Julia Mattern wint Nationale Scriptieprijs
Nederlandse arbeiders in Duitse dienst verloren hun staatsburgerschap
De genomineerden Klik voor foto
De zestiende editie van de Nationale Scriptieprijs georganiseerd door de Universiteit van Amsterdam en dagblad Het Parool is gewonnen door Julia Mattern. Zij studeerde af aan de Radboud Universiteit Nijmegen, studierichting Nederland-Duitslandstudies.
In haar scriptie deed Mattern onderzoek naar Nederlandse arbeiders die in de oorlog werkten voor het nazi-bouwbedrijf Todt. Deze organisatie legde onder meer verdedigingswerken aan, bekend werden de Westwall en de Atlantikwall. Na de oorlog merkte een aantal van die arbeiders dat zij stateloos waren geworden. Het bleek dat verondersteld werd dat zij op op vrijwillige basis bij de Organisation Todt hadden gewerkt. Sommigen van hen ging in beroep tegen deze beslissing en uit die dossiers blijkt dat van vrijwilligheid lang niet altijd sprake was. Zo trachtte een man door te werken voor Todt in Frankrijk aan arbeidsinzet in Duitsland te ontkomen, een ander verbrak zijn contract door onder te duiken, maar had dat volgens de autoriteiten 'te laat' gedaan. Wat uit de scriptie vooral valt op te maken is de onhelderheid van de hele gang van zaken en de willekeur die er uit lijkt te spreken.
Stateloos raken was geen onbekend verschijnsel na de oorlog. Zo werden Nederlandse SSers bijvoorbeeld stateloos. Dat ook mensen die zichzelf als dwangarbeiders beschouwden dat lot beschoren was kreeg echter tot nu toe geen aandacht.
V.l.n.r. Julia Mattern, Paul Arnoldussen, Louise Fresco en Kees Tamboer Klik voor foto
De jury prees 'de compactheid en de helderheid' van de scriptie en meende dat deze 'een onthullend inzicht geeft in de bureaucratie waar deze mensen het slachtoffer van werden. Dat aspect is nog volop actueel.' Ook stelde de jury vast dat 'in een tijd dat Nederlandse studenten hun scripties in wat krakkemikkig Engels schrijven, de Duitse Julia Mattern een compliment verdient, omdat ze zo goed Nederlands schrijft.'
De jury bestond dit jaar uit Anna Enquist (voorzitter), universiteitshoogleraar Louise Fresco (namens de Universiteit van Amsterdam) en Kees Tamboer (namens Het Parool). Er waren 281 inzendingen. De winnaar ontvangt een geldbedrag van 3500 euro.
Bron: UvA Persvoorlichting