Veilig Amsterdam
Gemeente Amsterdam - Presentatie onnderzoekscommissie Bos en
Lommerplein
16/01/2007 - Maandag 15 januari heeft de Onderzoekscommissie Bos en
Lommerplein het in opdracht van burgemeester Cohen en
stadsdeelvoorzitter Bos en Lommer Broeders gemaakte onderzoeksrapport
uitgebracht. De opdracht luidde kort samengevat, een onafhankelijk
onderzoek uit te voeren naar de gang van zaken rond de voorbereiding
en realisatie van het complex Bos en Lommerplein, met name gericht op
de aspecten veiligheid en de verdeling van de verantwoordelijkheden
van de centraalstedelijke diensten en de stadsdelen.
Het onderzoek richtte zich conform deze vraagstelling sterk op de
gemeentelijke organisatie. De commissie kon haar werk echter alleen
goed verrichten door ook de verantwoordelijkheden van de zogenaamde
marktpartijen (ontwikkelaar, aannemer en architecten) onder de loep te
nemen. Enkele van de belangrijkste bevindingen van de
onderzoekscommissie zijn:
1. Het heeft bij de totstandkoming van het complex Bos en Lommerplein
ontbroken aan voldoende toezicht door het bouw- en woningtoezicht van
het stadsdeel. Door de aannemer was in het geheel geen toezichthouder
aangesteld. Van het toezicht dat namens de projectontwikkelaar zou
hebben plaatsgevonden heeft de onderzoekscommissie geen schriftelijke
bewijzen, verslagen, dagrapporten of iets dergelijks gevonden.
De afdeling bouw en woningtoezicht van het stadsdeel had onvoldoende
capaciteit om de toezichttaken uit te voeren. Zij hebben zich bij de
uitoefening van hun taak bovendien teveel laten leiden door de goede
naam en de ISO-certificering van de hoofdaannemer. Ook bij de
vergunningverlening is er mede door een capaciteitsprobleem van
deskundige ambtenaren slordig gewerkt.
2. Er zijn vele ernstige fouten gemaakt bij de wapening van de
betonconstructie waardoor onder andere de kolommen onder het
parkeerdek het marktplein onvoldoende konden schragen. Er was sprake
van een discutabele constructieberekening van de vloer onder de
woningen. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de constructeur en
de aannemer.
3. Het gebrek aan wapening had wellicht geconstateerd kunnen worden
door een bouwtoezichthouder van de gemeente. Dat geldt in mindere mate
voor de fouten in de constructieberekening bij de vloer. Tussen de
deskundigen bestaan over de juiste berekening verschillen van mening.
4. Voor het totale project met een zodanige omvang en complexiteit zou
een eindverantwoordelijke bouwcoördinator of hoofdconstructeur
noodzakelijk zijn geweest. Er was sprake van vele versnipperde
verantwoordelijkheden terwijl een scherpe aansturing ontbrak.
5. Toen de maatvoering van de winkels reeds vast lag werd het
bouwkundig ontwerp van de daarboven liggende woningen nog gewijzigd.
De constructieproblemen van de vloer in de woningen waren daarvan
indirect het gevolg. De overige vele wijzigingen in het functioneel
ontwerp na vaststelling van het plan van eisen, verhoogden het risico
op fouten.
6. Het onderzoek van de commissie werd bemoeilijkt omdat veel
schriftelijk materiaal, ook van de marktpartijen, onvindbaar was. Een
belangrijke aanbeveling van de commissie is dan ook dat van elk
bouwproject boven een bepaalde grens in een zogenaamde zwarte doos al
het schriftelijk materiaal, vanaf de start tot de oplevering, bewaard
wordt.
7. Het gebrekkig functioneren van de afdeling bouw- en woningtoezicht
van stadsdeel Bos en Lommer is helaas een algemeen voorkomend
verschijnsel bij de Nederlandse gemeenten, dat tot nu toe niet die
aandacht heeft gekregen die het absoluut nodig heeft.
Het rapport wordt afgesloten met een groot aantal aanbevelingen aan
onder andere de Rijksoverheid, de gemeente Amsterdam en het stadsdeel
Bos en Lommer opdat de publieke verantwoordelijkheid voor een zo
veilig mogelijk bouwproces kan worden waargemaakt. Daarbij wenst de
onderzoekscommissie niet voorbij te gaan aan de primaire
verantwoordelijkheid van de veroorzakers van de constructieproblemen,
waarvan de hoofdaannemer de belangrijkste is. Ook voor hen heeft de
commissie een aantal
aanbevelingen.
Het rapport bevat twee kernaanbevelingen:
* Leg als gemeente, met behoud van de eindverantwoordelijkheid voor
toetsing en toezicht, minder de nadruk op het zelf inhoudelijk
toetsen en het zelf uitvoeren van toezicht, maar controleer vooral
(op een deskundige wijze én niet uitsluitend door middel van
papieren controle) of de private partijen volgens de vastgestelde
uitgangspunten werken. Schakel daartoe gecertificeerde experts in
en vraag op vitale aspecten second opinions
* De commissie beveelt aan om bij complexe projecten een
coördinerend hoofdconstructeur verplicht te stellen. Er is een
aanzienlijke verbetering van de kwaliteitszorg bij ontwerpers,
constructeurs, uitvoerende bouwbedrijven en ontwikkelaars
noodzakelijk. Dit kan onder meer door het profileren van de
interne toezichtfunctie en op kwaliteitszorg gerichte
certificeringen.
De Onderzoekscommissie Bos en Lommerplein bestaat uit:
* Margreeth de Boer (voorzitter)
* Prof.mr.drs. Lex Michiels, hoogleraar handhavingsrecht
Universiteit van Tilburg.
* Prof.dr.ir. Hugo Priemus, hoogleraar Systeeminnovatie ruimtelijke
ontwikkeling, Technische Universiteit Delft.
* Drs. Simone Crok (secretaris)
Margreeth de Boer presenteert onderzoeksrapport Bos en Lommer