Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
der Staten-Generaal 2509 LV Den Haag
Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1a Telefoon (070) 333 44 44
2513 AA `s-Gravenhage Fax (070) 333 40 33
www.szw.nl
Uw brief
Ons kenmerk AI/CB/2006/95746
E-mail Datum 28 december 2006
Onderwerp
Eindverslag inspectieproject Agressie en Geweld in
het Openbaar vervoer 2006
Hierbij bied ik u het eindverslag aan van het inspectieproject "agressie en geweld (A&G) in
het openbaar vervoer 2006" dat door de Arbeidsinspectie is uitgevoerd in de periode van
januari 2006 tot en met maart 2006.
Dit project is door de Arbeidsinspectie uitgevoerd bij alle openbaar vervoer bedrijven (OV-
bedrijven) die zijn aangesloten bij Mobis, onderdeel van de werkgeversorganisatie Koninklijk
Vervoer Nederland. Onderzocht is welke maatregelen de openbaar vervoer bedrijven nemen
om te komen tot voorkoming en beheersing van agressie en geweldincidenten en hoe die op de
werkplek worden toegepast. De uitkomsten van dit project gelden voor de gehele sector.
Verbetering van de sociale veiligheid in het OV is door het kabinet in 2002 aangemerkt als een
belangrijke prioriteit. Om die reden is op initiatief van het Ministerie van V&W het
aanvalsplan "sociale veiligheid openbaar vervoer" tot stand gekomen. In dit aanvalsplan wordt
de verantwoordelijkheid voor de sociale veiligheid van het personeel vanuit de
arbeidsomstandighedenwet neergelegd op bedrijfsniveau.
Onderzoeken door de Adviesdienst Verkeer en Vervoer (onderdeel van het Ministerie van
Verkeer & Waterstaat) tonen aan dat er in het OV sprake is van hoge percentages werknemers
in klantfuncties die met vormen van A&G, zoals verbale agressie, bedreiging en fysiek
geweld, geconfronteerd worden. Dit leidt tot stress, ziekteverzuim en uitval. In 2005 is 56%
van het ondervraagde personeel in het OV slachtoffer van een of meerdere strafbare of niet
strafbare feiten. Bij het toezichthoudend personeel komt dat het meeste voor (66%), tram en
metropersoneel volgen met respectievelijk 46% en 48% (bron: De sociale veiligheid van het
personeel in het stads- en streekvervoer 2005).
Uit het inspectieproject van de Arbeidsinspectie blijkt dat alle geïnspecteerde bedrijven
procedures en maatregelen toepassen ter voorkoming en beheersing van agressie en geweld
tegen werknemers. Echter, uit de resultaten van dit inspectieproject blijkt dat de stap van
beleid naar praktijk groot is en het implementatieproces achterblijft.
Bij twaalf van de vijftien geïnspecteerde bedrijven zijn eisen tot naleving ingezet om te komen
tot verbetering en aanscherping van het toegepaste beleid en de ingevoerde maatregelen. De
door de Arbeidsinspectie gestelde eisen hebben vooral betrekking op het aanbrengen van
verbeteringen en het waarborgen van de diverse maatregelen en procedures.
Het toezicht op de uitvoering en de toepassing van maatregelen die samenhangen met het
beleid op A&G krijgen minder aandacht dan noodzakelijk is voor de beheersing van het risico.
Niet alle bedrijven bieden hun (nieuwe) werknemers consequent een training ter voorkoming
of beheersing van agressie en geweld aan. Alarmsystemen werkten bij negen vervoerders
onvoldoende, in sommige gevallen kon de agressor meeluisteren met de communicatie tussen
de verkeersleiding en de bedreigde werknemer. Werknemers die geconfronteerd zijn met een
A&G-incident of een andere schokkende gebeurtenis moeten zo snel mogelijk adequaat
opgevangen worden. In zes van de twaalf gestelde eisen tot naleving bleek het opvang- en
nazorgsysteem onvoldoende te functioneren.
Bij de meeste bedrijven worden allerlei technisch bouwkundige maatregelen toegepast, zoals
camera's, noodknoppen en fysieke afscherming van personeel. Twee maal werd geëist dat in
deze voorzieningen verbetering werd aangebracht. In twee gevallen bleken de opstelplaatsen
voor het rijdend materieel onvoldoende beveiligd. Zeker in de avond- en nachturen kan dat
leiden tot confrontaties met ongewenste bezoekers.
Tien bedrijven hebben in hun reacties op de `kennisgevingen eis tot naleving' positief
gereageerd op de bevindingen van de Arbeidsinspectie en toegezegd de nodige stappen te
zullen nemen om tot verbetering te komen. Ook de ondernemingsraden ondersteunen de
constateringen van de Arbeidsinspectie.
Bovenstaande strookt met de uitkomsten van het rapport "Goede praktijken tegen geweld" dat
in opdracht van SZW door een onderzoeksbureau is opgesteld en begin december is
gepubliceerd. Bij dat onderzoek zijn o.a. NS en Connexxion meegenomen, waarbij
geconstateerd wordt dat er grote aandacht is voor sociale veiligheid. Het beleid m.b.t. agressie
en geweld blijkt op dit moment, ondanks dat er veel geld wordt ingestopt, nog niet voldoende
verankerd te zijn. De uitvoering van vastgesteld beleid vindt niet altijd plaats. Om die reden
zijn er aan beide bedrijven door de AI eisen tot naleving gesteld.
Op 26 oktober heeft minister Remkes, mede namens minister Hirsch Ballin en met
burgemeester Deetman het startsein gegeven voor het actieprogramma `geweld tegen
werknemers met een publieke taak'. Genoemd worden o.a. de toezichthouders, buschauffeurs
en conducteurs. Actiepunten zijn: verdubbeling van de strafeis door de Officieren van Justitie
---
bij geweld tegen werknemers met een publieke taak. Daders zullen altijd worden vervolgd, het
doen van aangifte door slachtoffers zal worden gestimuleerd, maar ook de werkgever kan
aangifte doen. Verder zullen de kosten bij letsel en schade altijd op de daders worden verhaald.
De Staatssecretaris van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(H.A.L. van Hoof)
---
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid