Beoordelingscommissierapport
Ontwerpwedstrijd Energieproducerende Kas
Fase II Voorontwerp en plan uitvoering demofase
Dordrecht, 7 maart 2007
De Ontwerpwedstrijd Energieproducerende Kas wordt onder auspiciën van de Stuurgroep Kas als Energiebron
uitgeschreven. De Stuurgroep Kas als Energiebron heeft tot doel het bevorderen van innovaties die het
mogelijk maken dat de Nederlandse glastuinbouw op termijn netto-onafhankelijk van fossiele energie,
duurzaam en economisch rendabel kan telen. De Stuurgroep Kas als Energiebron is samengesteld uit
vertegenwoordigers van het tuinbouwbedrijfsleven, overheid en externe deskundigen.
De Ontwerpwedstrijd Energieproducerende Kas is onderdeel van het programma Kas als Energiebron. Het
Productschap Tuinbouw en het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit financieren de
Ontwerpwedstrijd.
Het secretariaat van de Ontwerpwedstrijd Energieproducerende Kas wordt gevoerd door Dienst Regelingen
van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Beoordelingscommissierapport Ontwerpwedstrijd Energieproducerende Kas
INHOUDSOPGAVE
INLEIDING ............................................................................................................................3
HOOFDSTUK 1 BEOORDELING FASE II VOORONTWERP EN PLAN UITVOERING DEMOFASE.......................4
HOOFDSTUK 2 EVALUATIE VAN DE RESULTATEN................................................................................5
HOOFDSTUK 3 BELEIDSAANBEVELINGEN .........................................................................................8
HOOFDSTUK 4 CONCLUSIE ..........................................................................................................10
BIJLAGE I SAMENSTELLING BEOORDELINGSCOMMISSIE.............................................................11
BIJLAGE II RANGSCHIKKING...................................................................................................12
Beoordelingscommissierapport 2 Ontwerpwedstrijd Energieproducerende Kas
INLEIDING
Voor u ligt het rapport van de beoordelingscommissie van de Ontwerpwedstrijd Energie-
producerende Kas. In dit rapport vindt u het oordeel van de beoordelingscommissie over
de tweede fase van deze ontwerpwedstrijd.
Hoofdstuk 1 geeft het verloop van de beoordeling weer. De evaluatie van de resultaten
van deze fase van de ontwerpwedstrijd staan vermeld in hoofdstuk 2. In hoofdstuk 3
vindt u beleidsaanbevelingen ten aanzien van de opzet en het verloop van de
ontwerpwedstrijd.
De samenstelling van de beoordelingscommissie staat vermeld in bijlage I. De
rangschikking van de tien beoordeelde inzendingen staat vermeld in bijlage II.
Dit rapport is aan de Stuurgroep Kas als Energiebron aangeboden en is tevens
toegezonden aan alle inzenders van deze fase van de Ontwerpwedstrijd.
Voor deelname aan de Ontwerpwedstrijd is vertrouwelijkheid van de ingezonden
informatie vastgelegd in het wedstrijdreglement. In verband met deze vertrouwelijkheid
is de projectspecifieke informatie slechts vermeld in de persoonlijke brieven aan de
inschrijvende deelnemers. Deze informatie is dan ook niet terug te vinden in dit rapport.
Secretariaat Beoordelingscommissie Ontwerpwedstrijd Energieproducerende Kas
Dienst Regelingen
Dordrecht, maart 2007
Beoordelingscommissierapport 3 Ontwerpwedstrijd Energieproducerende Kas
HOOFDSTUK 1 BEOORDELING FASE II VOORONTWERP EN PLAN UITVOERING
DEMOFASE
Aanleiding
Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), het Productschap
Tuinbouw (PT) en LTO-Glastuinbouw hebben voor het thema energiegebruik in de
glastuinbouw ambitieuze doelstellingen geformuleerd. Eén van de ambities is het
realiseren van een duurzame en maatschappelijk gerespecteerde glastuinbouw die op
afzienbare termijn onafhankelijk is van fossiele energiebronnen. Om deze ambitie te
realiseren is via de ontwerpwedstrijd een uitnodiging aan alle denkbare marktpartijen
gedaan tot het ontwikkelen van vernieuwende concepten of ontwerpen van
kasplantsystemen, die jaarrond volledig (netto) onafhankelijk zijn van fossiele energie of
zelfs energie kunnen leveren.
Eerste fase
Op deze uitnodiging zijn 42 houtskoolschetsen ontvangen. Tijdens de eerste fase van de
ontwerpwedstrijd zijn tien inschrijvers geselecteerd om deel te nemen aan de
vervolgfase.
Tweede fase
Alle tien de inschrijvers hebben hun houtskoolschets verder uitgewerkt tot een
voorontwerp. Een voorontwerp is een gedetailleerde technische uitwerking, waaruit de
werking van het concept op systeem en componentniveau verder aangetoond en
verduidelijkt is. Alle voorstellen voldoen aan de minimumeisen en zijn door de
beoordelingscommissie beoordeeld.
Beoordeling
De voorstellen zijn allen tijdig ingediend. De beoordeling vond ook deze ronde plaats
door een onafhankelijke beoordelingscommissie onder leiding van de heer dr. R.F.M.
Lubbers (zie bijlage I). Zij heeft aan de hand van de vooraf gepubliceerde
beoordelingscriteria de verschillende voorstellen met elkaar vergeleken en gerangschikt.
De beoordelingscriteria zijn beschreven in de beoordelingsmatrix. De ontwerpen zijn
beoordeeld op: kwaliteit, gedetailleerdheid en toepasbaarheid van het voorontwerp;
energieprestatie van het voorontwerp; teelttechnisch en economisch perspectief van het
ontwerp; maatschappelijke inpasbaarheid en overige duurzaamheidselementen van het
ontwerp; en op de kwaliteit van het plan en het consortium voor de realisatie van de
proto/demo.
Beoordelingscommissierapport 4 Ontwerpwedstrijd Energieproducerende Kas
HOOFDSTUK 2 EVALUATIE VAN DE RESULTATEN
Algemeen
De beoordelingscommissie heeft vastgesteld dat er een aantal originele, veelbelovende
en interessante concepten zijn ingediend. Soms is de gekozen architectuur verrassend. De
projecten zijn enerzijds gericht op verbeteringen van de bestaande kassen door
ontwikkeling en toepassing van nieuwe technieken en anderzijds op het ontwikkelen van
nieuwe geïntegreerde concepten.
Deeloplossing of totaalconcept?
Niet altijd is er bij de projecten sprake van een grote stap in de vooruitgang, maar meer
een vooruitgang in kleine elementen. Ook zit de nieuwheid soms in kleine elementen
verscholen. De ingediende ontwerpen bevatten samenstellingen van bekende en
innovatieve technologieën, zeker wat de energiehuishouding betreft.
Niet alle technieken worden in een geïntegreerd kasconcept nader uitgewerkt. In een
aantal voorstellen blijft het vernieuwende aspect beperkt tot de verdere ontwikkeling van
één enkele techniek. Het wedstrijdreglement geeft aan dat er sprake moet zijn van een
`totaalconcept'. Hoewel de beoordelingscommissie van mening is dat het bij deze
technieken gaat om interessante ontwikkelingen, kunnen zij niet gezien worden als een
geïntegreerd totaalconcept van een energieproducerende kas.
Beoordelingmatrix
Met betrekking tot de gevolgde beoordelingsprocedure met de beoordelingsmatrix uit
het wedstrijdreglement wil de beoordelingscommissie graag een opmerking maken. Door
de opzet van de beoordelingsmatrix, waarbij de nadruk ligt op weging van economische
en bedrijfsmatige aspecten, hebben ontwerpen die relatief veilig of zeker zijn de neiging
hoger te scoren dan projecten met veel onzekerheid. Innovatie en experimentele ideeën
gaan veelal samen met onzekerheid aangezien nieuwe ideeën vaak nog ontwikkeling
nodig hebben. Een inschatting op het beoordelingscriterium `haalbaarheid en
beschikbaarheid van componenten' zal hoger uitvallen voor reeds beproefde of geteste
materialen. Ontwerpen die elementen bevatten die nog vroeg in de ontwikkelcyclus zijn,
zullen lager scoren. Projecten die zijn gericht op zekerheid en veiligheid, met minder
innovatieve elementen, hebben hierdoor de neiging hoger te scoren dan projecten met
risico in het ontwerp.
Gesloten kas
Het uitgangspunt voor een groot deel van de voorstellen betreft de gesloten kas. Het
gebruik van een gesloten kas geeft op zichzelf al voordelen. De productie wordt
verhoogd door onder andere het handhaven van een hogere CO2 concentratie en een
lagere infectiedruk. In enkele gevallen is het dan ook lastig te achterhalen of er naast het
mogelijk maken van een gesloten systeem, een nieuw element zelf ook nog
productievoordelen heeft.
Bij een aantal van de voorstellen waarbij het slechts gaat om toepassing van een nieuw
element raakt de belangrijkste vraag van deze ontwerpwedstrijd op de achtergrond
namelijk: in hoeverre is er sprake van een energieproducerende of energieneutrale kas.
Beoordelingscommissierapport 5 Ontwerpwedstrijd Energieproducerende Kas
Wijzigingen ten opzichte van houtskoolschets
Enkele projecten hebben een aantal wijzigingen doorgevoerd ten opzichte van de
houtskoolschets uit de eerste fase. Bij één voorstel werden technische onvolkomenheden
hersteld. De beoordelingscommissie is blij met het getoonde voortschrijdend inzicht bij
de inzender. Het blijkt dat de ontwerpen steeds verder ontwikkeld worden en er bij
verdere bestudering verbeteringen mogelijk blijven.
Het is de beoordelingscommissie opgevallen dat enkele inschrijvers een aantal
innovatieve technieken uit de eerste fase niet meer hebben opgenomen in de uitwerking
van de houtskoolschets in de tweede fase. Er is vaak gekozen voor vervanging van deze
technieken met een "veilige" oplossing met bestaande of reeds bewezen technieken.
Mogelijk komt dit mede door de opzet van de beoordeling waarbij betrouwbaarheid een
belangrijke rol speelt. Het zou kunnen dat het daadwerkelijk beschrijven en ontwerpen
van een demonstratieproject hierbij ook een rol heeft gespeeld. Het is immers niet
mogelijk om nog in ontwikkeling zijnde technieken al goed te demonstreren in de derde
fase van de ontwerpwedstrijd. Een aantal inschrijvers heeft dan ook tijdelijke
alternatieven benoemd voor toepassing in het demonstratieproject. Voorbeelden van dit
vraagstuk zijn de toepassing van technieken als LED-verlichting of PV-cellen. Deze zijn in
een aantal gevallen momenteel praktisch en/of economisch moeilijk toepasbaar in een
demonstratiekas die in 2007 gebouwd moet worden. Een aantal inschrijvers heeft er voor
gekozen de nieuwe technieken structureel los te laten. Hierdoor wordt niet zozeer
gewerkt aan de kas van 2020, maar meer aan de kas van 2007.
De beoordelingscommissie heeft in haar overwegingen meegenomen dat het
nieuwheidvereiste een belangrijke randvoorwaarde is in het wedstrijdreglement. Een
enkel project is dusdanig gewijzigd dat de beoordelingscommissie van mening is dat de
vernieuwende elementen grotendeels uit het voorstel zijn verdwenen. De
beoordelingscommissie is teleurgesteld over het verdwijnen van de vernieuwende
elementen. De voorstellen zijn echter wel zonder voorbehoud beoordeeld aan de hand
van de beoordelingsmatrix.
Beschikbare energie
Dé energieproducerende kas is volgens de beoordelingscommissie ook in deze fase niet
ingediend. Sommige voorstellen beschrijven een substantiële levering van elektriciteit
aan het net waardoor de kas op het eerste gezicht hoogwaardige energie levert. Deze
energie wordt echter vaak geproduceerd door het gebruik van een
warmtekrachtkoppeling. De ingevoerde energie is vaak aardgas of biogas/-olie. Er is
daarom geen sprake van energie-invanging ín de kas, maar van omzetting van elders
ingevangen energie. Wat vaak als daadwerkelijke energieproductie van de kas overblijft is
warmte van een laag exergieniveau. Het hoge exergieniveau van de geoogste zonne-
energie wordt omgezet in plantproductie en laagwaardige warmte. Deze laagwaardige
warmte dient op een korte afstand van de kas te worden toegepast, transport over
langere afstanden is niet mogelijk zonder verder verlies aan warmte. Hierdoor kan het
vinden van een goede toepassing van de warmte bemoeilijkt worden.
Beoordelingscommissierapport 6 Ontwerpwedstrijd Energieproducerende Kas
Type projecten
Er kan op verschillende manieren naar de kas gekeken worden. De meeste projecten
beschrijven een "stand alone" versie van de kas, waarbij weinig integratie met de
omgeving plaatsvindt. Andere voorstellen benadrukken juist de integratie van de kas met
andere sectoren of functies. Hierdoor kan in deze voorstellen vaak gemakkelijker gebruik
gemaakt worden van afvalstromen van andere processen of wordt de afzet van
laagwaardige warmte over korte afstanden mogelijk. De ontwerpwedstrijd heeft als
uitgangspunt dat het winnende concept algemeen toepasbaar moet zijn. Een "stand
alone" versie van de kas maakt de realisatie van de kas gemakkelijker dan wanneer sprake
is van integratie met verschillende andere processen.
Extern betrokken energie
Een aandachtspunt bij de beoordeling is, evenals in fase I, het betrekken van energie via
externe bronnen. In een aantal gevallen wordt er windenergie betrokken van windmolens
die niet in het concept zijn geïntegreerd. Ook wordt er compost, bio-olie en biogas van
derden ingekocht en wordt deze vervolgens verwerkt in het concept. Het
wedstrijdreglement geeft aan dat er sprake moet zijn van een totaalconcept. Windenergie
die wordt geleverd door een windturbine die niet geïntegreerd is in het kasconcept wordt
als zodanig niet beschouwd als door de kas opgewekte energie en kan dan ook niet
toegerekend worden aan het kasconcept.
CO2 in de glastuinbouw
Bij het beoordelingscriterium "maatschappelijke inpasbaarheid en overige
duurzaamheidselementen van het ontwerp" zijn onder andere de verlaging van emissies
en andere milieubelastingen beoordeeld. Een belangrijk aandachtspunt van de
beoordelingscommissie is de reductie van de CO2-emissie. Een reductie van het gebruik
van energie die wordt opgewekt uit fossiele bronnen betekent over het algemeen een
verlaging van de CO2-uitstoot. Naast de verlaging van het gebruik van fossiele
brandstoffen draagt het gebruik van een meer gesloten kas ook bij aan verlaging van de
uitstoot van CO2 doordat door het langer gesloten houden van de kas de CO2 verliezen
bij de bemesting van het gewas verminderen. Een hoger percentage van de ingevoerde
CO2 wordt omgezet in biomassa van het gewas. Naast de verminderingen van de uitstoot
van CO2 ten opzichte van de huidige situatie kan de glastuinbouw een positieve rol
spelen bij het verminderen van de CO2 uitstoot door het gebruik van CO2 uit andere
processen. Het betrekken van CO2 uit andere processen voor CO2 bemesting kan zorgen
voor een lagere netto uitstoot van CO2. Hoewel de CO2-reductie bij elk voorstel
besproken is, is dit aspect niet apart beoordeeld maar als onderdeel van het voornoemde
beoordelingscriterium.
Selectie
Ondanks dat dé energieproducerende kas niet is ingediend acht de
beoordelingscommissie de drie geselecteerde projecten kansrijk en verwacht dat deze
concepten een bijdrage kunnen leveren aan het verder ontwikkelen van een
glastuinbouw waarbij netto energie wordt geleverd. De beoordelingscommissie nodigt
de best gekwalificeerde inschrijvers dan ook uit om hun kasconcepten te demonstreren
en de werking van de ontwerpen in een demonstratieproject aan te tonen.
Beoordelingscommissierapport 7 Ontwerpwedstrijd Energieproducerende Kas
HOOFDSTUK 3 BELEIDSAANBEVELINGEN
Integratie
Een interessante ontwikkeling betreft volgens de beoordelingscommissie de zoektocht
naar samenwerking met andere sectoren. De integratie van tuinbouw met veeteelt is hier
een goed voorbeeld van. Hoewel een voorstel met dit onderwerp op basis van de
beoordelingscriteria niet geselecteerd is voor deelname aan de volgende fase van de
ontwerpwedstrijd, wordt deze ontwikkeling wel als zeer waardevol gezien. Veelal hebben
verschillende sectoren een eigen cultuur en een eigen plaats. Het samenbrengen van
twee sectoren is dan ook het samenbrengen van twee culturen en dat is vooralsnog een
handicap.
In het geïntegreerde tuinbouw-/veeteeltconcept worden beide sectoren op een dusdanige
wijze geïntegreerd dat er sprake is van synergie. Bovendien worden in dit concept
reststromen, zonder noemenswaardig transport, direct hergebruikt. De
beoordelingscommissie acht het erg wenselijk dat ondanks dat dit project in het kader
van deze ontwerpwedstrijd niet verder uitgewerkt zal worden, er gekeken wordt naar een
mogelijke integratie van sectoren op deze of soortgelijke wijze.
Een ander veelbelovend project heeft zich gebaseerd op het concept van het passieve
huis en heeft een vergelijkbaar concept toegepast op de kas. De beoordelingscommissie
is erg te spreken over de nieuwe weg die de inschrijver is ingeslagen met betrekking tot
de combinatie en toepassing van technieken en materialen voor onder meer warmte
opslag, maar ook de vochthuishouding in de kas en de productie van warmte en CO2.
Ontwikkeling afgevallen projecten
Beide bovengenoemde voorstellen zijn op basis van de gehanteerde beoordeling via de
beoordelingsmatrix, waarbij economische en bedrijfsmatige argumenten zwaar
meewegen, niet toegelaten tot de derde fase van de ontwerpwedstrijd. Doordat deze
projecten meer onzekerheid in zich hebben scoren ze minder goed op de criteria
genoemd in de beoordelingsmatrix. De beoordelingscommissie wil op deze plaats een
warm pleidooi houden voor het vinden van andere wegen om de ontwikkeling van deze
twee projecten te stimuleren. Juist deze projecten zijn te zien als nieuwe totaalconcepten
die verschillende vernieuwende elementen bevatten die op den duur bijdragen aan een
meer duurzame glastuinbouw. De technieken in deze voorstellen moeten als geheel
verder getest of ontwikkeld worden, het loskoppelen van de technieken om deze apart te
testen zou de werking van de concepten niet afdoende demonstreren. Zowel de
combinatie tussen sectoren als de inventieve toepassing van verschillende elementen in
de kas waarbij warmte en CO2 op een efficiënte manier duurzaam worden gewonnen,
heeft de beoordelingscommissie erg aangesproken.
Beoordelingscommissierapport 8 Ontwerpwedstrijd Energieproducerende Kas
Ontwikkeling technieken
De beoordelingscommissie uit haar zorg over het feit dat met de selectie van de drie
beste voorstellen, andere waardevolle aspecten mogelijk verloren gaan. Zij acht het dan
ook erg zinvol om ook de interessante (deel)technieken die niet geselecteerd zijn voor de
volgende ronde nader te onderzoeken. De commissie hecht eraan dat er wegen worden
gevonden om de nieuwe technieken versneld en geactiveerd door te laten werken in de
sector.
De belangrijkste technieken die in deze ronde naar voren zijn gekomen zijn enerzijds de
technieken als lichtdoorlatende kasdekken met warmteoverdracht door stromend water
in het kasdek, warmteopslag met Phase Change Materials (PCM), Light Emitting Diode
(LED) -verlichting, Photo Voltaïsche (PV) -cellen en het gebruik van een osmotische plastic
film, anderzijds zijn er de voorstellen waarbij integratie van processen wordt nagestreefd.
CO2 in de glastuinbouw
De toenemende bewustwording over de gevolgen van de veranderingen in het klimaat
zal zorgen voor een grotere nadruk op de CO2 huishouding van processen. Dit thema zal
in de toekomst een steeds belangrijkere dimensie krijgen. Hierbij kan een onderscheid
worden gemaakt in enerzijds het terugdringen van de uitstoot van de kassen, anderzijds
in het gebruik van CO2 uit andere processen. In de glastuinbouw zijn voor beide opties
verschillende mogelijkheden. Het meer sluiten van kassen zorgt voor een lager verlies van
CO2 bij bemesting. Het afnemen van CO2 van andere processen zorgt ervoor dat elders
geproduceerde CO2 kan bijdragen aan de bemesting van het gewas en de benodigde CO2
niet bij de kas hoeft te worden geproduceerd. Er kan hierdoor een vermindering van de
netto uitstoot aan CO2 gerealiseerd worden. Een aandachtspunt bij de nieuw te bouwen
kassen zou dan ook moeten zijn het zorgdragen van een zo groot mogelijke CO2-reductie
van het kasconcept. De reductie van de CO2-emissies is niet expliciet in de
beoordelingscriteria opgenomen. De beoordelingscommissie acht het een meerwaarde
als dit aspect meer aandacht gaat krijgen.
Warmteopslag in aquifers
Veel indieners maken in hun voorstel gebruik van ondergrondse opslag van warmte in
aquifers. De beoordelingscommissie geeft aan dat als elke kas gebruik gaat maken van
een ondergrondse warmteopslag dit op den duur een negatieve invloed op de
ecologische omgeving kan gaan hebben. Eén voorstel legt heel duidelijk de nadruk op
opslag van warmte in een thermische massa. Aan de hand van de beoordelingscriteria is
het voorstel met de thermische massa echter niet in aanmerking gekomen voor deelname
aan de volgende fase. Gezien de mogelijke ecologische effecten acht de
beoordelingscommissie het zinvol als ook kasconcepten gestimuleerd gaan worden die
niet afhankelijk zijn van ondergrondse warmteopslag in watervoerende lagen. Opslag in
een thermische massa kan hierbij als alternatief dienen, maar mogelijk kunnen ook
andere opslagmogelijkheden bekeken worden.
Beoordelingscommissierapport 9 Ontwerpwedstrijd Energieproducerende Kas
HOOFDSTUK 4 CONCLUSIE
Conform het wedstrijdreglement zullen de indieners van maximaal drie voorstellen uit
bijlage II worden uitgenodigd deel te nemen aan de derde fase.
De beoordelingscommissie adviseert de Stuurgroep Kas als Energiebron de indieners van
de drie beste voorstellen uit bijlage II uit te nodigen tot het maken van een definitief
ontwerp voor een demo. De beoordelingscommissie verzoekt daarbij de Stuurgroep om
ook de andere waardevolle technieken uit de niet geselecteerde voorstellen nader te
onderzoeken en zo mogelijk te ontwikkelen.
Beoordelingscommissierapport 10 Ontwerpwedstrijd Energieproducerende Kas
BIJLAGE I SAMENSTELLING BEOORDELINGSCOMMISSIE
De beoordelingscommissie bestaat uit de volgende leden:
De heer dr. R.F.M. Lubbers, voorzitter
De heer ir. F.W.A. Vink, plaatsvervangend voorzitter
De heer A.J.M. van den Biggelaar
De heer prof. dr. ir. G.G. Hirs
De heer J.C.M. van den Nouweland
De heer T. Girard
De beoordelingscommissie wordt ondersteund door mevrouw ir. I.L.M. Velthuis en de
heer ir. A.N. Bruijnis (beide Dienst Regelingen van het Ministerie van Landbouw Natuur
en Voedselkwaliteit).
Samenstelling beoordelingscommissie 11 Ontwerpwedstrijd Energieproducerende Kas
BIJLAGE II RANGSCHIKKING
Onderstaand is de totaalscore weergegeven van de beoordeling van de
beoordelingscommissie op basis van de beoordelingsmatrix. De beste drie
voorontwerpen zijn geselecteerd voor deelname aan de derde fase.
AANVRAAGNR. MOTTO INZENDER SCORE
ontw/2006/012 ZonWindKas ThermoTech 159,5
Wageningen UR, PRI, Groep Greenhouse
ontw/2006/025 ZOWAKAS Technology 150
ontw/2006/011 ZonWinKas BenK Research- en Adviesburo voor Kastuinbouw 148,5
Flowdeck Energy
ontw/2006/024 System Climeco Engineering BV / Maurice Kassenbouw BV 145,5
ontw/2006/006 Agrosphere IV ir. A.H.H. Schmitz 144
ontw/2006/040 HELDER I dhr. F. Bronchart 137
ontw/2006/004 Eco Grow Centre Van Diemen BV 133
VanderzandeFlorpartners / Klima Delft / TU Delft /
ontw/2006/033 REVERSI Adegeest Kasverwarming / R. Bergenhenegouwen 128
ontw/2006/032 EFLEG VEK Adviesgroep BV 124,5
ontw/2006/005 NINO XXXV NOWELL comm v 110
Rangschikking 1 2
Ontwerpwedstrijd Energieproducerende Kas
---- --
Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit