Valkenburg aan de Geul, 03 april 2007
Betreft: Vliegverkeer boven Zuid-Limburg, stand van zaken
Aan de raad,
Het vliegverkeer boven Zuid-Limburg staat al enige tijd in de
belangstelling. Vertrekkende vliegtuigen van Maastricht Aachen Airport
(MAA) vliegen sinds 12 mei 2005 via een andere route richting zuiden.
Daarbij wordt Maastricht en het meest westelijke deel van het
Heuvelland gemeden, maar wordt wel over een ander deel van het
Heuvelland gevlogen dan voor 12 mei 2005. Dit heeft geleid tot
overlast bij bewoners van het Heuvelland. Daarnaast maakt veel ander
vliegverkeer gebruik van het Zuid - Limburgse luchtruim: AWACS
toestellen van de NAVO basis Geilenkirchen, vliegtuigen van de
Belgische luchthaven Luik/Bierset en vliegverkeer van/naar andere
luchthavens binnen en buiten Europa. Ook dit leidt tot vragen en
klachten van bewoners.
De luchthaven MAA
De luchthaven MAA heeft sinds eind 2004 een nieuwe vergunning van de
Minister van Verkeer en Waterstaat. Dit is het zogenaamde
Aanwijzingsbesluit dat regelt hoe de luchthaven mag worden gebruikt.
Voor dit besluit is het maatschappelijk belang van luchtvaart en de
luchthaven afgewogen tegen de milieu- en gezondheidhinder van
vliegverkeer voor de omgeving.
In het Aanwijzingbesluit voor het luchtvaartterrein Maastricht zijn
maatregelen genomen om de verschillende belangen in balans te brengen.
Zo is de luchthaven gesloten van 23.00-06.00 uur met een uitzondering
(onder voorwaarden) voor de periode van 23.00-24.00 uur. Verder is het
uitvoeren van circuits (een soort rondje dichtbij de luchthaven) in
het kader van proef-, les- en oefenvluchten gebonden aan bepaalde
tijdstippen (niet in de weekenden en niet 's morgens vroeg of 's
avonds laat). Zo wordt veel vermijdbare hinder voorkomen. Daarnaast
moet er binnen de randvoorwaarden van het Aanwijzingbesluit zo gunstig
mogelijk voor de omgeving worden gevlogen: het vliegverkeer dient
veilig, effectief en efficiënt te worden afgehandeld met zo weinig
mogelijk hinder voor de omgeving. Dit betekent dat het vliegverkeer
zich zoveel mogelijk moet houden aan afgesproken routes en circuits en
dat concentraties van bebouwing zoveel mogelijk worden vermeden.
Het Aanwijzingsbesluit is tot stand gekomen volgens de procedure die
is vastgelegd in de Luchtvaartwet. Deze procedure schrijft een aantal
wettelijke vereisten voor waaraan moet worden voldaan voordat de
Minister het Aanwijzingsbesluit kan nemen. De procedure is volgens de
voorgeschreven regels doorlopen. Tegen het Aanwijzingsbesluit kan
beroep worden ingesteld bij de bestuursrechter (Afdeling
Bestuursrechtspraak van de Raad van State). Verschillende organisaties
(zoals gemeenten in het Heuvelland) en individuele personen hebben dit
beroep aangetekend, waaronder de gemeente Valkenburg aan de Geul. De
bestuursrechter heeft nog geen uitspraak gedaan. Hoewel de
beroepsprocedure dus nog loopt, mag MAA toch al overeenkomstig het
Aanwijzingsbesluit van de minister vliegen vanaf de luchthaven. De
rechter kan in zijn uitspraak de vergunning voor de luchthaven
aanpassen en daar moet iedereen zich dan aan houden.
De nieuwe vertrekroutes
Belangrijk onderdeel van de nieuwe vergunning (aanwijzingsbesluit) van
MAA is de invoering van nieuwe vertrekroutes. De nieuwe vertrekroutes
zijn ingevoerd op verzoek van de Luchtverkeersleiding Nederland om de
afwikkeling van vliegverkeer in de regio eenvoudiger te maken. Daarmee
wordt de veiligheid van het vliegverkeer ook in de toekomst zeker
gesteld. Het luchtruim boven Zuid-Limburg wordt veel gebruikt. Er is
niet alleen verkeer van en naar Maastricht Aachen Airport. Ook de
AWACS vluchten vanaf Geilenkirchen en vliegverkeer van en naar
Bierset/Luik en internationaal verkeer binnen Europa en tussen Europa
en andere werelddelen maakt gebruik van het luchtruim boven
Zuid-Limburg. Deze drukte levert complexe situaties op, die
luchtverkeersleiders moeten coördineren. De situatie was voorheen niet
onveilig, maar wel bewerkelijk. Het was dan ook gewenst de routes zo
te veranderen dat het luchtverkeer eenvoudiger af te handelen zou
zijn.
Bovendien kreeg de Luchtverkeersleiding enkele jaren geleden te maken
met een bezuiniging van de rijksoverheid. Deze noodzaakte de
Luchtverkeersleiding te reorganiseren om de kosten voor de
luchtverkeersdienstverlening op de regionale luchthavens te
verminderen. Dit was een extra reden om de afwikkeling van
vliegverkeer minder complex te maken, zodat deze met minder inzet van
mensen kan worden uitgevoerd.
De nieuwe vertrekroutes van MAA zorgen ervoor dat minder afstemming
nodig is met buitenlandse luchtverkeersleiders, in het bijzonder met
die van Bierset-Luik. De landingsroutes naar MAA zijn niet veranderd.
De nieuwe vertrekroutes zijn naar het oosten verlegd. Daardoor gaan nu
minder vliegtuigen over Maastricht en het meest westelijke deel van
het Heuvelland en meer over het oostelijke deel van het Heuvelland.
Het aantal mensen dat onder de routes woont is hiermee kleiner
geworden.
De nieuwe vergunning van MAA en in het bijzonder de nieuwe
vertrekroutes hebben vanaf eind 2004 geleid tot een sterke toename van
klachten over vliegverkeer bij het Klachtenbureau Luchtverkeer
(043-3652020, www.kicl.nl). Vooral inwoners van de gemeenten in het
Heuvelland hadden meer hinder van vliegverkeer en dienden daarover
klachten in. Het klachtenbureau is ingesteld door de Milieucommissie
en is belast met klachtenbehandeling en informatieverstrekking over
vliegverkeer.
De Milieucommissie Luchthaven Maastricht en de Werkgroep vliegroutes
De Milieucommissie Luchthaven Maastricht is een adviescommissie van de
Minister van Verkeer en Waterstaat over milieuzaken rondom MAA. De
sterke stijging van klachten over vliegverkeer vanaf de tweede helft
van 2004 was voor de Milieucommissie reden voor een onderzoek. Daarom
heeft de commissie de Werkgroep vliegroutes ingesteld. De Werkgroep
heeft gekeken naar ontwikkelingen in het klachtenpatroon en het
verband met vliegverkeer en de nieuwe vertrekroutes. De Werkgroep
heeft ook gezocht naar mogelijkheden om de hinder van MAA vliegverkeer
te beperken.
De Werkgroep heeft onderzoek gedaan naar de periode juli 2004 tot en
met februari 2006. Ook is specifiek gekeken naar de situatie voor en
na 12 mei 2005, de dag waarop de Luchtverkeersleiding de nieuwe
vertrekroutes van MAA in gebruik nam.
Het onderzoek van de Werkgroep wijst uit dat klachten en klagers over
het vliegverkeer vanaf MAA aanzienlijk toenemen sinds medio 2004. In
2003 zijn 2578 klachten ingediend, in 2004 3375 en in 2005 11006
klachten. Ook het aantal klagers over MAA vliegverkeer steeg van 257
in 2004 naar 464 in 2005. Vanaf eind 2004 ontvangt het klachtenbureau
vragen en klachten over de nieuwe vertrekroutes van MAA, hoewel deze
pas vanaf 12 mei 2005 daadwerkelijk worden gevlogen. De Werkgroep
concludeert dat de voorlichting over de nieuwe routes niet duidelijk
genoeg is geweest en dat de door omwonenden ervaren en gemelde hinder
van MAA - vliegverkeer sterk is gestegen.
De Werkgroep heeft de verschillende gemeenten die hinder van MAA
verkeer ondervinden apart bekeken. Daaruit blijkt dat de klachten uit
de gemeenten in de directe omgeving van MAA (Maastricht, Meerssen en
Beek) bijna allemaal over MAA verkeer gaan. De klachten uit Valkenburg
aan de Geul en Margraten gaan voor 80% over MAA verkeer en voor 20%
over niet - MAA verkeer. De klachten uit Gulpen - Wittem en Vaals gaan
voor circa 35% over MAA verkeer en voor circa 65% over niet MAA
verkeer. Naarmate de gemeenten verder weg liggen van MAA neemt het
aandeel van de klachten over niet - MAA verkeer aanzienlijk toe. Dit
niet - MAA verkeer is overvliegend luchtverkeer op relatief grote
hoogte, dat ook voor invoering van de nieuwe vertrekroutes aanwezig
was. Het onderzoek van de Werkgroep heeft ook uitgewezen dat het
aantal MAA en niet - MAA vliegbewegingen in de onderzochte periode
niet is toegenomen en dat de nieuwe vertrekroutes enkele keren per dag
worden gevlogen.
De Milieucommissie heeft het rapport van de Werkgroep onderschreven en
besloten op basis van het rapport overleg met de verschillende
gemeentebesturen te gaan voeren.
Standpunt gemeenten over voorstellen Werkgroep milieucommissie
De Werkgroep vliegroutes van de Milieucommissie heeft voorstellen
gedaan voor beperking of spreiding van hinder van vliegverkeer vanaf
MAA.
Een eerste voorstel is dat luchthaven MAA ten aanzien van het
vliegverkeer in de directe omgeving van de luchthaven zoveel mogelijk
probeert te voorkomen dat vliegverkeer `s morgens vroeg of 's avonds
laat plaatsvindt en dat MAA het grondlawaai (b.v. bij proefdraaien)
zoveel mogelijk beperkt.
De gemeentebesturen in de regio onderschrijven deze aanbeveling van de
Werkgroep.
Een tweede voorstel is om de Luchtverkeersleiding te vragen om
vliegtuigen meer precies de meest wenselijke route (het zogenaamde
nominale pad) te laten vliegen om het overvliegen van de kern van Berg
en Terblijt te vermijden. De gemeentebesturen hebben ook dit voorstel
onderschreven. Intussen heeft de Luchtverkeersleiding een zogenaamde
NOTAM (een bericht aan luchtvarenden) uitgegeven waarin de bezoekende
piloten wordt gewezen op het zo nauwkeurig mogelijk vliegen van het
nominale pad. In een later stadium zullen deze instructies worden
opgenomen in het Nederlandse AIP (Aeronautical Information
Publication, regels voor luchtverkeersleiding). Hiermee krijgen de
instructies een permanent karakter.
De besturen van de verschillende gemeenten hebben de kwestie van het
MAA vliegverkeer, in het bijzonder de nieuwe vertrekroutes, zorgvuldig
bekeken. Andere mogelijkheden die de Werkgroep vliegroutes heeft
verkend zouden leiden tot verschuiving van de hinder of een grotere
verspreiding van de hinder over meer mensen. De gemeentebesturen
vinden dit niet wenselijk en zijn daarom geen voorstander van
aanpassingen in de routes. De voorstellen die de gemeentebesturen
ondersteunen zullen naar verwachting leiden tot een kleine beperking
van hinder.
Gebleken is dat door de complexe situatie van het luchtruim in deze
regio en de ligging van Zuid-Limburg veel hinder afkomstig is van niet
- MAA verkeer. Er zijn weinig mogelijkheden om de hinder van dit
verkeer te verminderen. De gemeentebesturen vinden eerlijke
voorlichting hierover belangrijk. De mogelijkheden die er zijn kosten
veel geld en het duurt lang voordat ze zijn gerealiseerd. We verwijzen
hierbij naar de discussie over de uitrusting van AWACS toestellen met
stille motoren. De gemeentebesturen blijven zich inspannen om de
milieu- en gezondheidsbelangen van de bewoners van Zuid-Limburg te
behartigen en daar waar mogelijk de milieuhinder van vliegverkeer te
beperken.
Routewijziging per 7 juni 2007
Om een veilige vluchtuitvoering, zonder onnodige coördinatielast voor
de Luchtverkeersleiding, te bewerkstelligen, zal er voor binnenlands
vliegverkeer met ingang van 7 juni 2007 ook een andere routewijziging
worden doorgevoerd. Deze wijziging heeft tot gevolg dat landend
verkeer vanuit het noorden, een route zal volgen die zo'n vijf
kilometer ten oosten van de huidige route loopt. Het routesegment van
Nieuwstadt tot de luchthaven blijft ongewijzigd.
Vertrekkend binnenlands vliegverkeer dat vanaf de luchthaven in
zuidelijke richting vertrekt vliegt nu met een linkerbocht over
Valkenburg in noordelijke richting via Geleen-Sittard naar Thorn.
Vanaf 7 juni vliegt dit verkeer na Valkenburg, via een bestaande
route, in de richting van Jabeek. Na Jabeek wordt vervolgens, via een
nieuw routesegment richting Linne-Maasbracht, het Limburgse
luchtverkeersgebied verlaten. Voordeel is dat hierdoor de gemeente
Sittard-Geleen in zijn geheel wordt vermeden. Dit vliegverkeer valt
buiten de 20 Ke-norm.
Ik hoop U hiermede voldoende te hebben geïnformeerd,
Hoogachtend,
C.A.C.M. Nuijtens,
Burgemeester
Gemeente Valkenburg aan de Geul