Ingezonden persbericht
Nieuwsbrief Spil
30 maart 2007
Antoine Laurent Lavoisier (1743-1794), een nog altijd vermaarde scheikundige, ontkrachtte in de tweede helft van de achttiende eeuw de toen populaire flogistontheorie, de idee dat bij verbranding van stoffen een hypothetische, nooit waargenomen stof - flogiston - daaruit zou vrijkomen. Door het onderzoek van Lavoisier weten wij nu dat een stof bij verbranding zwaarder wordt doordat zuurstof daarin wordt opgenomen. De 'experts' onder de tijdgenoten van Lavoisier wilden echter niets weten van de inzichten van de wetenschappelijke dwarsligger. Zij hielden nog decennia lang hardnekkig vast aan hun empirisch niet onderbouwde theorie, kunstgrepen niet schuwend, zoals het toekennen van een negatief gewicht aan het magische flogiston.
De herinnering aan dit verhaal kan zich opdringen bij waarneming van de hardnekkigheid waarmee van dag tot dag een 'AGW-hypothese' inzake klimaatverandering wordt verdedigd en verkondigd die in de afgelopen twee decennia onwaarschijnlijk populair geworden is. Welhaast een hedendaags fundamentalistisch geloof dat geen twijfel toelaat, zoals een bekende Trouw-columniste het formuleert (zie bijlage Elma Drayer Trouw.pdf). Sommige 'klimaat-experts' schuwen, net als de 'flogistonisten', geen middel om het gelijk aan hun zijde te houden: willekeurige selectie en interpretatie van feiten of vervalsing daarvan, noch selectieve hantering van wetenschappelijke literatuur. Aan dwarsliggers wordt op alle mogelijke manieren een rationeel gepresenteerd weerwoord onthouden.
Arthur Rörsch, onvermoeibaar en kritisch onderzoeker, ontging uiteraard niet de parallel tussen beide - zeker ook wetenschapshistorisch interessante - gebeurtenissen. Hij analyseerde deze grondig, in het voorbijgaan ook aandacht schenkend aan andere voorbeelden van blokkade van de wetenschapsontwikkeling door misbruik van gezag en volgehouden vertoon van deskundigheid. Nog uit de tweede helft van de vorige eeuw dateert de aldus heel lang geblokkeerde ontcijfering van het Maya-schrift.
De Leidse emeritus hoogleraar en voormalige onderzoeksmanager publiceert over deze studie in de komende aflevering van het kritische tijdschrift Spil. Een samenvatting vindt u verderop.
Op vrijdag de dertiende verschijnt Spil
In de week na Pasen, op vrijdag 13 of misschien al op donderdag 12 april, verschijnt genoemde aflevering van Spil: 233-234 / 2007 - nummer 1. Het is weer een boeiende en uitdagende editie geworden; voor een compleet overzicht zie men bijlage 233-SPIL.doc.
Naast het in deze Nieuwsbrief uitvoerig aangekondigde artikel over klimatologie en flogistontheorie omvat deze nieuwe Spil de volgende bijdragen:
=> een bespreking van de tot voor kort in de publieke sector genegeerde betekenis van decentrale anaerobe zuivering van afvalwater, ook onderdeel van het meer omvattende, in Spil 229-230 beschreven Zonneterp-project (interview met Gatze Lettinga, winnaar van de Tyler Prize 2007, een prestigieuze Californische milieuprijs);
=> een beschrijving annex eerste analyse van de zeer gevarieerde waterproblematiek op onze Waterplaneet door Jules B. van Lier;
=> de neerslag van een gesprek met bio-fysicus Herbert van Amerongen, die bij natuurlijk chlorofyl de kunst afkijkt om - in een wat verdere toekomst - kunstbladeren grootschalig zonne-energie te laten winnen via het ingenieuze mechanisme van de fotosynthese;
=> actuele notities bij de schijnwerkelijkheid van windenergie van de hand van Pieter Lukkes;
=> een waarschuwing van David Chandler, hoogleraar internationale relaties aan Westminster University, aan het adres van voor klimaatgekte gevoelige ontwikkelingswerkers die met hun vooringenomenheid de armoede in Afrika dreigen te bestendigen;
=> een kritisch verslag van 'Mind the CAP', het in Wageningen gehouden congres dat - met de woorden van auteur Joost van Kasteren - op zoek was naar de nieuwe Mansholt;
=> een beschouwing van onbesuisd taalextremisme in de serie etymologische verkenningen van Huib Hogerheijde, die de weermannen ook niet spaart.
Wie ontvangt de nieuwe Spil? Wie moet bestellen?
Abonnees, auteurs en andere medewerkers, alsmede een selectie van mediaredacties, ontvangen in de week na Pasen 'hun' exemplaar van Spil 233-234.
Anderen zullen een exemplaar moeten bestellen, hetzij los, hetzij als ingangsnummer van een abonnement dat zij mogelijk al eerder hadden willen - eigenlijk hadden moeten - aangaan.
Bestelling van een los nummer is mogelijk door overmaking van 7,00 euro naar Raborekening 3567.40.420 of Postbankrekening 3690217 ten name van het Tijdschrift Spil, Slootsdijk 9, 7261SB Ruurlo, onder vermelding van de gewenste aflevering.
Nieuwe abonnees kunnen zich aanmelden via genoemd postadres of met een e-mail aan
Nadere informatie - ook over schrijven in Spil - is te vinden op de website:
Op zoek naar de weegschaal
De klimatologie en de flogistontheorie
door Arthur Rörsch
In mei zal van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) een dik rapport verschijnen dat de wetenschappelijke basis vormt voor de veronderstelde opwarming van de aarde. Op 2 februari werd alvast in Parijs met veel tamtam een samenvatting gepubliceerd, de Summary for Policymakers (SPM). Die werd samengesteld door vertegenwoordigers van de aan het IPCC deelnemende landen.
Concepten van het nog niet verschenen hoofdrapport hebben wél in brede kring gecirculeerd. Daarop is door velen commentaar geleverd, maar visies die afweken van die van de hoofdredactie van de Scientific Base, zijn grosso modo genegeerd. Daarom besloot een tiental gerenommeerde wetenschappers, op basis van hetzelfde genoemde concept, een alternatieve kijk op de wetenschappelijke stand van zaken uit te brengen. Hun op 5 februari in Londen gepresenteerde rapport is gepubliceerd onder de titel Independent Summary for Policymakers (ISPM).
De conclusies in beide samenvattingen staan in menig opzicht lijnrecht tegenover elkaar. In de alarmistische officiële SPM staat dat het nu voor ruim 90 procent zeker is dat meer dan de helft van de waargenomen klimaatverandering sinds 1950 werd veroorzaakt door de mens; in het bijzonder door de uitstoot van CO2 als gevolg van het verstoken van fossiele brandstoffen.
De alternatieve ISPM stelt dat de Scientific Base nog onvoldoende wetenschappelijke onderbouwing biedt om aan te nemen dat er werkelijk sprake zou zijn van een desastreuze ontwikkeling. De waargenomen klimaatveranderingen zouden nog steeds binnen de grenzen van de natuurlijke variabiliteit liggen en kunnen worden verklaard op grond van andere hypotheses dan die waarvan het IPCC uitgaat. De ISPM komt echter maar nauwelijks toe aan het formuleren van deze alternatieve hypotheses. In dit artikel wordt één daarvan toegelicht. Doch eerst wordt een overweging gegeven, op grond van de wetenschapsgeschiedenis, waarom de door vele hedendaagse klimaatwetenschappers onderschreven uitgangspunten van het IPCC op termijn wel eens verkeerd zouden kunnen uitpakken.
Speciale attendering
Ernst-Georg Beck, "180 years of atmospheric CO2 gas analysis by chemical methods", Energy & Environment, 18 (2007), 2: 259-282.
Graag vestigen wij in het kader van deze nieuwsbrief eveneens uw aandacht op een belangwekkend artikel dat, onder bovenstaande titel, eerder deze maand is verschenen. De auteur stelt dat enkele grondleggers van de AGW-hypothese, Callender en Keeling, selectief zijn omgegaan met metingen van de CO2-concentratie in de atmosfeer. Zij zouden slechts meetresultaten hebben gebruikt die pasten in hun hypothese, en (de meeste) andere uitkomsten hebben genegeerd.
De aanhangers van de hypothese moeten uiteraard gelegenheid krijgen om de stelling van Beck te weerleggen. Lukt het hun niet dat binnen een redelijke termijn op overtuigende wijze te doen, dan zou dit het begin van het einde van de AGW-hypothese kunnen betekenen. Veel klimaatbeleid, recentelijk nog zwaarder aangezet door de Europese Unie en de regeringen van de meeste lidstaten, zou daarmee op losse schroeven komen te staan.
Hoofd- en eindredacteur van Spil
Arend Jan Voortman
Persoonlijk e-mail-adres:
Uitgever van Spil
Klanderman Communicatie / Research