Sociaal en Cultureel Planbureau

Vooral jonge vrouwen voelen zich onveilig

Angstige burgers? De determinanten van gevoelens van onveiligheid onderzocht.

· Ruim een kwart van de Nederlanders voelde zich in 2005 wel eens onveilig.

· Vooral jonge vrouwen voelen zich relatief onveilig (38%).

· Niet-westerse allochtonen voelen zich onveiliger dan autochtonen (33% versus 25%).

· 80% van de Nederlandse bevolking denkt dat de criminaliteit toeneemt.

· Van de mensen die zich 's avonds buiten de eigen woonomgeving begeven voelt ongeveer tweederde zich in het openbaar vervoer of rondom uitgaansgebieden wel eens onveilig.

Dit zijn enkele conclusies uit de SCP-publicatie Angstige burgers? De determinanten van gevoelens van onveiligheid onderzocht die op vrijdag 10 november jl. is aangeboden aan de ministers

mr. E.M.H. Hirsch Ballin van Justitie en J.W. Remkes van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In het rapport geven de onderzoekers drs. Janneke Oppelaar en dr. Karin Wittebrood een voorlopig beeld van de angst van burgers voor criminaliteit. Het onderzoek is verricht op verzoek van de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), Justitie en Verkeer en Waterstaat (V&W). De publicatie vormt een eerste aanzet om tot meer inzicht te komen in de mechanismen die aan onveiligheidsgevoelens ten grondslag liggen.

Vooral jonge vrouwen voelen zich onveilig

Ruim een kwart van de Nederlandse bevolking (28%) voelde zich in 2004 en 2005 wel eens onveilig. Met name vrouwen en recente slachtoffers van criminaliteit (vooral van geweld) voelen zich relatief onveilig. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, voelen ouderen zich helemaal niet zo onveilig: het zijn vooral de jonge vrouwen (15-24 jaar) die zich relatief onveilig voelen (38%). Verder voelen niet-westerse allochtonen zich onveiliger dan autochtonen (33%, respectievelijk 25%).

In Nederland worden op uiteenlopende wijzen gevoelens van onveiligheid gemeten en deze schetsen een verschillend beeld van de wijze waarop burgers onveiligheid beleven. Zo denkt 80% van de Nederlandse bevolking dat de criminaliteit de laatste tijd toeneemt (terwijl deze de laatste jaren weinig verandering laat zien), terwijl mensen hun kans om zelf slachtoffer te worden als relatief gering inschatten.

Directe woonomgeving voelt het veiligst

Het meest veilig voelen mensen zich overdag in hun directe woonomgeving: bijna 95% voelt zich dan thuis veilig en ruim 85% op straat in de buurt. Het minst veilig voelen mensen zich 's avonds buiten de eigen woonomgeving. Van degenen die zich in een dergelijke situatie begeven, voelt ongeveer tweederde zich in het openbaar vervoer of rondom uitgaansgebieden wel eens onveilig.

Nog veel onduidelijkheid over de determinanten van angstgevoelens

Het belangrijkste doel van het onderzoek was om inzicht te krijgen in de onveiligheidsgevoelens van burgers en de wijze waarop deze gevoelens tot stand komen. Ter verklaring van deze gevoelens hebben de onderzoekers op basis van de wetenschappelijke literatuur op dit terrein een conceptueel model ontwikkeld. Om de empirische houdbaarheid van het model te toetsen zijn in de volgende fase van het onderzoek secundaire analyses uitgevoerd op al bestaande databestanden. Deze publicatie moet - aangezien de beschikbare gegevens op een aantal aspecten belangrijke tekortkomingen laten zien - vooral gezien worden als een eerste stap op de weg naar een beter inzicht in de mechanismen die aan onveiligheidsgevoelens ten grondslag liggen. Op basis van de geconstateerde tekortkomingen doen de onderzoekers enkele suggesties voor toekomstig onderzoek, waarbij zij zich concentreren op het verbeteren van de vraagstelling binnen de huidige enquêtes en op vervolgonderzoek met bestaande gegevens.

Hoewel er nog vele vragen niet zijn beantwoord over de determinanten van onveiligheidsgevoelens, bevelen de onderzoekers onder meer aan dat de overheid burgers feitelijk juiste informatie geeft over de kansen om slachtoffer te worden van criminaliteit. De perceptie van de feitelijke criminaliteit en de inschatting van de kans om zelf slachtoffer te worden blijken namelijk belangrijke voorspellers van de angstgevoelens.

SCP-publicatie 2006/18, Angstige burgers? De determinanten van gevoelens van onveiligheid onderzocht, Janneke Oppelaar en Karin Wittebrood, Den Haag, Sociaal en Cultureel Planbureau, oktober 2006, ISBN 90 377 0282 1, prijs ¤ 14,90.

De publicatie is verkrijgbaar bij de boekhandel of te bestellen bij het SCP via fax 070 - 340 7044,

e-mail: bestel@scp.nl of via de web-site: www.scp.nl