Universiteit van Tilburg

21 maart 2007

Promotie: Samen of alleen procederen voor schadevergoeding?

Promotie juriste Ianika Tzankova

Een collectieve afhandeling van massaschade zoals bij Dexia kan een betere toegang tot het recht betekenen dan een individuele procedure, stelt Ianika Tzankova. Maar een collectief proces moet meer maatwerk opleveren dan nu het geval is. Tzankova promoveert op woensdag 14 maart 2007 in Tilburg.

Juriste Ianika Tzankova beantwoordt in haar proefschrift de vraag: Wat is beter voor slachtoffers van 'massaschade' het voeren van een individuele procedure voor schadevergoeding of deelname aan een collectieve procedure? Een dilemma dat speelt bij zaken als 'Enschede', 'Volendam' en 'Dexia', bij asbestschade en bij schade door roken. Belangrijk voordeel van een individuele procedure -althans in theorie- is het maatwerk: de uitkomst van de rechtszaak zal helemaal zijn toegespitst op de individuele situatie. Iedereen is uniek en daarmee ook de geleden schade. Bovendien heeft het slachtoffer de regie van het proces meer in eigen handen. Nadelen zijn er echter ook. Hoge advocaatkosten voor het individu en het gevaar voor de maatschappij dat het rechtelijke apparaat overbelast raakt en dicht slibt. Het voordeel van een collectieve procedure is dat schadelijders meer uitzicht hebben op resultaat, omdat ze de benodigde expertise gezamenlijk kunnen inhuren en niet achtergesteld worden ten opzichte van elkaar en de wederpartij. Een belangrijk nadeel aan een collectieve procedure is de beperkte keuze in advocaat of processtrategie.

Free riders
Tzankova analyseert in haar proefschrift de individuele en collectieve afhandeling. Zij beschouwt onder meer het Britse en Amerikaanse rechtstelsel waar veel ervaring is opgedaan met massaschade. Alles afwegend, concludeert Tzankova dat een individuele afdoening in principe de beste afwikkelingsmethode is. Maar omdat aan het opkomen voor je rechten nu eenmaal kosten verbonden zijn, kán een collectieve afwikkeling een betere toegang tot het recht betekenen. Dan moet het rechtssysteem echter wel een goede oplossing vinden voor de problemen die collectieve procedures nu kennen. Ze zouden vooral meer maatwerk moeten leveren. Tzankova geeft in haar proefschrift aanbevelingen voor onder meer het delen van de proceskosten en het 'free rider-probleem'. Free riders zijn schadelijders die profiteren van resultaten van collectieve acties van anderen, zonder te delen in de kosten als het resultaat tegen valt. Hierdoor zijn organisaties of benadeelden minder bereid zijn om een collectieve procedure te starten. De instelling van een fonds voor proceskosten bij massaschade kan de het 'free-rider' probleem oplossen.De onderzoekster beveelt verder aan de rechter 'medeverantwoordelijk' te maken voor het leveren van zo goed mogelijk maatwerk binnen een groep van schadelijders.

Ianika Tzankova (1973, Razgrad, Bulgarije) studeerde rechten aan de Universiteit van Tilburg (1992-1997). Daarna werkte ze als advocaat en specialiseerde ze zich in het aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht. Sinds 2000 is zij verbonden aan het Tilburgse Centrum voor Aansprakelijkheidsrecht en het Departement Privaatrecht. Zij was lid van de Commissie fundamentele herbezinning burgerlijk procesrecht, is (co-)auteur van verschillende studies op het terrein van het civiele procesrecht en was betrokken bij de totstandkoming van de landelijke Gedragscode behandeling Letselschade. Tzankova won een Allen&Overy-beurs (2004) voor jonge wetenschappers en streed mee om de NRC Academische Jaarprijs 2005/2006. Per 1 mei 2007 treedt Tzankova in dienst als advocaat bij het advocatenkantoor Nauta Dutilh in Amsterdam, maar blijft verbonden aan de universiteit.

Noot voor de pers
De promotiezitting van Ianika Tzankova vindt plaats op vrijdag 30 maart 2007 in de Aula van de Universiteit van Tilburg, Warandelaan 2. De zitting start om 14.00 uur. Promotor is prof.mr. J.B.M. Vranken. Titel proefschrift: Toegang tot recht bij de afwikkeling van massaschade. Een handelseditie verschijnt bij Kluwer, serie Recht en Praktijk (ISBN 978-90-13-04394-5). Voor journalisten is een exemplaar van het proefschrift beschikbaar via de Afdeling Voorlichting & Externe Betrekkingen, tel: 013 - 466 2000, e-mail: persberichtuvt@uvt.nl. Ianika Tzankova is bereikbaar via tel: 013 - 466 2387, email: tzankova@uvt.nl.