Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Bijlage bij kamerstuk voortgangsrapportage lumpsum
Samenloop herverdeeleffecten lumpsum en gewichtenregeling
In het overleg over de lumpsumbekostiging heeft de Tweede Kamer gevraagd naar de
samenloop van de herverdeeleffecten als gevolg van de invoering van lumpsumbekostiging en
de wijziging van de gewichtenregeling. De vraag is dan: in hoeverre compenseren die
herverdeeleffecten elkaar en in hoeverre versterken zij elkaar juist?
Om daar een antwoord op te geven moest eerst duidelijk zijn hoe de herverdeeleffecten van
de herziene gewichtenregeling per bestuur zouden uitpakken. Daarvoor ontbraken de
gegevens. Immers de nieuwe gewichten regeling gaat uit van het opleidingsniveau van de
ouders. Dat gegeven was op dat moment niet beschikbaar. Op 1 oktober 2006 is de eerste
stap gezet naar de nieuwe gewichtenregeling. De nieuwe regeling wordt gefaseerd ingevoerd.
In het schooljaar 2007-2008 wordt de regeling ingevoerd voor de vier- en vijfjarigen (de
eerste twee cohorten). In het schooljaar 2008-2009 geldt de nieuwe regeling voor de vier- tot
en met zevenjarigen, enzovoort. Op 1 oktober zijn zo voor de vierjarige en vijfjarige leerlingen
de gegevens voor het bepalen van het nieuwe schoolgewicht bekend. Daarmee kan het
herverdeeleffect als gevolg van de gewichtenregeling voor het schooljaar 2007-2008 worden
bepaald.
Het beeld is als volgt:
Totale
Besturen met Aantal Percentage personeel Verschil Verschil Totaal %
bao-scholen besturen besturen budget lumpsum schoolgewicht verschil Lumpsum G
LS gelijk/ SG gelijk 5 0,41% 1.120.848 0 0 0 0,00%
LS gelijk/ SG min 2 0,17% 20.746.425 0 -221.200 -221.200 0,00%
LS gelijk/ SG plus 6 0,50% 12.865.712 0 117.600 117.600 0,00%
LS min/ SG gelijk 238 19,65% 338.731.542 -5.310.889 0 -5.310.889 -1,57%
LS min/ SG min 176 14,53% 1.323.163.724 -16.658.613 -11.771.200 -28.429.813 -1,26%
LS min/ SG plus 120 9,91% 640.836.167 -8.952.984 2.746.800 -6.206.184 -1,40%
LS plus/ SG gelijk 353 29,15% 385.185.851 8.536.011 0 8.536.011 2,22%
LS plus/ SG min 174 14,37% 1.238.390.560 12.433.473 -14.708.400 -2.274.927 1,00%
LS plus/ SG plus 137 11,31% 603.559.943 8.232.767 3.178.000 11.410.767 1,36%
Eindtotaal 1211 4.564.600.772 -1.720.236 -20.658.400 -22.378.636 -0,04%
LS = Lumpsum SG = Schoolgewicht
Bij 5 besturen is er geen verschil als gevolg van de invoering van lumpsum en ook geen
verschil als gevolg van de herziening van het schoolgewicht. Bij 591 schoolbesturen heeft de
invoering van de gewichtenregeling geen financieel effect omdat het schoolgewicht gelijk
blijft. Deze besturen hebben dus alleen te maken met het herverdeeleffect als gevolg van de
invoering van lumpsumbekostiging, zoals wij dat al met elkaar hebben besproken. Bij 8
besturen heeft de invoering van lumpsum geen financieel effect. Deze besturen hebben
alleen te maken met de gevolgen van de nieuwe gewichtenregeling. Voor deze 604 besturen is
er dus geen sprake van samenloop van effecten.
Bij 294 besturen is sprake van elkaar gedeeltelijk compenserende herverdeeleffecten. Deze
besturen gaan er op vooruit als gevolg van de invoering van lumpsum en iets op achteruit als
gevolg van de herziene gewichtenregeling (174 besturen), of juist andersom (120 besturen).
Bij 137 besturen zijn beide effecten positief. Deze besturen gaan er op vooruit als gevolg van
de invoering van lumpsum en ook als gevolg van de herziene gewichtenregeling.
176 besturen hebben te maken met een achteruitgang als gevolg van lumpsum en als gevolg
van de herziening van de gewichtenregeling. Deze besturen gaan gemiddeld 1,26% achteruit
als gevolg van de invoering van lumpsum en 0,89% als gevolg van de herziening van de
gewichtenregeling. Het cumulatieve effect is dus 2,15% achteruit ten opzichte van het totale
personele budget.
Er is dus een groep van 176 besturen die in het schooljaar 2007-2008 te maken krijgt met een
negatief herverdeeleffect als gevolg van de invoering van lumpsumbekostiging en als gevolg
van de invoering van de nieuwe gewichtenregeling. De gemiddelde achteruitgang is 2,15%. In
de onderstaande tabel is te zien hoe de achteruitgang is verdeeld.
Percentages
Aantal Verschil Verschil Verschil
Achteruit besturen lumpsum gewicht totaal
Meer dan10% 1 -1,0% -19,9% -20,9%
Van 9 tot 10% 1 -6,2% -3,6% -9,8%
Van 8 tot 9% 2 -1,3% -7,7% -8,9%
Van 7 tot 8% 3 -4,0% -3,2% -7,3%
Van 6 tot 7% 5 -3,8% -2,4% -6,2%
Van 5 tot 6% 5 -3,6% -2,2% -5,8%
Van 4 tot 5% 7 -3,2% -1,1% -4,4%
Van 3 tot 4% 25 -2,2% -1,2% -3,4%
Van 2 tot 3% 42 -1,5% -1,0% -2,5%
Van 1 tot 2% 53 -0,8% -0,6% -1,4%
Tot 1% 32 -0,4% -0,3% -0,6%
Eindtotaal 176
De lumpsumbekostiging en de gewichtenregeling kennen elk een compensatieregeling. De
compensatieregeling voor lumpsum duurt tot 2010. In 2006-2007 wordt het negatieve effect
volledig gecompenseerd. In 2007-2008 geldt er een drempel van 1%. Dus een bestuur met
een herverdeeleffect van -3% krijgt in 2007-2008 2% gecompenseerd. De drempel gaat per
jaar met 1% omhoog.
De compensatiereling voor de herziene gewichtenregeling wordt jaarlijks vastgesteld op basis
van de gemeten effecten. Bij de regeling voor het schooljaar 2007-2008 wordt gekeken of als
gevolg van de nieuwe regeling wordt gekeken of het schoolgewicht ten opzichte van het totale
aantal leerlingen daalt. Als er sprake is van een daling van het schoolgewicht in verhouding
tot het totale aantal leerlingen, wordt gecompenseerd. Het schoolgewicht wordt dan
verhoogd tot het niveau waarop de oude verhouding tussen het schoolgewicht en het totale
aantal leerlingen is hersteld. Daar is één beperking op: het schoolgewicht komt als gevolg van
de compensatie nooit boven het oude schoolgewicht uit.
In de volgende tabel staan de besturen die een negatief effect hebben als gevolg van lumpsum
en als gevolg van de nieuwe gewichtenregeling en die in totaal meer dan 5% achteruit gaan.
Dat zijn 17 besturen. In de tabel is ook aangegeven hoeveel compensatie deze besturen
krijgen in het schooljaar 2007-2008 (alles naar de leerlingaantallen voor schooljaar 2007-
2008, tegen de huidige prijzen).
Compen-
Totaal Totaal Achteruit Compen- satie Aantal
procent budget Achteruit school- Totaal satie school- Achteruit na leerling
achteruit personeel lumpsum gewicht achteruit lumpsum gwicht compenstatie 2005
-20,86% 465.308 -4.653 -92.400 -97.053 0 47.600 -49.453 -10,6% 181
-9,77% 393.185 -24.417 -14.000 -38.417 20.485 11.200 -6.732 -1,7% 135
-8,99% 1.799.714 -94.665 -67.200 -161.865 76.668 53.200 -31.997 -1,8% 642
-8,94% 12.392.676 -83.031 -1.024.800 -1.107.831 0 924.000 -183.831 -1,5% 3270
-7,42% 8.000.979 -459.256 -134.400 -593.656 379.246 89.600 -124.810 -1,6% 2603
-7,28% 5.621.780 -196.200 -212.800 -409.000 139.982 128.800 -140.218 -2,5% 1186
-7,03% 4.760.438 -88.068 -246.400 -334.468 40.464 232.400 -61.604 -1,3% 1221
-6,76% 1.196.873 -64.152 -16.800 -80.952 52.184 16.800 -11.969 -1,0% 328
-6,75% 775.729 -38.399 -14.000 -52.399 30.641 14.000 -7.757 -1,0% 310
-6,24% 1.233.483 -54.520 -22.400 -76.920 42.185 19.600 -15.135 -1,2% 442
-6,23% 5.884.415 -274.214 -92.400 -366.614 215.370 86.800 -64.444 -1,1% 1997
-6,02% 5.309.613 -121.059 -198.800 -319.859 67.963 140.000 -111.896 -2,1% 1813
-5,98% 782.088 -32.769 -14.000 -46.769 24.949 11.200 -10.621 -1,4% 280
-5,82% 14.617.280 -422.439 -428.400 -850.839 276.267 428.400 -146.173 -1,0% 4314
-5,82% 586.431 -31.315 -2.800 -34.115 25.451 2.800 -5.864 -1,0% 153
-5,79% 8.443.145 -418.780 -70.000 -488.780 334.349 70.000 -84.431 -1,0% 2588
-5,36% 1.178.602 -26.754 -36.400 -63.154 14.968 36.400 -11.786 -1,0% 400
Als de achteruitgang als gevolg het nieuwe schoolgewicht niet volledig wordt gecompenseerd, heeft dat
bijna altijd te maken met dalende leerlingen aantallen. Het nieuwe schoolgewicht is dan niet alleen
lager vanwege de nieuwe regeling, maar ook vanwege de daling van de leerlingaantallen. Voor de
dalende leerlingenaantallen is de compensatieregeling niet bedoeld. Daarom blijft er dan een
achteruitgang ten opzichte van de vorige periode. Ter illustratie staat hieronder de situatie geschetst
waarin het bovenste bestuur in de tabel zich bevindt:
Het bestuur gaat in totaal 20,86% achteruit. Na compensatie is dat nog 10,6%. De achteruitgang in
leerlingen is echter 24,3%.
Op 1-10-2005 was het aantal leerlingen 181 en het schoolgewicht 66.
De verhouding tussen het schoolgewicht en het aantal leerlingen is dan 66:181 = 0,3646
Op 1-10-2006 was het aantal leerlingen 137 en het schoolgewicht volgens de nieuwe regeling 33.
De verhouding tussen het schoolgewicht en het aantal leerlingen is dan 33:137 = 0,2409
De nieuwe verhouding is lager dan de oude (0,2409
Het nieuwe schoolgewicht inclusief compensatie mag niet groter zijn dan het oude schoolgewicht. Dat
is ook niet zo, want 50 is kleiner dan 66. De compensatie is dan een schoolgewicht van 17.
Het uitgangspunt bij deze handelwijze is dat de daling in het schoolgewicht gedeeltelijk wordt
veroorzaakt door de daling van het aantal leerling (16) en gedeeltelijk door de herziening van de
regeling (17). In de tabel is ook te zien dat iets meer dan de helft van de totale daling van het
schoolgewicht in euro's wordt gecompenseerd. De effecten van de autonome ontwikkeling in het aantal
leerlingen, worden zo buiten de compensatieregeling gehouden. Dat is ook goed, want daar is de
compensatieregeling ook niet voor bedoeld.