Salmonella overleeft maag beter door veranderd DNA
8 januari 2007
Sinds 1995 is er in Nederland en daarbuiten een forse toename van
infecties met een specifiek type van de via voedsel overdraagbare
Salmonellabacterie. Dit type, Salmonella serovar Typhimurium DT104, is
resistent tegen ten minste vijf verschillende antibiotica. Armand
Hermans vond in het DNA van DT104 nieuwe genetische informatie die
mogelijk betrokken is bij zijn overleving en besmetting. Mogelijk is
deze genetische informatie ook betrokken bij de toename van infecties
van deze ziekteverwekker. Hermans promoveert 16 januari aan de
Wageningen Universiteit.
Door het DNA van Salmonella serovar Typhimurium DT104 te vergelijken
met de bekende DNA code van een andere Salmonella stam, vond Hermans
nieuwe DNA fragmenten in DT104. Deze stukken DNA bleken genetische
informatie te bevatten die mogelijk een rol spelen bij de overleving
en besmettelijkheid van deze ziekteverwekker. De aanwezigheid van
zulke extra genetische eigenschappen kunnen de ziekteverwekker sterker
en besmettelijker maken.
Om te kijken hoe DT104 zich gedraagt om verschillende "extreme"
omstandigheden te overleven werd het aan en uitschakelen van 500
genetische eigenschappen bestudeerd. Dit gebeurde in verschillende
omstandigheden, zoals in een hete, zure of zuurstofloze omgeving.
Vrijwel alle overlevingseigenschappen bleken onder alle omstandigheden
actief te zijn, terwijl ziekmakende eigenschappen alleen onder een
paar omstandigheden actief waren. Deze ziekteverwekker doet er dus
altijd alles aan om onder alle omstandigheden te kunnen overleven,
bijvoorbeeld tijdens voedselconservering of in het maagzuur. De
ziekmakende eigenschappen van DT104 daarentegen zijn alleen actief in
de darmen waar de infectie plaatsvindt.
Evolutie van de ziekteverwekker
Het DNA van de ziekteverwekker vertelt iets over hoe hij overleeft en
overgedragen wordt. Als een ziekteverwekker zich vermenigvuldigt kan
het DNA een beetje veranderen, waardoor zijn genetische eigenschappen
veranderen. Hierdoor kan de bacterie bijvoorbeeld
antibioticaresistent, maar ook hitte- of zuurbestendig worden. De
ziekteverwekker met de beste genetische eigenschappen kan zich beter
verspreiden en beter overleven en dus besmettelijker worden: de
evolutie van een ziekteverwekker. Door te kijken welke genetische
eigenschappen aanwezig zijn in een besmettelijke Salmonella (in dit
geval het DT104 type) kan er onderzocht worden hoe deze
ziekteverwekker sterker geworden is en voor meer uitbraken heeft
gezorgd. Ook kan met deze informatie een ongevaarlijke variant van
deze besmettelijke Salmonella gemaakt worden. Een dergelijke
ongevaarlijke variant kan als vaccin gebruikt worden.
Salmonella serovar Typhimurium DT104 is een antibioticaresistente
voedseloverdraagbare ziekteverwekker en wordt beschouwd als gevaarlijk
voor mensen. De afgelopen decennia is het aantal infecties met deze
variant in vele delen van de wereld toegenomen. Dit onderzoek is
gesubsidieerd door NWO en draagt bij aan de kennis over de
eigenschappen en het gedrag van deze gevaarlijke Salmonella.
..............................
Meer informatie:
* Ir. Armand Hermans (Nestlé NQAC Nunspeet)
* t: +31 (0)341 27 73 30, Armand.Hermans@nl.nestle.com
* Promotie 16 januari
* Promotoren prof. dr. T. Abee en prof. dr. ir. M.H. Zwietering,
copromotor dr. H.J.M. Aarts
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek