Eiwitcluster organiseert genactiviteit
10 april 2007
Onderzoekster Maelle Lorvellec heeft onderzoek gedaan naar de
chromatine-organisatie in de zandraket. Chromatine is het compact
opgevouwen complex dat DNA vormt met eiwitten. Lorvellec toonde aan
dat het eiwit Heterochromatine Protein 1 zeer waarschijnlijk betrokken
is bij het uitschakelen van de expressie van somminge genclusters.
Lorvellec promoveert 16 april aan de Wageningen Universiteit.
NWO-onderzoeker Lorvellec keek naar de ontwikkelende wortels van de
zandraket, om de chromatine-organisatie tijdens alle
ontwikkelingsstadia te kunnen bestuderen. Sterk gevouwen, compacte
delen heten heterochromatine en de minder sterk gevouwen complexen
vormen het euchromatine. Euchromatine is rijk aan genen, terwijl
heterochromatine weinig genen bevat en mogelijk een functie heeft bij
de hogere organisatie van de chromosomen. De verdeling van de twee
verschillende chromatines is bij de zandraket relatief simpel en is
makkelijk herkenbaar. Daardoor zijn globale veranderingen in
chromatine-organisatie goed te bestuderen.
Voor processen als celdeling, waarbij het DNA gekopieerd wordt, kan
het essentieel zijn dat de chromatine-organisatie veranderd wordt.
Heterochromatine Protein 1 (HP1) is een eiwit dat daarbij helpt. HP1
is voor het eerst gevonden in de fruitvlieg, waar het vooral betrokken
is bij de vorming van heterochromatine. In de zandraket komt dit eiwit
juist voor in de genenrijke euchromatische gebieden.
Complexe organisatie
Door gebruik te maken van geavanceerde lichtmicroscopische technieken
maakte Lorvellec zichtbaar gemaakt dat HP1 in deze clusters direct
contact heeft met DNA. Daarom vormt het een belangrijk onderdeel van
deze chromatinecomplexen. De HP1-complexen zijn zeer waarschijnlijk
betrokken bij het uitschakelen van de expressie van clusters van
genen. Verder kon met microscopische technieken worden aangetoond dat
deze complexen zeer dynamisch van aard zijn.
Het chromatine onderzoek aan de zandraket opent de mogelijkheid om
celkernen te bestuderen die onderdeel uitmaken van een intact orgaan.
In een orgaan is het gehele spectrum van stamcel tot gedifferentieerde
cel aanwezig. Dit biedt dus unieke mogelijkheden om de relatie tussen
ontwikkeling en organisatie van de kern te bestuderen. Aangezien
chromatine-organisatie voorkomt van gist tot plant tot dier, is dit
onderzoek van betekenis voor veel verschillende onderzoeksgebieden.
..............................
Noot voor de pers,
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek