Gezondheidsraad
Health Council of the Netherlands
Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Onderwerp : Voeding van zuigelingen en peuters
Uw kenmerk : VGP/VV 2655385
Ons kenmerk : U-1426, Publicatie nr 2006/20
Bijlagen : -
Datum : 4 december 2006
Mijnheer de minister,
Zoals u weet is het Voedingscentrum momenteel verantwoordelijk voor het opstellen van
aanbevelingen voor de voeding van zuigelingen en peuters. Op 30 januari j.l. verzocht u de
Gezondheidsraad om het conceptbulletin waarin die aanbevelingen zouden worden opgenomen en
toegelicht, op zijn wetenschappelijke mérites te beoordelen. Eind augustus kreeg de raad het
conceptbulletin onder ogen. Ik heb prof. dr. H.A. Büller, prof. dr. P.J.J. Sauer en prof. dr. G.J.
Schaafsma - allen lid van de Gezondheidsraad - gevraagd naar hun opmerkingen over die
concepttekst en naar hun eventuele verdere suggesties. Dit briefadvies bevat de kern van hun
commentaar plus enkele nadere beschouwingen van mijn kant. Gedetailleerde inhoudelijke of
redactionele opmerkingen zijn separaat onder de aandacht van het Voedingscentrum gebracht en
blijven in deze brief buiten beschouwing.
De wetenschappelijke onderbouwing van de aanbevelingen kan beter en inzichtelijker
De opstellers van het bulletin schrijven in de inleiding dat ze hun aanbevelingen (zij spreken van
`uitgangspunten') zo veel mogelijk hebben willen baseren op wetenschappelijke inzichten.
Tegelijk wijzen zij op het doel van de aanbevelingen: professionals die betrokken zijn bij de
voeding van gezonde pasgeborenen, zuigelingen en peuters in staat stellen om wetenschappelijk
gefundeerde voorlichting te geven en om verdere beleidsinitiatieven op dit gebied te ontplooien.
Bij de formulering van de aanbevelingen is, zoals de opstellers zelf zeggen, ook rekening
gehouden met hun praktische bruikbaarheid en uitvoerbaarheid.
Het valt te begrijpen dat deze praktische kanten van de zaak veel aandacht krijgen. Dat past
immers bij de voorlichtingstaak van het Voedingscentrum. Dan moet echter wel duidelijk zijn
waar wetenschappelijke beschouwingen eindigen en praktische overwegingen beginnen. Helaas
Bezoekadres Postadres
Parnassusplein 5 Postbus 16052
2511 VX Den Haag 2500 BB Den Haag
Telefoon (070) 340 7180 Telefax (070) 340 75 23
E-mail: ej.schoten@gr.nl www.gr.nl
Gezondheidsraad
Health Council of the Netherlands
Onderwerp : Voeding van zuigelingen en peuters
Ons kenmerk : U-1426, Publicatie nr 2006/20
Pagina : 2
Datum : 4 december 2006
laat de tekst van het conceptbulletin op dit punt te wensen over. Elk van de tien paragrafen in het
bulletin bevat aan het slot weliswaar een lijstje met wetenschappelijke referenties, maar men kan
niet achterhalen welke publicaties op welke aanbevelingen betrekking hebben. Sterker nog, de
auteurs hebben er naar eigen zeggen vanwege de overzichtelijkheid voor gekozen om juist geen
verwijzingen in de tekst op te nemen. Voor een goed oordeel over de wetenschappelijke
onderbouwing van de diverse aanbevelingen kan zo'n meer inzichtelijke analyse echter niet
worden gemist. Bovendien bestaat behoefte aan, maar ontbreekt, een verantwoording van de
gevolgde procedures bij de selectie en beoordeling van relevante onderzoeksuitkomsten. Een en
ander brengt met zich mee dat op de stelligheid waarmee sommige beweringen gedaan worden
wetenschappelijk nogal wat af te dingen valt. Straks volgen enkele voorbeelden.
Hoe kan het beter? Het antwoord op deze vraag sluit wat mij betreft aan bij de wijze waarop
de voedingsvoorlichting aan volwassenen geregeld is. De Gezondheidsraad is hierbij als eerste aan
zet met een beoordeling van uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek. In een binnenkort uit te
brengen advies formuleert de raad op basis van die wetenschappelijke gegevens richtlijnen voor
een goede voeding1. Het Voedingscentrum heeft vervolgens tot taak om deze richtlijnen te
vertalen naar hoeveelheden te gebruiken voedingsmiddelen. Bij die vertaling spelen ook praktische
overwegingen een rol. Zo'n tweetrapsprocedure verdient in mijn ogen navolging bij de
voedingsadvisering voor zuigelingen en peuters. Met andere woorden, het komt de kwaliteit van
de desbetreffende aanbevelingen ten goede als voortaan eerst de Gezondheidsraad de stand van
wetenschap op dit gebied in kaart brengt. In verband hiermee wil ik nog wijzen op het huidige
werkprogramma van de raad, waarin het onderwerp `overgewicht bij 0-2 jarigen' is opgenomen.
Het bulletin is te stellig over de gezondheidskundige voordelen van borstvoeding
Het stimuleren van borstvoeding wordt in het bulletin gekarakteriseerd als één van de speerpunten
bij de voedingsadvisering. Weliswaar staat het belang van borstvoeding buiten kijf, maar de
auteurs dichten aan deze vorm van voeding een groot aantal specifieke voordelen toe zonder
daarvoor een goede onderbouwing te geven. Zo poneren zij dat borstvoeding beschermt tegen
overgewicht op latere leeftijd en bevorderlijk is voor de intellectuele en motorische ontwikkeling
1 Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding 2006.
Bezoekadres Postadres
Parnassusplein 5 Postbus 16052
2511 VX Den Haag 2500 BB Den Haag
Telefoon (070) 340 7180 Telefax (070) 340 75 23
email: ej.schoten@gr.nl
Gezondheidsraad
Health Council of the Netherlands
Onderwerp : Voeding van zuigelingen en peuters
Ons kenmerk : U-1426, Publicatie nr 2006/20
Pagina : 3
Datum : 4 december 2006
van kinderen. Voor het optreden van deze en diverse andere gunstige effecten bestaan echter
onvoldoende wetenschappelijke aanwijzingen.
Overigens is wetenschappelijk onderzoek naar de mogelijke gezondheidskundige voordelen
van borstvoeding methodologisch lastig. Men moet dan borstgevoede en flesgevoede kinderen met
elkaar vergelijken. Randomisatie naar type voeding is daarbij op ethische gronden onmogelijk.
Ook verschillen moeders die borst- en flesvoeding geven. Daardoor laat zich niet ontrafelen wat de
invloed van de moeder zelf is, wat die van het geven van borstvoeding en wat die van de
samenstelling van de voeding. Al met al vergen uitspraken over de beschermende werking van
borstvoeding daarom de nodige voorzichtigheid en nuancering.
Goede voeding en voldoende beweging zorgen samen voor gezonde kinderen
In uw adviesaanvraag wijst u op het belang van een goede afstemming tussen de
voedingsrichtlijnen voor zuigelingen en peuters en die voor volwassenen. Eerder in deze brief
schreef ik al dat de Gezondheidsraad binnenkort een advies met aanbevelingen voor volwassenen
zal uitbrengen. Daarin worden niet alleen voedingskundige richtlijnen gegeven, maar wordt ook
beklemtoond dat een evenwichtig voedingspatroon deel uitmaakt van een gezonde leefstijl. In het
bijzonder krijgt de samenhang tussen gezond eten en voldoende bewegen daarbij nadere aandacht.
Opvallend is dat de opstellers van het bulletin weinig woorden wijden aan het belang van
voldoende lichamelijke activiteit op jonge leeftijd. Veel kinderen worden tegenwoordig langdurig
rondgereden in buggy's en vaak per auto vervoerd. Anders gezegd, ze lopen relatief weinig. Er is
alle reden om - duidelijker dan nu in het bulletin gebeurt - het belang van het vroeg aanleren en
plezier krijgen in bewegen te onderstrepen en toe te lichten.
Hoogachtend,
Prof. dr. ir. D. Kromhout
vice-voorzitter
Bezoekadres Postadres
Parnassusplein 5 Postbus 16052
2511 VX Den Haag 2500 BB Den Haag
Telefoon (070) 340 7180 Telefax (070) 340 75 23
email: ej.schoten@gr.nl
Gezondheidsraad