Het Koninklijk Huis
---
Kersttoespraak Koningin 2006
Kersttoespraak van Hare Majesteit de Koningin, 25 december 2006
In de duisternis van onze wereld is een licht opgegaan. Dat zien wij
in de geboorte van het Kerstkind. God vervult daarin Zijn belofte aan
de mensen. Hij doet Zijn woord gestand. In het Kerstfeest vieren we
dat het woord van God doorklinkt in donkere tijden en ons wil
verlichten als een lamp op onze levensweg. Elke dag ervaren wij de
kracht van het woord.
In woorden worden mensen gesterkt en kunnen zij uiting geven aan wat
hen bezielt. Dit lijkt vanzelfsprekend. Maar wanneer het vrije woord
wordt ontnomen, beseffen wij hoeveel het ons waard is. "Vrij en
onverveerd" luidde in de oorlog de zinspreuk. Woorden zijn een wapen
tegen onderdrukking en tirannie. In verwoording van geestelijke en
politieke vrijheid vinden mensen weerbaarheid. Aan de basis van elke
democratie ligt dan ook de vrijheid van meningsuiting als een ieders
goed recht. Dit betekent ruimte voor een eigen geluid waarmee uiting
mag worden gegeven aan traditie en identiteit, aan opvattingen,
overtuiging en geloof. In de loop der tijden is die vrijheid
bevochten. In onze dagen krijgen burgers daarvoor veel ruimte -en dat
moet ook. Maar wie van die ruimte gebruik maakt, moet wèl beseffen dat
anderen dezelfde rechten hebben. Elk woord moet bedacht zijn op een
wederwoord. De begrenzing ligt besloten in de wet die regels geeft,
gegrond op gelijkwaardigheid en rechten van een ieder.
Naast de algemeen geldende grens die in de wet is vastgelegd, zijn er
ook normen van moraal en beschaving. Ze zijn het fundament van een
samenleving die uitgaat van eerbied voor de medemens. Een recht om te
beledigen bestaat dan ook niet. Evenmin geeft godsdienstvrijheid een
vrijbrief om te kwetsen of op te roepen tot haat.
Respect begint met zélfrespect, een geloof in eigenwaarde. Dat wordt
vertaald in de omgang met anderen, in gedrag en dialoog. Daarbij
moeten wij ons bewust blijven van gevoeligheden die het diepste in
mensen kunnen raken. Elkaar daarin ontzien is niet laf maar een teken
van beschaving. Vrijheid blijheid geldt niet onbegrensd. Wie anderen
beschimpt verliest zelf geloofwaardigheid; het onbeheerste woord
schiet zijn doel voorbij. Om te kunnen omgaan met de vrijheid van het
woord is respect onontbeerlijk. De grondslag ligt in de oude wijsheid:
"Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet!"
Behandel een ander zoals u zélf bejegend wilt worden! In de praktijk
van het leven is dit geen eenvoudige opgave. Wie vanuit een eigen
visie de dialoog aangaat, moet beseffen dat anderen hún opvattingen
hebben. Botsende meningen roepen spanningen op, maar een open
discussie en een vrij debat mogen we niet uit de weg gaan. Als
reacties heftig zijn, is het soms moeilijk open te blijven staan voor
elkaars argumenten en te voorkomen dat het gesprek ontaardt in
monologen. Niemand kan nu eenmaal zijn eigen overtuiging opleggen aan
een ander. Tolerantie begint met de erkenning dat iemands waarheid
nooit voor iedereen dé waarheid kan zijn. Iedere gemeenschap kent
onenigheid en zal ook regels moeten stellen om woordenwisseling in de
hand te houden. Democratie vergt een cultuur die ruimte biedt voor
vrije meningsuiting èn redetwisten. Maar om spanningen te beheersen is
inspanning vereist en bereidheid met elkaars opvattingen rekening te
houden. Het is niet nodig beweegredenen van een ander te begrijpen om
toch begrip op te brengen voor de ernst waarmee gevoelens worden
beleefd. Door de eeuwen heen is ons land er gelukkig meestal in
geslaagd met tegenstellingen zo om te gaan dat de lieve vrede werd
bewaard.
Die vrede wordt gewaarborgd in het recht en de moraal, die de
grondslag vormen voor vrijheid en integriteit in onze samenleving.
Naast dit publieke domein is er een privé domein. Daarin is ruimte
voor mensen om hun persoonlijk leven vorm te geven in eigen
identiteit, vrienden en een vertrouwde omgeving. Velen voelen zich
daarenboven betrokken bij wat hun heilig is: geloof of
levensbeschouwing die het alledaagse overstijgt. In dit innerlijk
domein, dat kostbaar is en kwetsbaar, moeten wij elkaar over en weer
in waarde laten. Dat betekent niet een vrijblijvend gedogen van
andersdenkenden of onverschillig langs elkaar heen leven, maar het
aanvaarden van ieder mens, ook al denkt die anders. Wat telkens
opnieuw van ons wordt gevraagd is een oprechte zoektocht naar een open
en verdraagzame samenleving waarin de vrede en het vrije woord elkaar
vinden.
Aan het begin van geloof staat het woord. In het Kerstfeest ervaren
mensen dit als een blijde boodschap: het woord wordt waarheid. Hoe dat
ook beleefd mag worden, waar het op aan komt is in onze gedachten en
daden wéérklank te geven aan dat woord. Moge de bezinning van Kerstmis
ons hierin bezielen.
Ik wens u allen gezegende Kerstdagen toe.
25 december 2006
© RVD