PvdA Evert Vermeer Stichting
05 MAART 2007
Verslag: 'China in Afrika: kans of bedreiging?'
In de Passenger Terminal aan het Amsterdamse IJ vond zaterdag de FNV
China Conferentie plaats. De opkomst van China als nieuwe economische
grootmacht leidt in Europa tot heftig debat, maar de grootste gevolgen
lijken vooralsnog vooral merkbaar in Afrika. De EVS was daarom
betrokken bij de organisatie van een debat over China in Afrika.
Diederik Samsom (PvdA Kamerlid), Hans Moleman (Volkskrant) en Pascal
Richard (Zimwatch) gingen onder leiding van journalist Linda Polman in
op de vraag of de groeiende aanwezig van China in Afrika gezien moet
worden als kans of bedreiging.
Afgelopen weekend stond er een groot artikel van China correspondent
Hans Molenman in de Volkskrant. In het artikel beschrijft hij de
pogingen van de Zimbabwaanse President Robert Mugabe om Chinese
investeerders te verleiden grote sommen geld in zijn steeds armer
wordende land te investeren. Deze pogingen zijn tot nu toe niet erg
succesvol. Gevraagd naar de oorzaak van het uitblijven van Chinese
investeringen legt Molenman, in Nederland voor de FNV Conferentie, uit
dat dit falen niet te maken heeft met morele bezwaren die de Chinezen
hebben tegen het regime van Mugabe. Zimbabwe is volgens Molenman voor
de Chinezen zakelijk gezien gewoon niet interessant genoeg: Chinezen
zijn de nieuwe VOC-ers. Ze landen ergens, kijken of er gehandeld kan
worden en gaan vandaar uit weer verder.
De opkomst van China in Afrika voltrekt zich niet langer onopgemerkt.
China is opzoek naar grondstoffen om haar explosief groeiende economie
te voeden. Deze zoektocht leidt tot een groeiende aanwezigheid van
China in Afrika; een continent met rijke voorraden aan edele metalen
en olie. Sommigen stellen dat China in haar honger naar olie de
effectiviteit van Westerse ontwikkelingsprojecten aantast. Samsom
noemt deze kritiek hypocriet en pijnlijk. Pijnlijk omdat 40.000
Westerse ontwikkelingsorganisaties niet in staat zijn geweest Afrika
uit de armoede te halen: onze manier van ontwikkeling brengen faalt
aldus Samsom. De mening dat de kritiek hypocriet is, wordt gedeeld
door Pascal Richard: wie zijn wij om kritiek te leveren zolang we
regimes als in Saoedie Arabië blijven steunen om onze eigen
olietoevoer veilig te stellen?.
De hypocrisie ontslaat ons echter niet van de plicht om te handelen en
met alle politieke macht in te grijpen aldus Samsom. Daarbij noemt hij
Sudan als expliciet voorbeeld. Nadat alle Westerse oliemaatschappijen
half jaren negentig van de vorige eeuw uit Soedan vertrokken, als
gevolg van een internationaal boycot tegen de regering in Karthoum,
sprong China in het onstaande gat. Nu China steeds meer olie uit
Soedan betrekt, blokkeert het land in de VN Veiligheidsraad alle
resoluties om de mensenrechtenschendingen in de Darfur regio aan te
pakken.
Samsom stelt dat het Westen op twee manieren kan reageren op de
Chinese concurrentie. Ten eerste moet het Westen zich realiseren dat
het een idee-fixe is om te denken dat China normen en waarden gaat
toepassen in haar buitenlandbeleid die zij zelf niet eens in haar
binnenlandbeleid toepast: dat doet Europa ook niet, denk maar aan het
verschil aan eisen die we stellen aan arbeidsvoorwaarden en
milieuvervuiling in Europa en aan landen buiten Europa. Dat wil niet
zeggen dat via multilaterale kanalen, zoals bijvoorbeeld de VN, het
Westen er niet alles aan moet doen om China te overtuigen van de
noodzaak om bijvoorbeeld het regime in Khartoem hard aan te pakken.
Daarnaast stelt Samsom dat we moeten zorgen dat onze aanpak
effectiever is dan die van de Chinezen. Dat kan volgens het PvdA
Kamerlid alleen door veel meer nadruk te leggen op het ontwikkelen van
handel. Op dit moment is er volgens hem in de ontwikkelingssector
sprake van een hype aan onderwijs en democratisering. Hoewel beide
zeer noodzakelijk zijn, moet er volgens Samsom meer aandacht komen
voor de belangrijke rol die handel kan spelen bij het creëren van
effectieve en duurzame armoedebestrijding.
Europa blijft echter een buitenstaander als het gaat om de relatie die
China en Afrika met elkaar aangaan. Gevraagd naar de reactie van de
Chinese regering op de bemoeienis van het Westen op de
Chinees-Afrikaanse relaties stelt Hans Molenman dat het vooralsnog
wordt afgedaan als gemopper van oude kolonialen.
Door Mark Vermeulen