Pimpelmeesvrouwtje geeft blauwste mannetje meeste zonen
Datum: 22 december 2006
Ze hangen weer volop aan de vetbollen en pindazakjes: de pimpelmezen
met hun blauwe kopjes. Voor het menselijk oog zijn ze allemaal even
mooi, maar een pimpelmeesvrouwtje weet wel beter. Metingen hebben
aangetoond dat de blauwe kruinveren van pimpelmeesmannen variëren in
reflectie in het ultraviolette (UV) deel van het spectrum. En pimpel
mezen kunnen deze verschillen waarnemen en hun conclusies trekken.
Voor de vrouwtjes geldt: hoe hoger de reflectie, hoe aantrekkelijker
de man.
Toen Peter Korsten eenmaal had vastgesteld dat de mate van
UV-reflectie deels erfelijk bepaald is, wilde hij vervolgens weten of
de vrouwtjes belangrijke 'beslissingen' tijdens de voortplanting af
laten hangen van de kwaliteit van de blauwe pet van hun mannelijke
partner. In Groningen is al veel ontdekt over de
voortplantingsstrategieën van vogels. Zo weten we nu dat zij zelf de
legdatum en de nestgrootte bepalen en bovendien ook nog het geslacht
van de kuikens en hun assertiviteit. De evolutionaire voorspelling is
dat vrouwen meer zonen zouden moeten produceren als ze gepaard zijn
met een aantrekkelijke man en meer dochters als ze gepaard zijn met
een onaantrekkelijke man. Als de zoon van een aantrekkelijke vader
zijn aantrekkelijkheid erft, zal de zoon immers meer succes bij de
vrouwtjes hebben en zich waarschijnlijk ook voorspoediger
voortplanten. Vrouwen die het aantal geproduceerde zonen laten
afhangen van de aantrekkelijkheid (UV-reflectie) van hun man zullen
daarmee dus hun eigen genen het succesvolst doorgeven aan toekomstige
generaties. Met een experiment waarbij Korsten de UV-reflectie van
mannen verlaagde door 'sun-block' op hun kruinveren te smeren, toonde
hij aan dat pimpelmezen inderdaad het geslacht van hun eieren
aanpassen aan de aantrekkelijkheid van hun partner. Daarnaast toonde
Korsten aan dat vrouwen ook de hoeveelheid aan de eieren afgegeven
geslachtshormonen (testosteron) - en daarmee de 'assertiviteit' van
het kuiken - af laten hangen van de schoonheid van hun man.
Peter Korsten (Zwolle, 1973) studeerde Biologie aan de
Rijksuniversiteit Groningen, waar hij vervolgens zijn
promotieonderzoek deed bij de Dierecologie-groep van het Institute for
Ecological and Evolutionary Studies (CEES). Het onderzoek maakte deel
uit van een breed onderzoeksprogramma van NWO-ALW (tevens de
financier) dat ten doel had de functies en mechanismen van sekseratio
aanpassingen bij vogels te ontrafelen. /FC
Datum en tijd
22 december 2006, 14.45 uur
Promovendus
P. Korsten
Proefschrift
Avian sex allocation and ornamental coloration. A study on blue tits
Promotores
prof.dr.ir. J. Komdeur, prof.dr. R.H. Drent en prof.dr. S. Daan
Faculteit
wiskunde en natuurwetenschappen
Plaats
Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen
Rijksuniversiteit Groningen