Nivel
Volksgezondheidsprijs 2006 voor erfelijkheid sporten en geluk
12 april 2007
NIVEL-onderzoeker Janine Stubbe wint de Volksgezondheidsprijs 2006 met onderzoek naar de erfelijkheid van sportgedrag en welbevinden.
Sport je omdat je ouders dat ook deden of omdat je vriendjes het doen? Worden mensen gelukkiger van sporten of zijn ze gelukkig en sporten ze juist daarom? Uit het onderzoek van Janine Stubbe blijkt dat plezier in sporten in dezelfde genen zit die verantwoordelijk zijn voor onze geluksgevoelens. Ze promoveerde in juni 2006 op dit onderzoek aan de VU.
85.000 tweelingen
Stubbe keek naar het sporten van 85.000 tweelingen. Zo grootschalig was dat niet eerder gedaan. Bij de tweelingen uit het Nederlands Tweelingen Register deed ze een familieonderzoek en ze vergeleek haar bevindingen met buitenlandse tweelingen. Eeneiige tweelingen zijn honderd procent genetisch identiek. Door ze te vergelijken met twee-eiige tweelingen kun je erfelijke aanleg voor bijvoorbeeld sporten en welbevinden op het spoor komen. Als de genen ertoe doen, zullen de eeneiige tweelingen meer op elkaar lijken en dus vaker hetzelfde antwoord geven op een vraag.
Voetbal en welbevinden
Bij jongeren is de omgeving nog belangrijk, bij volwassenen zit het in de genen, blijkt uit het onderzoek. Kinderen voetballen omdat hun vriendjes dat doen, volwassen mannen omdat hun vader voetbalde: het is erfelijk. Stubbe vroeg de Nederlandse tweelingen ook naar hun welbevinden. Ook dit was niet eerder op deze manier onderzocht. Er is wel veel onderzoek gedaan naar de heilzame werking van sporten op bijvoorbeeld angst of depressie, maar niet naar verbanden tussen sporten en 'positief' welbevinden. Ook welbevinden zit in de genen, ontdekte Stubbe. Bovendien blijken sporters gelukkiger te zijn, en meer tevreden met hun leven. Dit verband is niet toevallig, maar wordt veroorzaakt door dezelfde set genen. Het is dus niet zo dat mensen die gelukkiger zijn gaan sporten, of mensen die gaan sporten gelukkiger zijn. Het zit in de genen: de genen voor sport overlappen grotendeels met de genen voor geluk.
Juryrapport Volksgezondheidsprijs
De kwaliteit van de inzendingen was dit jaar weer hoog, schrijft de jury van de Volksgezondheidsprijs. Zij had daarom "als belangrijkste criterium dit keer gekozen voor originaliteit en de bijdrage aan de agenda van de toekomst. Men vond in het proefschrift van Janine Stubbe een relatief nieuwe invalshoek op beweeggedrag en welbevinden (en het verband tussen die twee). De rol van erfelijke aanleg daarbij is nog zelden onderzocht. Het gebruik van tweelingdata voor deze vraagstelling vond de jury moedig en origineel. De uitkomst is verrassend. Dit opent nieuwe lijnen voor onderzoek en de preventiepraktijk."
De Vereniging voor Volksgezondheid en Wetenschap (V&W) kent jaarlijks de Volksgezondheidsprijs toe aan een beginnend onderzoeker. Deze moet zich op bijzondere wijze verdienstelijk hebben gemaakt bij de wetenschappelijke bestudering van een maatschappelijk probleem. En daardoor moet (op den duur) een bijdrage worden geleverd aan verbetering van de gezondheidstoestand van de Nederlandse bevolking, specifieke groepen daarbinnen, of aan verbetering van de structuur en het functioneren van de Nederlandse gezondheidszorg. De prijs bestaat uit een oorkonde en een geldbedrag van ¤ 1500 te besteden aan een studiereis en/of congresbezoek. De Volksgezondheidsprijs 2006 is op 11 april 2007 voor de 13e keer uitgereikt op het jaarlijkse Nederlandse Congres Volksgezondheid in de Doelen in Rotterdam.
Onderzoek naar sport en leefstijl
Bij het NIVEL zijn verschillende onderzoeken gedaan naar sport en leefstijl. Een van de uitkomsten was onder meer dat mensen die sporten gezonder zijn. Andere onderzoeken naar leefstijl, bewegen, leefgewoonten staan nog op stapel.
Subsidie
Het onderzoek van Janine Stubbe bij de VU is mogelijk gemaakt door subsidies van NWO en ZonMw.