2007 is het honderdste geboortejaar van Abraham Joshua Heschel

Abraham Joshua Heschel was theoloog en filosoof. Hij werd één van de invloedrijkste Joodse denkers van de twintigste eeuw

AMSTERDAM, 20070408 -- Abraham Heschel was theoloog en filosoof. Hij werd één van de invloedrijkste Joodse denkers van de twintigste eeuw. Ook in Nederland is zijn invloed merkbaar. In leerhuizen en lezingen wordt gebruik gemaakt van zijn gedachtegoed. Een aantal van zijn boeken is vertaald. Zo verschenen De aarde is des Heren, Wie is de mens? en In het licht van zijn aangezicht. Onlangs verschenen bij uitgeverij Abraxas de titels God zoekt de mens; een filosofie van het Jodendom en De Sabbat. Deze uitgave bevat ook enkele artikelen met de titel Vernieuwing vanuit de traditie; een Joodse visie.


De grenzen oprekken
Ter gelegenheid van Heschels honderdste geboortedag is in maart 2007 in Boston (Amerika) een conferentie gehouden. De titel luidt: Pushing the Boundaries - vrij vertaald: het oprekken van de grenzen. Dit thema kenmerkt de tweesporigheid in het leven en denken van Heschel: radicaal religieus denker èn actievoerder voor gerechtigheid.
Heschel groeit op in een chassidische omgeving, die zich kenmerkt door haar intense spirituele en ethische passie. Later studeert hij filosofie in Berlijn. Hij wordt zich ervan bewust, dat de voor hem wezenlijke zinvragen, niet de vragen van zijn professoren zijn. In 1940 vertrekt hij op uitnodiging van het Hebrew Union College naar Amerika. Zijn belangrijkste werken schrijft Heschel in de jaren vijftig. De vraag die hem - meer dan andere overlevenden - bezighoudt, is hoe de spirituele en ethische passie vorm kan krijgen in een naoorlogse situatie.
'Besef, dat al je daden van betekenis zijn...’

In de jaren zestig krijgt Heschel een stem in het Joodse en algemene religieuze leven in Amerika. Hij begeeft zich op het politieke speelveld, door zich in te zetten voor de burgerrechtenbeweging en de positie van Joden uit Rusland. Hij is betrokken bij de ontwikkeling van Nostra Aetate tijdens het Tweede Vaticaans Concilie en is één van de oprichters van de religieuze beweging tegen de Vietnamoorlog.

Creativiteit en kracht
Het belang van Heschels denken voor de komende generaties ligt in de resultaten van zijn levenslange zoektocht naar de zin van het bestaan en de betekenis van de mens daarin. Met enerzijds het denken, het studeren, het filosoferen. En anderzijds de maatschappelijke bewogenheid, het toepassen van de theorie, het deelnemen. In die combinatie ligt Heschel's creativiteit en kracht. In een televisie-interview, tien dagen voor zijn dood, werd hem aan het einde van het programma de vraag voorgelegd, wat zijn boodschap voor de jeugd zou zijn. De verslaggever beschreef later dat Heschel met zijn hoofd knikte en zei: 'Bedenk, dat er voorbij het absurde betekenis is. Besef, dat al je daden van betekenis zijn, dat woorden machtig zijn en vergeet bovenal niet, om je leven te beschouwen als een kunstwerk'.

Afscheid met een kus...
Op de sjabbat sterft Heschel in zijn slaap. Een oude rabbijnse uitspraak luidt, dat wie overlijdt op de sjabbat, overlijdt met een kus. Op de tafel naast hem liggen twee boeken: een chassidische klassieker en een boek over de oorlog in Vietnam. De twee boeken tonen de twee werelden, waarin Heschel wilde leven: die van trouw aan de Joodse traditie en die van voorvechter voor sociale gerechtigheid.

Mirjam Koole

Drs. Mirjam M.C. Koole is onderzoeker naar het gedachtegoed van A. J. Heschel.


Recente boeken over Heschel:

A. van der Ploeg (eds.), Terugkeer van de mens. Een zoektocht aan de hand van Abraham Joshua Heschel, Sliedrecht 2004.

H. Jongerius, Wonen onder de wolk. In gesprek met Abraham Heschel over spiritualiteit, Heeswijk 2004.

B. Voorsluis (eds.), Moderne Spiritualiteit tussen traditie en vernieuwing. Over Simone Weil, Abraham Joshua Heschel en Dag Hammarskjöld, Zoetermeer 1997.




Ingezonden persbericht