Vereniging Natuurmonumenten
Herkomst zwarte cirkels in het beekbergerwoud
22-11-2006
Tijdens graafwerkzaamheden in het natuurgebied Beekbergerwoud heeft
Natuurmonumenten onlangs `zwarte cirkels' ontdekt. Deze tot de
verbeelding sprekende cirkels hebben tot speculaties geleid naar de
herkomst ervan. Natuurmonumenten heeft de Rijksdienst voor Archeologie
, Cultuurlandschap en Monumenten , RACM (het voormalige ROB) gevraagd
om de herkomst van deze cirkels te achterhalen.
Onderzoek
Na het documenteren van de structuur en de datering van monsters
houtskool, is het waarschijnlijk dat de kringvormige greppels dateren
tussen 1730 en 1810. De structuren hebben een diameter van 10 tot 12
meter. Uit de beschikbare documentatie van het Beekbergerwoud blijkt
dat het bos in de 19^e eeuw intensief voor houtskoolproductie werd
gebruikt en alles wijst erop dat de cirkels hiervan de restanten zijn.
Ze liggen namelijk precies tegen de toenmalige bosrand en de vulling
van de greppels bevat veel houtskool.
Veluwse houtskoolproductie
De houtskoolcirkels zijn waarschijnlijk de resten van meilers. Dit
zijn heuvels waarin het opgestapelde hout van binnenuit afbrand totdat
smeulend houtskool overblijft. Het produceren van houtskool was niet
eenvoudig. Onder andere door een plotselinge toestroom van lucht kan
het verkolingsproces mislukken. Vandaar dat houtskoolmeilers vaak
werden aangelegd op beschutte plaatsen, bijvoorbeeld in bosrijk
gebied. Het branden van houtskool was een langdurig proces dat
meerdere dagen in beslag nam en goed gecontroleerd moest worden.
Daarom werden de hutten van de kolenbranders vaak gebouwd op korte
afstand van de meilers. Het uiteindelijk verkregen houtskool werd
gebruikt voor de bewerking van ijzer.
Historie
Duizenden jaren lang was het Beekbergerwoud onbegaanbaar moerasbos. In
1871 velden houthakkers de laatste boom van het laatste oerbos van
Nederland, met de bedoeling om dit om te zetten tot landbouwgrond. Nu
de natuur een schaars goed is geworden, wil Natuurmonumenten de natuur
hier weer een kans geven om te herstellen zodat opnieuw een nat bos
kan ontstaan. De graafwerkzaamheden om het 300 hectare grote gebied in
te richten tot natuurgebied zijn in augustus gestart. Vanwege het
natte weer worden de werkzaamheden tijdelijk onderbroken. De
verwachting is dat het eerste gedeelte van de werkzaamheden in het
voorjaar van 2007 wordt afgerond.
Voor nadere informatie
kunt u contact opnemen met Wim Niemeyer, telefoon (055) 505 34 96
en/of Bert Groenewoudt (RACM), telefoon 033-422 75 58. Voor foto's zie
www.uddel.info.