Ingezonden persbericht
PERSBERICHT
14 december 2006
Overgewichtvoorlichting kan overtuigender
De meest recente voorlichtingscampagnes tegen overgewicht zijn minder overtuigend dat ze zouden kunnen zijn. Dat komt doordat de doelgroep direct wordt aangesproken op hun gewicht. In onze cultuur is dat een taboe, en dat heeft tot gevolg dat mensen beledigd en niet overtuigd raken. Dat blijkt uit het onderzoek van Asha ten Broeke, redacteur gedragswetenschappen van de populair-wetenschappelijke website Kennislink (www.kennislink.nl). Zij studeert hiermee op donderdag 14 december af aan de opleiding Communication Studies van de Universiteit Twente.
Van 'Schijf van vijf' naar 'Maak je niet dik'
In de jaren '80 en '90 lag de nadruk van de gezondheidsvoorlichting op gezonde voeding. Een evenwichtig eetpatroon bijvoorbeeld, zoals in de beroemde Schijf van vijf. Rond de millenniumovergang veranderde dit. Bij voorlichtingscampagnes
wordt nu vooral kritiek geleverd en wordt gewaarschuwd voor overgewicht. Asha ten Broeke: "Mensen worden ineens direct op hun gewicht aangesproken. In onze cultuur is dat taboe. Je zegt ook niet tegen de buurvrouw dat ze zo is aangekomen. Dat is beledigend. Dat het een instantie is die de boodschap brengt, verandert daar weinig aan."
Kritiek op gewicht is beledigend
Maar wat gebeurt er eigenlijk als je iemand beledigt? "Als je kritiek hebt op iemands gewicht, bijvoorbeeld door te zeggen dat hij niet genoeg wilskracht heeft om minder te eten, dan wordt die persoon aangetast in zijn zelfbeeld. Ga je de gevaren van overgewicht benadrukken, dan verliest iemand een deel van de vrijheid om te doen en laten van hij wil. Beide gevallen zijn een voorbeeld van wat wij noemen 'gezichtsbedreiging'." Dit is ook voor gezondheidsvoorlichters iets om rekening mee te houden, benadrukt Asha ten Broeke. "Uit mijn onderzoek blijkt duidelijk dat hoe gezichtsbedreigender een boodschap is, hoe minder overtuigend."
Fictieve zender maakt voorlichting overtuigender
"Maar," benadrukt de onderzoekster, "we kunnen natuurlijk niet zomaar ophouden met voorlichting te geven over overgewicht. Daarom heb ik ook onderzocht of je de boodschap zo kan aanpassen, dat hij minder gezichtsbedreigend en dus overtuigender wordt. Twee dingen blijken daarbij effectief. Zo kun je de boodschap indirect brengen. Dus in plaats van botweg 'jij bent te dik en dat is slecht voor je' zeg je 'dik zijn is slecht voor mensen'. Daarnaast kun je een fictieve zender opvoeren om de boodschap te brengen. Je zegt bijvoorbeeld dat de boodschap komt van een arts of een lotgenoot. De arts is hierin overigens het meest effectief. We denken dat dit komt doordat de lezer dan de rol van patiënt aanneemt. En een arts die een patiënt voorlicht over overgewicht, dat is lang niet zo beledigend als wanneer bijvoorbeeld de buurvrouw met dezelfde boodschap komt."
Is dit dé gouden tip voor gezondheidsvoorlichters? "Jazeker," vindt Asha ten Broeke. "Laat een arts de boodschap indirect brengen. Uit mijn onderzoek is gebleken dat dit het minst gezichtsbedreigend en ook het meest overtuigend is."
===