Hoe zit het met rechten van verdachten?
verdacht in de gevangenis 1 februari 2007
Duizenden mensen komen over de grens in aanmerking met justitie. Maar de
regels over toegang tot een tolk en een advocaat variëren enorm tussen
EU-lidstaten. Europarlementariër Kathalijne Buitenweg legt uit waarom er
minimumwaarborgen moeten komen in Europa.
Stel dat je in Spanje of Griekenland gearresteerd wordt, al dan niet
terecht. Je spreekt geen woord Spaans of Grieks. Kun je erop rekenen
dat je tijdig een advocaat krijgt en een tolk? Kun je de aanklacht
lezen om te begrijpen waar je precies van beschuldigd wordt? En wat
zijn nu precies je rechten in dat land?
Netelige positie
Als een buitenlandse verdachte bevind je je vaak in een nadelige
positie. Zo kan het gebeuren dat je in een buitenlandse politiecel
dagenlang op een tolk moet wachten of op een advocaat.
Wat je tijdens het eerste politieverhoor zegt, is vaak bepalend voor
de rest van de strafprocedure. Toch krijg je in sommige landen pas na
het politieverhoor een advocaat te spreken. In de meeste EU-landen is
het volstrekt normaal dat een advocaat tijdens het politieverhoor
aanwezig is om je bij te staan. Maar in Nederland is dat bijvoorbeeld
weer niet het geval.
Balans zoek
Kathalijne Buitenweg: "Strafrechtelijke samenwerking is de laatste
jaren flink opgevoerd in Europa. Sinds de komst van het Europese
arrestatiebevel, moeten lidstaten uitleveringsverzoeken in principe
zonder meer inwilligen. Hoewel aan de opsporingskant allerlei
afspraken zijn gemaakt om misdaad effectiever aan te pakken, is aan de
kant van bescherming van de rechten van verdachten totaal geen
vooruitgang geboekt. Dit pakt voor veel verdachten zeer nadelig uit en
het komt het vertrouwen in elkaars rechtsystemen ook bepaald niet ten
goede."
Geen overeenstemming over minimumrechten
Hoewel het probleem algemeen erkend wordt, is men er de afgelopen
jaren niet in geslaagd het wetsvoorstel over minimumrechten voor
verdachten van de grond te krijgen. Veel regeringen tonen zich heel
terughoudend, omdat ze bang zijn gebrandmerkt te worden als 'soft on
crime'. Ook het kostenaspect speelt een rol. Buitenweg:
"Rechtsbijstand en tolken zijn weliswaar niet goedkoop, maar je moet
wel wat over hebben voor een goed functionerende rechtstaat."
Twee snelheden
Buitenweg is verheugd dat huidig EU-voorzitter Duitsland het onderwerp
weer op de agenda heeft gezet. Eenentwintig landen waaronder Nederland
steunen het voorstel, maar Engeland, Ierland, Cyprus, Malta, Tsjechië
en Slowakije sputteren tegen. Normaal gesproken moet elke lidstaat
instemmen met zo´n voorstel. Maar omdat de meeste lidstaten onderhand
doordrongen zijn van het belang van dit voorstel, wordt er overwogen
om de waarbogen in ieder geval in die 21 landen door te voeren. De
tegenstanders moeten dan maar uitleggen waarom ze zich niet willen
committeren aan de minimumrechten.
Zie ook:
* volledige toespraak van Kathalijne Buitenweg
tijdens een conferentie van Duitse juristen op 24 januari 2007
(in het Engels)
GroenLinks