Senaat wil debat over uitzenden troepen
woensdag 4 april 2007
De Eerste Kamer gaat op verzoek van de PvdA-fractie een debat voeren
met het nieuwe kabinet over het uitzenden van troepen naar
brandhaarden in het buitenland. Centraal daarin zal staan de vraag
wanneer er sprake is van een 'adequaat volkenrechterlijk mandaat'.
Deze term staat in het coalitieakkoord van CDA, PvdA en ChristenUnie
(CU). In zo'n debat kunnen casus uit het verleden aan bod komen die
betrekking hebben op deze vraag. Zo zal daarbij zijdelings verwezen
kunnen worden naar de beslissing van de regering uit 2003 om de inval
in Irak politiek te steunen.
Uniek debat
Een parlementair onderzoek naar juist die beslissing wil de SP-fractie
in de senaat op gang brengen. De CDA-fractie verzet zich tegen zo'n
Irak-onderzoek. Wel stemt het CDA in met een op toekomstige
beslissingen gericht debat waar de PvdA om vraagt. In reactie op een
vraag van SP-senator Kox hierover zei PvdA-senator Noten dat tijdens
dat debat wel blijkt of de SP voldoende steun weet te vinden in de
senaat voor een dergelijk onderzoek of niet. Dit is een van de
resultaten van een uniek debat in de Eerste Kamer. De senaat heeft
dinsdag 3 april voor het eerst in de parlementaire geschiedenis met
een nieuw kabinet gedebatteerd naar aanleiding van de
regeringsverklaring die ruim een maand geleden in de Tweede Kamer is
afgelegd. Alle tien fractievoorzitters namen aan het debat deel, al
lieten drie van hen weten dat het voor hen niet had gehoeven. Dat
waren de voorzitters van de fracties van CDA, D66 en SGP.
Parlementair onderzoek
De afspraak tussen de coalitiepartijen CDA, PvdA en ChristenUnie (CU)
dat er geen parlementair onderzoek komt naar het besluit om politieke
steun te geven aan de oorlog tegen het Irak van Saddam Hoessein, bleek
in het debat in de Eerste Kamer een steen des aanstoots voor de
fracties van SP en GroenLinks. De PvdA-fractie vroeg om een debat met
de regering over hoe te handelen 'in de toekomst', nu in het
regeerakkoord is afgesproken dat er een actieve bijdrage wordt
geleverd aan de internationale rechtsorde. Maar daarvoor zou dan wel
een adequaat volkenrechtelijk mandaat zijn vereist.
PvdA-fractievoorzitter Noten vroeg om een 'open en eerlijk debat' dat
gedegen en dus schriftelijk zou worden voorbereid. Niet over Irak,
maar wel over de vraag wanneer er nu sprake is van een adequaat
volkenrechtelijk mandaat en hoe de parlementaire betrokkenheid bij het
beoordelen daarvan is verzekerd. Op een nadrukkelijk vraag per
interruptie van CDA-fractievoorzitter Werner dat het hier
besluitvorming in de toekomst betreft en niet het besluit uit 2003
over Irak antwoordde Noten bevestigend. De PvdA-fractievoorzitter gaf
in antwoord op interrupties van zijn collega's van SP en GroenLinks
aan dat hij geen initiatief zal nemen voor een parlementair onderzoek
naar de besluitvorming inzake Irak. Een debat met de SP, die zo'n
onderzoek wel wil, gaat Noten niet uit de weg, zo liet hij weten.
Eigen politieke accenten
De fractievoorzitters in de senaat grepen het debat aan om eigen
politieke accenten te plaatsen. Zo zette VVD-fractievoorzitter
Rosenthal het nieuwe kabinet neer als 'paternalistisch en bevoogdend'.
Tegenover de eigen kracht van de samenleving en de gevestigde
maatschappelijke organisaties zette Rosenthal het vertrekpunt van
liberalen: Begin echt bij de burgers, ga uit van de eigen kracht van
de burgers, want daar wordt de samenleving sterker van. De
VVD-fractievoorzitter betichtte het kabinet ervan te streven naar
corporatisme. Hij stelde een klemmende vraag aan de premier: Krijgt
het echte particuliere initiatief de ruimte of wordt die ruimte
gereserveerd voor de gevestigde organisaties en instellingen van het
zogeheten maatschappelijke middenveld? Rosenthal signaleerde dat het
regeerakkoord christelijk bevoogdend is over bijvoorbeeld abortus,
euthanasie en het homohuwelijk, terwijl de regeringsverklaring niets
zegt over deze ethische kwesties en religie. Snel voortschrijdend
inzicht van de regering?, vroeg de VVD-fractievoorzitter.
Op voorhand 'nee'
Premier Balkenende volstond met de mededeling dat hij het met exegese
van de VVD-fractie niet eens is. Rosenthal kondigde aan dat de VVD in
de Eerste Kamer al op voorhand 'nee' zegt tegen een generaal pardon
voor asielzoekers en de plannen van het kabinet met mensen die voor
hun AOW-gerechtigde leeftijd willen stoppen met betaald werk.
AOW-discussie
Ook SP-fractievoorzitter Kox roerde twee voornemens van het kabinet
aan waar zijn fractie al bij voorbaat zegt tegen te zullen stemmen: de
plannen met de belasting voor oudere werknemers en de voortzetting van
de marktwerking in de zorg. Ook GroenLinks-fractievoorzitter mevrouw
De Wolff sneed de AOW-discussie aan. Volgens GroenLinks straft de
coalitie oudere werknemers levenslang met een korting op de AOW als
zij voor hun 65-ste stoppen met werken; vooral als het gaat om mensen
die zich vervolgens inzetten voor mantelzorg of vrijwilligerswerk,
zonder een beroep te doen op een uitkering. De Bos-belasting waar
eerder sprake van was is volgens mevrouw De Wolff in het regeerakkoord
zodoende veranderd in een Balkenende-boete.
Niet overdoen
CDA-fractievoorzitter Werner zei dat zijn fractie geen voorstander is
van een debat in de senaat over een regeringsverklaring. Volgens hem
heeft de Tweede Kamer het initiatief in de politieke oordeelsvorming
en moet de senaat niet overdoen wat in de Tweede Kamer al uitvoerig is
behandeld. Werner wees er ook op dat de huidige Eerste Kamer op haar
laatste benen loopt. Na de statenverkiezingen in maart wordt op 29 mei
een nieuwe Eerste Kamer gekozen door de nieuwe leden van provinciale
staten. Deze nieuwe Kamer treedt op 12 juni aan. Als er dan zo nodig
een debat over de regeringsverklaring gevoerd zou moeten worden dan
had de Eerste Kamer dat in een nieuwe samenstelling moeten houden,
omdat deze ook de komende vier jaar ermee te maken zal hebben,
betoogde de CDA-fractievoorzitter. Premier Balkenende liet in antwoord
op een directe vraag van D66-fractievoorzitter Schuyer weten ook niet
zoveel op te hebben met het afleggen van een regeringsverklaring in de
Eerste Kamer.
Niet gebonden aan regeerakkoord
Werner wees erop dat fracties in de Eerste Kamer niet zijn gebonden
aan een regeerakkoord dat door fracties uit de Tweede Kamer wordt
gesloten. Door over de regeringsverklaring, die van een regeerakkoord
is afgeleid, te gaan debatteren wek je volgens Werner als Eerste Kamer
wellicht de indruk dat je wel aan zo'n regeerakkoord bent gebonden.
Kerntaak senaat
De CDA-fractieleider greep het debat verder aan om de kerntaak van de
senaat te schetsen: het finaal beoordelen van wetgeving. De toets op
rechtmatigheid, handhaafbaarheid en uitvoerbaarheid van wetgeving is
de core business van deze Kamer, zei Werner. Overigens wilde hij
hiermee niet zeggen dat de CDA-fractie haar politieke mandaat
prijsgeeft en slaafs de regering en de Tweede Kamer volgt. Alles
echter in de juiste volgorde, aldus Werner. Hij zei ook dat het CDA
niet voor een zwaardere politieke rol van de Eerste Kamer is. Wel
maakte hij van de gelegenheid gebruik aan te kondigen dat de CDA aan
de bekende trits criteria waaraan de senaat wetsvoorstellen toetst
(rechtmatigheid, handhaafbaarheid en uitvoerbaarheid) een vierde
criterium wil toevoegen: de noodzaak van wetgeving, waaronder begrepen
de subsidiariteitstoets inzake Europese regelgeving. Werner: In een
samenleving die al overgereguleerd is en zucht onder administratieve
lasten moeten we uitermate zorgvuldig omgaan met het introduceren van
nieuwe wet- en regelgeving.
Dubbele nationaliteit
PvdA-fractieleider Noten sneed de discussie in en buiten de Tweede
Kamer aan over de dubbele nationaliteit van de staatssecretarissen
Alboutaleb en Albayrak, beiden afkomstig uit de PvdA. Noten zei dat
dit debat de PvdA 'ergert', maar tegelijk wilde hij eerlijk
vaststellen dat er schijnbaar een voedingsbodem bestaat voor een
pleidooi om een miljoen Nederlandse staatsburgers met een dubbel
paspoort uit te sluiten van het passief kiesrecht. Volgens Noten
willen burgers wel degelijk een solidaire fatsoenlijke samenleving en
zijn zij ten diepste bereid om daar naar vermogen een bijdrage aan te
leveren.
Ruimte voor creativiteit
Fractievoorzitter Schuurman van de ChristenUnie prees de aanpak van
het kabinet van twee grote maatschappelijke probleemvelden: jeugd en
gezin, en wonen, wijken en integratie. Daar zijn programmaministers
voor aangesteld: Rouvoet (CU) voor jeugd en gezin en Vogelaar (PvdA)
voor wonen, wijken en integratie. Schuurman: Het zijn niet alleen de
onderwerpen die voor een interdepartementale aanpak geschikt zijn,
maar ze zijn ook maatschappelijk gezien zeer noodzakelijk, vanwege de
vele problemen. Volgens Schuurman is het overstijgen van verkokering
en inefficiëntie tegengaan op deze en andere beleidsterreinen hard
nodig. De fractievoorzitter van de CU hoopt dat het kabinet ruimte
schept voor creativiteit van studenten, onderzoekers, ondernemers en
burgers.
Leven en dood
In tweede termijn reageerde Schuurman op kritiek van de VVD dat het
kabinet zich schuldig maakt aan 'christelijke bevoogding' in ethische
kwesties. Wij zijn verbaasd dat er in de discussie over bijvoorbeeld
abortus en euthanasie nu minder inlevingsvermogen is dan vroeger. Het
gaat toch om zaken van leven en dood.
Meer retoriek dan werkelijkheid
SGP-fractievoorzitter Holdijk wees erop dat een van de winnaars van de
verkiezingen, de SP, het regeringspartij PvdA en daarmee de coalitie
zelf danig lastig kan maken. Kritiek had hij op de opstelling van het
kabinet tegenover de burgers als 'bondgenoot en partner'. Holdijk:
Anders gezegd, een overheid die niet boven of tegenover de burgers
staat, maar ernaast. Dat lijkt meer retoriek dan werkelijkheid,
althans tamelijk eenzijdig en zou een ontkenning betekenen van de
primaire taak van de overheid in termen van de Nederlandse
geloofsbelijdenis namelijk het bedwingen of intomen van de
ongebondenheid der mensen.
Benelux-verdrag
Woordvoerder Hessing van de LPF-fractie kreeg van de
minister-president te horen dat het kabinet serieus werk maakt van
verlenging en versterking van het Benelux-verdrag met België en
Luxemburg. Hessing, die zei al een paar jaar geen lid meer te zijn van
de LPF, vindt dat de Eerste Kamer lijkt op de partij Lijst Pim
Fortuyn. Beide, zowel de LPF als de Eerste Kamer, weigeren jammer
genoeg zichzelf op te heffen. Voorts raadde hij het kabinet aan elke
minister zijn of haar eigen secretaris-generaal te laten kiezen als
het kabinet echt een einde wil maken aan de onnodige bureaucratie.
Beter onderwijs
Senator Ten Hoeve hield namens de Onafhankelijke Senaatsfractie onder
andere een pleidooi voor beter onderwijs. De kwaliteit van het
onderwijs wordt naar zijn gevoel het meest bedreigd door, in het
basisonderwijs de kwaliteit van de lerarenopleidingen, in het
voortgezet onderwijs door een tekort aan instroom van academisch
gevormde eerstegraads leraren en in het algemeen door het laten dalen
van de toelatingsnormen voor studenten.
Eerste Kamer der Staten Generaal