Rotterdam, 21 november 2006
De Nederlandsche Bank-maquettes in collectie NAi
De Nederlandsche Bank (DNB) heeft een aantal unieke
prijsvraagmaquettes uit 1915 en 1954 van ontwerpen voor de uitbreiding
van haar toenmalig hoofdkantoor in Amsterdam geschonken aan het
Nederlands Architectuurinstituut (NAi). De maquettes zijn overgebracht
naar het NAi Open Maquettedepot op het terrein van de Van Nelle
Ontwerpfabriek, waar zich de topstukken uit de maquettecollectie van
het NAi bevinden. De maquettes uit 1915 zullen daar aan het publiek
getoond worden.
De maquettes zijn gemaakt ter gelegenheid van twee prijsvragen die DNB
in 1915 en 1954 uitschreef voor de uitbreiding van het hoofdkantoor
aan de Oude Turfmarkt in Amsterdam. Voor de opdracht 1915 werden vijf
vooraanstaande architecten uitgenodigd: A.D.N. van Gendt, J.A.G. van
der Steur, Ed. Cuypers, F.W.M. Poggenbeek en C.B. Posthumus Meyjes.
Omdat geen van deze ontwerpen werd uitgevoerd, schreef DNB in 1954 een
nieuwe prijsvraag uit, waarvoor wederom bekende architecten, zoals
J.F. Berghoef, M.F. Duintjer en H.T. Zwiers, werden uitgenodigd. Ook
van deze inzendingen werd geen enkel ontwerp uitgevoerd.
Waarschijnlijk werden de ontwerpen uit 1915 niet uitgevoerd vanwege de
Eerste Wereldoorlog en de materiaalschaarste, maar ook omdat de
Nederlandsche Bank zowel in 1915 als in 1954 onstuimig groeide. Elk
nieuw gebouw zou binnen een paar jaar al weer te klein zijn.
Uiteindelijk kreeg DNB pas in 1967 een nieuw hoofdkantoor aan het
Frederiksplein naar een nieuw ontwerp van de architect Duintjer.
De deelnemers van de prijsvraag in 1915 voerden de maquettes van hun
ontwerpen grotendeels uit in gips, een materiaal dat in die tijd veel
gebruikt werd. Een enkele maquette is van plasticine gemaakt. Alle
maquettes zijn uitgevoerd in een schaal 1:100, waardoor het mogelijk
was om de detaillering van het ontwerp heel nauwkeurig in het gips en
plasticine aan te brengen. Dit komt tegenwoordig veel minder voor. Het
echte ambachtswerk is in de maquettes goed zichtbaar.
Bijzondere aanvulling van de collectie
Het is een wonder dat de maquettes uit 1915 nog bestaan, omdat na 1945
veel gipsen maquettes zijn vernietigd. Men zag destijds de
architectonische waarde van deze maquettes niet in. Dit maakt de
originele DNB-exemplaren van vijf top architecten uit het begin van de
vorige eeuw zeer bijzonder. Ze vormen daarmee een waardevolle
aanvulling op de collectie van het NAi. Bovendien is het NAi in bezit
van archieven van enkele architecten die aan deze prijsvraag hebben
deelgenomen. Met deze maquettes worden hun archieven verder
gecompleteerd.
Historie
DNB wilde in 1915 een uitbreiding van het hoofdkantoor die qua stijl
zou aansluiten bij het Amsterdamse classicisme uit de zeventiende en
achttiende eeuw, een stijl waarin ook het oude hoofdkantoor van Froger
was opgetrokken. Ze wilde geassocieerd worden met een architectonische
traditie die voor een langdurig bestaan, continuïteit en
betrouwbaarheid stond. In de maquettes van de prijsvraagontwerpen is
die nadruk op uiterlijk en aanzien duidelijk terug te zien. Ze tonen
alleen de voorgevel, de rest van het gebouw is in het model niet
weergegeven. De maquettes laten ook een deel van de aangrenzende
bebouwing zien, zodat het bestuur van de bank kon beoordelen of het
nieuwe ontwerp goed paste in het gevelaanzicht van de Oude Turfmarkt.
Om de ontwerpen onderling goed te kunnen vergelijken werd bepaald dat
alle maquettes op dezelfde schaal werden uitgevoerd. Ook moest het
materiaal- en kleurgebruik op elkaar afgestemd worden. Echter, het
bestuur trad te laat naar buiten met richtlijnen voor kleur en
materiaal, waardoor de maquettes van Poggenbeek en Van der Steur in
wit zijn uitgevoerd, terwijl de andere zijn beschilderd.
Bekijk de DNB-maquettes
Vanwege de conservering zijn niet alle DNB-maquettes zichtbaar voor
publiek. Een deel van de maquettes uit 1915 staat opgesteld in het
Open Maquettedepot van het NAi in de Van Nelle Ontwerpfabriek te
Rotterdam. Het depot is iedere laatste zondag van de maand te bezoeken
om 12:00 en 13:00 uur. Onder begeleiding (rondleidingen van max. 10
personen per groep) kunnen deze DNB-maquettes, maar ook de andere
maquettes die in het depot uitgestald staan waaronder ook de
Rotterdamse Raadhuis-maquettes, worden bewonderd.
Meer informatie
Voor meer informatie over de maquettes van De Nederlandsche Bank kunt
u kijken bij Collectie Nieuws.
---
Voor nadere informatie en beeldmateriaal kunnen journalisten zich
wenden tot de persafdeling van het team Marketing en Communicatie van
het NAi:
Afdeling Marketing & Communicatie, tel 010-4401255, 4401235 of 4401271
fax 010-4366975, e-mail press@nai.nl
Artikel bij Collectie Nieuws over de DNB-maquettes
Meer over het NAi
Bezoekinformatie
Tentoonstellingen in het NAi
NAi activiteitenprogramma (lezingen, excursies, etc.)
Laatste verandering: woensdag, 22 november 2006
Nederlands Architectuurinstituut