Universiteit van Tilburg 7 december 2006
Vertrouwen sleutelbegrip in huisartsenzorg voor vluchteling-patiënten
Promotie arts Titia Feldmann
Vluchtelingen van buiten Europa die zich in Nederland mogen vestigen,
krijgen te maken met een huisarts, wat nieuw voor hen is. In haar
proefschrift onderzoekt Titia Feldmann hoe vluchtelingen uit
Afghanistan en Somalië de huisartsenzorg ervaren, en hoe huisartsen
omgaan met hun nieuwe (buitenlandse) patiënten. Een
kennismakingsgesprek is van groot belang.
De verwachtingen die vluchtelingen hebben van huisartsen verschillen
niet wezenlijk van wat andere patiënten, in Nederland en
internationaal, van hun dokters verwachten: iemand die hen serieus
neemt, goed naar hun verhaal luistert, een zorgvuldig lichamelijk
onderzoek doet en duidelijke informatie geeft over zijn bevindingen en
mogelijkheden voor verder onderzoek en behandeling.
Feldmann ontdekte dat in de gemeenschappen van Afghaanse en Somalische
vluchtelingen een 'algemeen verhaal' circuleert van wantrouwen jegens
de Nederlandse gezondheidszorg, in het bijzonder de huisarts.
Vluchtelingen die zelf een slechte ervaring hadden voelden zich niet
serieus genomen door stereotypering of vooroordelen: omdat ze er
anders uitzien krijgen ze niet de volle aandacht en geen optimale zorg
van hulpverleners, denken ze. Vluchtelingen waren ook van mening dat
huisartsen te gemakkelijk geneigd zijn lichamelijke klachten toe te
schrijven aan hun moeilijke situatie en ervaringen. Zij hebben het
gevoel dat de wijze waarop huisartsen hen zien een risico kan inhouden
voor de manier waarop huisartsen hen helpen, en uiteindelijk voor hun
gezondheid. Medische fouten waarmee zij te maken hebben gehad, of
waarover zij van anderen hebben gehoord, worden vooral geweten aan
gebrek aan interesse van de betreffende dokter.
Vertrouwen
De belangrijkste problemen die de 24 geïnterviewde huisartsen
tegenkwamen bij de hulpverlening aan vluchteling-patiënten waren
taalproblemen en het omgaan met lichamelijke klachten die zij zagen
als uiting van stress en de moeilijke situatie waarin hun
vluchteling-patiënten leefden. Vrijwel alle huisartsen noemden
'stress-gerelateerde klachten' of 'medisch onverklaarde lichamelijke
klachten' als karakteristiek voor vluchtelingen. Een meerderheid van
de vluchtelingen noemde spontaan het hebben van zorgen en te veel
piekeren als mogelijke oorzaak van ziekte. Autonomie en economische
onafhankelijkheid zagen de vluchtelingen als onderdelen van een
integraal gezondheidsbegrip, afwezigheid daarvan als factoren die
ziekte konden veroorzaken.
Vertrouwen kwam als hét kernbegrip naar voren uit de interviews met de
30 Somalische en 36 Afghaanse vluchtelingen. Vertrouwen was een
voorwaarde om uitleg van een dokter en diens behandelvoorstellen te
accepteren. Om vertrouwen op te bouwen is vooral de houding en het
interpersoonlijke gedrag van de dokter van belang. Een vriendelijke
lach, als teken van aandacht en welkom; het tonen van belangstelling
voor de persoon en zijn achtergrond; het tonen van bereidheid de ander
serieus te nemen. Het uitvoeren van een zorgvuldig lichamelijk
onderzoek.
Feldmann concludeert dat het voeren van een kennismakingsgesprek met
nieuwe vluchteling-patiënten in de eerstelijnsgezondheidszorg
noodzakelijk is. Daarin moeten, behalve de medische voorgeschiedenis,
ook andere onderwerpen aan de orde komen: het land van herkomst, de
reden voor vertrek, de verblijfplaatsen van familieleden, de huidige
sociaal-economische situatie, en eerdere ervaringen met de
gezondheidszorg in Nederland.
Drs. Titia Feldmann (1946, Amsterdam ) studeerde geneeskunde (1968) en
legde in 1970 haar artsexamen af. Zij was vijftien jaar huisarts, acht
jaar universitair docent bij het Instituut voor Huisartsgeneeskunde
(Universiteit Leiden) en (tussen 1994 en 2000) hoofd van de
stafafdeling Medische Opvang binnen het Centraal Orgaan opvang
Asielzoekers (COA). Daarna werd Feldmann senior beleidsadviseur bij
het Bureau Gezondheidszorg van het COA. Momenteel werkt zij als
zelfstandige.
Noot voor de pers
Titia Feldmann promoveert woensdag 20 december om 14.15 uur in de aula
van de Universiteit van Tilburg (Warandelaan 2, Tilburg) op het
proefschrift Refugees and general practitioners; Partners in care?
Promotoren zijn prof.dr. Jozien M. Bensing en prof.dr. Arie de
Ruijter. Het proefschrift wordt uitgegeven door Dutch University Press
(ISBN-10: 90 3610 068 2; ISBN-13: 978 90 3610 068 7; EUR 22,50).
Journalisten kunnen een exemplaar van het proefschrift opvragen bij de
afdeling Voorlichting en Externe Betrekkingen van de UvT, tel. 013 -
466 2000, e-mail persberichtuvt@uvt.nl.
Titia Feldmann is bereikbaar op tel. 020 - 692 1716, e-mail
ctfeld@xs4all.nl.
Persberichten van de UvT staan ook op internet:
www.uvt.nl/persberichten/. Informatie over deskundigen van de UvT,
zie: www.uvt.nl/webwijs/
UvT Persbericht
Universiteit van Tilburg