IP/07/26
Brussel, 10 januari 2007
Concurrentie: Onderzoek Commissie in energiesector bevestigt ernstige
concurrentie-problemen
De Europese Commissie heeft haar eindverslag gepubliceerd over het sectoraal
onderzoek in de energiesector. Daaruit blijkt dat consumenten en bedrijven
schade lijden door ondoelmatige en dure gas- en elektriciteitsmarkten. Met
name zijn er problemen in verband met: hoge marktconcentratie; verticale
integratie van levering, productie en infrastructuur met als resultaat
ongelijke toegang tot en onvoldoende investeringen in infrastructuur; en
mogelijk heimelijke afspraken tussen gevestigde exploitanten om markten te
verdelen. Om deze problemen aan te pakken, zal de Commissie in het kader van
de mededingingsregels actie ondernemen in individuele zaken (antitrust,
concentratiecontrole en staatssteun). Daarnaast zal zij maatregelen nemen om
het reguleringskader voor de liberalisering van de energiemarkten te
verbeteren (zie ook IP/07/29). De Commissie heeft ook een aantal inspecties
uitgevoerd bij ondernemingen waar deze specifieke kwesties nader onderzoek
verdienden.
In een reactie verklaarde Neelie Kroes, Commissaris voor
Concurrentiezaken: "Vele energiebedrijven zullen dit verslag geen
opbeurende lectuur vinden. Onderinvestering - vooral in netwerken - is
wijdverbreid en dat gaat ten koste van klanten. Op basis van de harde
feiten in dit verslag zal de Commissie in het kader van
mededingingsregels verdere maatregelen nemen en het reguleringskader
verder verbeteren, zodat consumenten ten volle de vruchten van de
liberalisering kunnen plukken - in de vorm van voorzieningszekerheid,
concurrerende prijzen en duurzame energievoorziening."
Handhaving van de mededingingsregels
De Commissie zal ten volle gebruikmaken van haar bevoegdheden in het
kader van de antitrustregels (artikelen 81, 82 en 86 van het
EG-Verdrag), de concentratiecontrole (Verordening (EG) nr. 139/2004)
en het toezicht op staatssteun (artikelen 87 en 88 van het
EG-Verdrag).
Marktconcentratie is een bijzonder punt van zorg en in de toekomst
zullen concentraties zorgvuldig moeten worden onderzocht om ervoor te
zorgen dat de situatie niet verergert. Zoals al bij eerdere zaken
gebeurde (bv. GdF/Suez - zie IP/06/1558, E.ON/MOL - zie IP/05/1658),
zal de Commissie met name kijken naar:
* afstotingen, programma's voor het vrijgeven van contracten en/of
gas
* de impact van langlopende upstreamcontracten op
downstreamconcentratie.
Artikelen 81 en 82 van het EG-Verdrag maken het ook mogelijk
ingrijpende structurele maatregelen op te leggen om inbreuken tegen te
gaan.
Vooral wanneer overheidssubsidies marktconcentratie helpen bestendigen
en verhinderen dat de liberalisering van de markten van de grond komt,
is een strikt toezicht op staatssteun nodig.
De Commissie zal alert zijn waar het gaat om collusie tussen
gevestigde exploitanten die markten onder elkaar verdelen. Dit is
immers een van de grootste bedreigingen voor de concurrentie en blijft
dan ook een prioriteit bij het handhaven van de antitrustregels. Een
en ander is trouwens in lijn met de algemene prioriteit van de
Commissie om de strijd aan te gaan met ondernemingen die proberen
onderling te coördineren in plaats van elkaar te beconcurreren.
Verticale integratie tussen leverings-, productie- en
infrastructuurbedrijven maakt de concurrentieproblemen alleen maar
erger, doordat niet iedereen gelijke toegang krijgt tot essentiële
marktinformatie en doordat gevestigde exploitanten strategische zetten
kunnen doen.
Gebrekkige toegang tot infrastructuur zoals transmissie- en
distributienetten en/of opslagfaciliteiten kan concurrentieproblemen
opleveren, met name in het geval van grensoverschrijdende toegang. Dat
gaat dan weer ten koste van de marktintegratie. Op dit punt moet er
ook een onderzoek komen naar langlopende capaciteitsreserveringen en
de impact daarvan op downstreamconcurrentie.
Een ander bijzonder punt van zorg is het uitblijven of vertragen van
investeringen door transmissiebedrijven die verticaal geïntegreerde
leveringsbedrijven hebben, wat marktintegratie verhindert. Zo
constateerde de Italiaanse mededingingsautoriteit bijvoorbeeld dat een
verticaal geïntegreerde netwerkbeheerder met opzet een
investeringsproject stopzette om zijn leveringsdivisie te bevoordelen
(waardoor concurrenten toegang tot meer capaciteit werd ontzegd).
Reguleringskader
Parallel met het handhavingsbeleid in individuele zaken moeten ook
cruciale kwesties op het gebied van marktstructuur en reguleringskader
worden aangepakt. Het sectorale onderzoek leert dat het
reguleringskader voor de elektriciteits- en gasmarkten talrijke,
veralgemeende tekortkomingen vertoont. Die werden meegenomen bij het
onderzoek van de Commissie naar reguleringsinitiatieven voor de
interne gas- en elektriciteitsmarkt (zie MEMO/07/9).
Achtergrond
Het sectoraal onderzoek ging in juni 2005 van start (zie IP/05/716 and
MEMO/05/203). In november 2005 werden de eerste resultaten
gepresenteerd in de vorm van een discussiestuk (zie IP/05/1421 en
MEMO/05/425). Daarna kwam er in februari 2006 een voorlopig verslag
dat de aanzet vormde voor een brede raadpleging (zie IP/06/174 en
MEMO/06/78).
In hun reacties toonden stakeholders zich ingenomen over de
objectiviteit van het verslag en de rijkdom aan details. De bijdragen
kwamen van energiebedrijven (zowel gevestigde exploitanten als
nieuwkomers), nationale toezichthouders, mededingingsautoriteiten,
consultancybedrijven, advocatenkantoren, energietraders,
netwerkbeheerders, brancheorganisaties en overheidsinstanties. Velen
pleitten voor een versterkte regulering. Alleen gevestigde (verticaal
geïntegreerde) exploitanten waren tegenstander van verdere
maatregelen, met name eigendomsontvlechting. Meer informatie over het
sectorale onderzoek is te vinden onder:
http://ec.europa.eu/comm/competition/antitrust/others/sector_inquiries
/energy/
Zie ook MEMO/07/15.
European Union