse overheid is ten opzichte van de welvaart (het bruto
binnenlands product) steeds meer geld gaan uitgeven aan zorg en aan
ambtenaren in het openbaar bestuur. Onderwijs zit flink in de min.
Dresscher,âNatuurlijk is niemand tegen goede zorg, als ik een been
breek wil ik geen week wachten totdat ik geholpen wordt. Investeren in
onderwijs is investeren in de toekomst van Nederland en dat vergt moed
en een lange adem.â Nu nog presteert het Nederlandse onderwijs het
redelijk goed in internationale vergelijkende studies. âIk denk echter
dat die hoge prestaties een gevolg zijn van de hoge onderwijsuitgaven
in de jaren zeventig. En ik ben heel erg bang dat als we niet snel
meer investeren in onderwijs die hoge prestaties onhoudbaar zijn.â