Kerncijfers
Verkeersveiligheid
Uitgave 2007
Inleiding
Dit boekje presenteert de meest gehanteerde cijfers over verkeersveiligheid in
Nederland.
De cijfers hebben betrekking op de verkeersdoden en de ziekenhuisgewonden.
Ook vergelijkt Kerncijfers Verkeersveiligheid het aantal verkeersdoden per
miljoen inwoners met enkele Europese en niet-Europese landen.
Dit boekje geeft ook kengetallen van onderwerpen zoals rijden onder invloed,
gordelgebruik, bevolking, wagenpark, rijbewijsbezit, verkeersovertredingen en
rotondes.
Dit boekje is tevens op internet beschikbaar via www.rws-avv.nl. Daar vindt u
ook de (uitgebreide) data van alle grafieken en tabellen in een Excel-bestand.
Kerncijfers Verkeersveiligheid verschijnt jaarlijks, ook in het Engels: `Road Safety
in the Netherlands, key figures'.
Bij de Adviesdienst Verkeer en Vervoer (AVV) verschijnen ook jaarlijks:
Verkeersongevallen in Nederland
Veiligheidsbalans
Kerncijfers Goederenvervoer
Kerncijfers Personenvervoer
Kerncijfers Verkeer
Specifieke wensen?
Onze medewerkers stellen op verzoek tabellen samen of maken analyses voor
het Ministerie van Verkeer en Waterstaat en andere overheden. Hiertoe heeft
de AVV de beschikking over een groot aantal bestanden met basisgegevens.
Mail uw vraag of wens naar het AVV-loket: avvloket@rws.nl.
Binnen twee werkdagen neemt een van onze medewerkers contact met u op.
Opmerkingen en vragen naar aanleiding van de vorige uitgave zijn waar
mogelijk in deze uitgave verwerkt. Onze hartelijke dank voor alle opmerkingen
en tips.
Inhoud
Hoofdstuk Verkeersdoden en ziekenhuisgewonden3
1.1 Verkeersdodenperjaar4
1.2 Ziekenhuisgewondenperjaar5
1.3 Verkeersdodenperleeftijdsklasse6
1.4 Ziekenhuisgewondenperleeftijdsklasse7
1.5 Verkeersdodenper1.000.000inwoners8
1.6 Ziekenhuisgewondenper1.000.000inwoners9
1.7 Verkeersdodenpermaand10
1.8 Ziekenhuisgewondenpermaand11
1.9 Verkeersdodenperdagvandeweek12
1.10 Ziekenhuisgewondenperdagvandeweek13
1.11 Verkeersdodenperdagdeel14
1.12 Ziekenhuisgewondenperdagdeel15
1.13 Verkeersdodenpervervoerwijze16
1.14 Ziekenhuisgewondenpervervoerwijze17
1.15 Verkeersdodenperreizigers-envoertuigkilometers18
1.16 Ziekenhuisgewondenperreizigers-envoertuigkilometers19
1.17 Verkeersdodenperwegbeheerderenmaximumsnelheid20
1.18 Ziekenhuisgewondenperwegbeheerderenmaximumsnelheid21
1.19 Verkeersdodenmetvrachtverkeer22
1.20 Ziekenhuisgewondenmetvrachtverkeer23
1.21 VerkeersdodenpermiljoeninwonersinenbuitenEuropa24
Hoofdstuk 2 - Kengetallen27
2.1 Rijdenonderinvloed28
2.2 Gebruikgordelsenkinderbeveiliging30
2.3 Lichtvoeringfietsers32
2.4 Bevolkingssamenstellingperleeftijdsklasse34
2.5 Wagenparkcijfers35
2.6 Rijbewijsbezitvoorbesturenpersonenauto36
2.7 Registratieverkeersovertredingen37
2.8 Ontwikkelingenoprotondes39
Verkeersveiligheid
Verkeersdoden en
ziekenhuisgewonden
Hoe is de ontwikkeling van het aantal verkeersslachtoffers?
Informatieoververkeersdodenenziekenhuisgewonden
wordtinditboekjeperonderwerpweergegeven.
Voordeverkeersdodenzijnditdewerkelijkeaantallenzoals
diedoordeAVVenhetCBSzijnvastgesteld.Hetwerkelijk
aantalverkeersdodenisvanaf1996beschikbaar.Vanaf1996
blijktderegistratiegraadca.93%vandewerkelijkeomvang
tebedragen.Voordeziekenhuisgewondenzijnditdecijfers
aandehandvangegevensvandeLandelijkeMedische
Registratie(LMR).
Deverslagperiodebijdeverkeersdodenis1997-2006.
Integenstellingtotvoorgaandepublicatieswordtervoor
dewerkelijkeomvangvanhetaantalziekenhuisgewonden
informatieverstrektoverdejaargangen2000t/m2005.Ditis
hetgevolgvanhethanterenvaneenlichtgewijzigdebereke-
ningsmethodiekvoordezecategorieslachtoffersvanaf2000.
Eenherberekeningvandevoorgaandejarenismomenteel
nietmogelijk.
Aanheteindevanheteerstehoofdstukwordenbijenkele
onderwerpendegeregistreerdeaantallenvermeld,omdat
hiervangeennaderecijfersbeschikbaarzijn.Voorvolgende
publicatieswordternaargestreefduitsluitendwerkelijke
aantallentehanteren.
De werkelijke omvang van de verkeersveiligheid
DepolitieregistreertdeverkeersongevalleninNederland
enverstrektdiegegevensaandeAdviesdienstVerkeeren
Vervoer(AVV).
Indiendepolitienietwordtgewaarschuwdwordteenonge-
valnietgeregistreerd.Hetongevallenbestandbevatdusniet
alleongevallendiewerkelijkzijngebeurd.
Indepraktijkblijktdatongevallenregistratieafhankelijkisvan
deernstvanhetongevalenvandewijzevanverkeersdeel-
name.
Juistecijferszijnvangrootbelangvooreendoeltreffend
beleid.DaaromhebbendeAVV,hetCentraalBureauvoorde
Statistiek(CBS)endeStichtingWetenschappelijkOnderzoek
Verkeersveiligheid(SWOV)wetenschappelijkverantwoorde
ophoogmethodiekenvastgesteldomdewerkelijkeomvang
vandeverkeersveiligheidinNederlandtebepalen.
Verkeersveiligheid
. Verkeersdoden per jaar
Jaar 997 999 200 2002 200 200 2005 2006
Aantal 1.235 1.186 1.083 1.066 1.088 881 817 811
Bron: AVV/CBS
Verkeersdoden en doelstelling Nota Mobiliteit
1.400
1.200
1.000
800 750
580
600
400
200
0
'96 '98 '20 '02 '04 '06 '08 '10 '12 '14 '16 '18 '20
werkelijk aantal doelstelling Nota Mobiliteit
Verkeersdoden 950 - 2006
4.000
3.500
3.000
2.500
2.000
1.500
1.000
500
0
1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2006
Verkeersveiligheid
.2 Ziekenhuisgewonden per jaar
Jaar 2000 200 2002 200 200 2005
Aantal 18.600 18.110 18.380 19.040 18.060 17.680
Bron: AVV
24.000
Ziekenhuisgewonden en doelstelling Nota Mobiliteit
21.000
18.000 17.000
15.000
12.225
12.000
9.000
6.000
3.000
0
'96 '98 '20 '02 '04 '06 '08 '10 '12 '14 '16 '18 '20
werkelijk aantal doelstelling Nota Mobiliteit
Ziekenhuisgewonden 975 - 2005
40.000
35.000
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
0
1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005
Verkeersveiligheid 5
. Verkeersdoden per leeftijdsklasse
Leeftijd 997 999 200 2002 200 200 2005 2006
00-03 6 9 2 4 5
04-11 14 33 21 15 16
12-15 40 29 29 16 25
00-15 80 88 63
16-17 46 58 46 47 49 28 29 25
18-24 202 196 165 208 180 158 125 119
25-34 241 196 200 191 181 122 118 83
35-49 201 196 192 178 192 152 152 169
50-64 161 161 161 120 155 125 130 123
65-79 197 198 168 151 160 143 145 148
80+ 106 93 88 111 100 101 83 98
Totaal 1.235 1.186 1.083 1.066 1.088 881 817 811
Bron: AVV/CBS
Gemiddeld aantal verkeersdoden naar leeftijdsklasse
in 200 - 2005 t.o.v. 2006
175
150
125
100
75
50
25
0
00-03 04-11 12-15 16-17 18-24 25-34 35-49 50-64 65-79 80+
gemiddeld 2003 - 2005 2006
6 Verkeersveiligheid
. Ziekenhuisgewonden per leeftijdsklasse
Leeftijd 2000 200 2002 200 200 2005
00-15 2.380 2.140 2.330 2.240 2.180 2.140
16-17 1.280 1.290 1.350 1.330 1.270 1.090
18-24 2.830 2.550 2.520 2.640 2.450 2.280
25-34 2.910 2.810 2.640 2.590 2.390 2.230
35-49 3.310 3.400 3.410 3.520 3.370 3.330
50-64 2.660 2.660 2.700 2.950 2.820 3.090
65-79 2.490 2.520 2.590 2.850 2.630 2.590
80+ 750 720 830 910 950 920
Totaal 18.600 18.110 18.380 19.040 18.060 17.680
Bron: AVV
Gemiddeld aantal ziekenhuisgewonden naar leeftijdsklasse
in 2002 - 200 t.o.v. 2005
4.000
3.500
3.000
2.500
2.000
1.500
1.000
500
0
00-15 16-17 18-24 25-34 35-49 50-64 65-79 80+
gemiddeld 2002 - 2004 2005
Verkeersveiligheid 7
.5 Verkeersdoden per .000.000 inwoners
Leeftijd 997 999 200 2002 200 200 2005 2006
00-15 26,2 28,5 19,9 18,8 22,1 16,2 10,9 14,4
16-17 123,7 157,6 125,3 124,5 126,6 71,3 74,0 63,7
18-24 144,6 145,8 123,3 155,1 133,5 116,8 91,9 87,6
25-34 92,5 77,0 82,1 80,1 77,8 53,9 54,0 39,2
35-49 56,0 54,1 51,8 47,5 50,9 40,1 39,8 44,0
50-64 65,3 60,7 57,5 41,9 52,8 41,8 42,6 39,6
65-79 123,4 121,1 101,3 90,3 95,4 84,5 84,5 84,9
80+ 217,5 187,4 170,3 208,8 183,8 180,9 144,7 166,9
Alleleeftijden 79,3 75,3 67,9 66,2 67,2 54,2 50,1 49,7
Bron: AVV/CBS
Gemiddeld aantal verkeersdoden per .000.000 inwoners
naar leeftijdsklasse in 200 - 2005 t.o.v. 2006
200
175 169,8
150
125
114,1
100 90,6 88,2
75
61,9 57,2
50 43,6 45,7
25 16,4
0
00-15 16-17 18-24 25-34 35-49 50-64 65-79 80+Alle leeftijden
gemiddeld 2003 - 2005 2006
Verkeersveiligheid
.6 Ziekenhuisgewonden per .000.000 inwoners
Leeftijd 2000 200 2002 200 200 2005
00-15 761 676 730 699 679 668
16-17 3.534 3.515 3.577 3.435 3.234 2.782
18-24 2.116 1.906 1.879 1.958 1.811 1.677
25-34 1.168 1.153 1.107 1.113 1.056 1.021
35-49 903 917 911 934 888 871
50-64 975 950 942 1.005 942 1.013
65-79 1.507 1.520 1.554 1.700 1.554 1.510
80+ 1.499 1.394 1.561 1.673 1.702 1.604
Alleleeftijden 1.172 1.133 1.141 1.176 1.111 1.084
Bron: AVV
Gemiddeld aantal ziekenhuisgewonden per .000.000 inwoners
naar leeftijdsklasse in 2002 - 200 t.o.v. 2005
4.000
3.500 3416
3.000
2.500
2.000 1883
1602 1645
1.500
1092 1143
1.000 911 963
702
500
0
00-15 16-17 18-24 25-34 35-49 50-64 65-79 80+ Alle leeftijden
gemiddeld 2002 - 2004 2005
Verkeersveiligheid 9
.7 Verkeersdoden per maand
Maand 997 999 200 2002 200 200 2005 2006
Januari 102 83 90 78 101 63 65 55
Februari 75 96 59 82 69 67 64 56
Maart 82 91 73 89 97 46 57 60
April 101 76 77 96 80 74 62 48
Mei 102 91 103 82 82 92 72 81
Juni 111 100 104 93 115 61 67 84
Juli 112 104 97 100 104 84 77 69
Augustus 137 112 101 90 107 62 65 72
September 96 99 101 96 90 77 77 77
Oktober 112 117 97 90 82 92 65 66
November 102 107 98 93 90 87 77 83
December 103 110 83 76 71 76 69 60
Totaal 1.235 1.186 1.083 1.066 1.088 881 817 811
Bron: AVV/CBS
Gemiddeld aantal verkeersdoden per maand
in 200 - 2005 t.o.v. 2006
140
120
100
80
60
40
20
0
Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec
gemiddeld 2003 - 2005 2006
0 Verkeersveiligheid
. Ziekenhuisgewonden per maand
Maand 2000 200 2002 200 200 2005
Januari 1.490 1.310 1.370 1.380 1.260 1.590
Februari 1.310 1.120 1.210 1.170 1.180 1.050
Maart 1.410 1.170 1.490 1.500 1.270 1.120
April 1.600 1.330 1.450 1.560 1.610 1.510
Mei 1.830 1.930 1.630 1.750 1.730 1.610
Juni 1.890 1.750 1.840 1.980 1.730 1.830
Juli 1.490 1.680 1.580 1.660 1.570 1.470
Augustus 1.670 1.590 1.700 1.780 1.590 1.480
September 1.640 1.490 1.860 1.850 1.750 1.690
Oktober 1.480 1.740 1.510 1.560 1.590 1.600
November 1.470 1.510 1.470 1.430 1.370 1.380
December 1.320 1.490 1.260 1.400 1.400 1.340
Totaal 18.600 18.110 18.380 19.040 18.060 17.680
Bron: AVV
Gemiddeld aantal ziekenhuisgewonden per maand
in 2002 - 200 t.o.v. 2005
2.100
1.800
1.500
1.200
900
600
300
0
Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec
gemiddeld 2002 - 2004 2005
Verkeersveiligheid
.9 Verkeersdoden per dag van de week
Weekdag 997 999 200 2002 200 200 2005 2006
Maandag 165 170 155 136 157 114 115 111
Dinsdag 162 141 161 132 122 113 126 119
Woensdag 176 170 153 130 145 109 99 133
Donderdag 194 140 159 143 147 128 107 99
Vrijdag 193 205 175 179 171 139 135 121
Zaterdag 168 185 154 185 187 143 120 120
Zondag 176 175 127 162 159 135 115 108
Totaal 1.235 1.186 1.083 1.066 1.088 881 817 811
Bron: AVV/CBS
Gemiddeld aantal verkeersdoden per dag van de week
in 200 - 2005 t.o.v. 2006
210
180
150
120
90
60
30
0
Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag
gemiddeld 2003 - 2005 2006
2 Verkeersveiligheid
.0 Ziekenhuisgewonden per dag van de week
Weekdag 2000 200 2002 200 200 2005
Maandag 2.560 2.640 2.650 2.720 2.510 2.560
Dinsdag 2.570 2.590 2.520 2.720 2.610 2.410
Woensdag 2.560 2.470 2.510 2.700 2.600 2.540
Donderdag 2.680 2.650 2.730 2.740 2.650 2.620
Vrijdag 3.040 2.870 2.930 2.950 2.830 2.690
Zaterdag 2.790 2.650 2.650 2.760 2.540 2.470
Zondag 2.400 2.240 2.380 2.450 2.320 2.380
Totaal 18.600 18.110 18.380 19.040 18.060 17.680
Bron: AVV
Gemiddeld aantal ziekenhuisgewonden per dag van de week
in 2002 - 200 t.o.v. 2005
2.900
2.800
2.700
2.600
2.500
2.400
2.300
2.200
Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag
gemiddeld 2002 - 2004 2005
Verkeersveiligheid
. Verkeersdoden per dagdeel
Dagdeel 997 999 200 2002 200 200 2005 2006
07-08uur 126 86 105 87 96 59 62 64
09-11uur 136 155 114 102 108 109 96 96
12-15uur 255 270 257 252 255 184 156 192
16-17uur 169 169 155 154 155 121 108 136
18-21uur 252 223 189 183 186 151 157 122
22-06uur 297 284 263 288 276 216 190 165
Onbekend 41 48 36
Totaal 1.235 1.186 1.083 1.066 1.088 881 817 811
Bron: AVV/CBS
Gemiddeld aantal verkeersdoden per dagdeel
in 200 - 2005 t.o.v. 2006
350
300
250
200
150
100
50
0
07 - 08 uur 09 - 11 uur 12 - 15 uur 16 - 17 uur 18 - 21 uur 22 - 06 uur
gemiddeld 2003 - 2005 2006
Verkeersveiligheid
.2 Ziekenhuisgewonden per dagdeel
Dagdeel 2000 200 2002 200 200 2005
07-08uur 1.510 1.560 1.420 1.560 1.360 1.360
09-11uur 2.590 2.550 2.590 2.770 2.590 2.480
12-15uur 4.730 4.530 4.800 5.010 4.800 4.620
16-17uur 2.680 2.590 2.590 2.570 2.540 2.510
18-21uur 3.850 3.690 3.750 3.730 3.550 3.430
22-06uur 3.250 3.180 3.230 3.400 3.220 3.270
Totaal 18.600 18.110 18.380 19.040 18.060 17.680
Bron: AVV
Gemiddeld aantal ziekenhuisgewonden per dagdeel
in 2002 - 200 t.o.v. 2005
7.000
6.000
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
07 - 08 uur 09 - 11 uur 12 - 15 uur 16 - 17 uur 18 - 21 uur 22 - 06 uur
gemiddeld 2002 - 2004 2005
Verkeersveiligheid 5
. Verkeersdoden per vervoerswijze
Vervoerswijze 997 999 200 2002 200 200 2005 2006
Personenauto 587 504 503 496 414 350 340
Bestelauto 28 43 36 53 18 21 21
Personen-/
bestelauto 617 615 547 539 549 432 371 361
Vrachtauto/bus 8 13 16 11 8 10 11 9
Bus 2 1 2 2 0 0 1 1
Motor/scooter 98 83 85 101 96 91 78 59
Brom-/snorfiets 98 105 85 106 99 87 77 87
Fiets 264 227 225 195 219 180 181 216
Voetganger 132 130 115 108 107 77 89 73
Overige 16 12 8 4 10 4 9 5
Totaal 1.235 1.186 1.083 1.066 1.088 881 817 811
Decijfersvan2004t/m2006zijngecorrigeerdopbasisvanRDW-voertuiggegevens
Bron: AVV/CBS
Gemiddeld aantal verkeersdoden per vervoerswijze
in 200 - 2005 t.o.v. 2006
700
600
500
451
400
300
200 193
100 88 88 91
10 8
0
Personen-/ Vracht- Motor/ Brom-/ Fiets Voetganger Overige
bestelauto auto/bus scooter snorfiets
gemiddeld 2003 - 2005 2006
6 Verkeersveiligheid
. Ziekenhuisgewonden per vervoerswijze
Vervoerswijze 2000 200 2002 200 200 2005
Personen-/
bestelauto 6.010 5.830 5.610 5.500 5.150 4.670
Vrachtauto/bus 150 130 140 80 110 100
Motor/scooter 1.190 1.310 1.290 1.310 1.210 1.170
Bromfiets 3.450 3.360 3.430 3.550 3.340 3.140
Fiets 6.490 6.270 6.680 7.440 7.110 7.460
Voetganger 1.240 1.150 1.170 1.040 1.070 1.060
Overige 80 60 60 110 70 80
Totaal 18.600 18.110 18.380 19.040 18.060 17.680
Bron: AVV
Gemiddeld aantal ziekenhuisgewonden per vervoerswijze
in 2002 - 200 t.o.v. 2005
8.000
7.000 7.077
6.000
5.420
5.000
4.000
3.440
3.000
2.000
1.270 1.093
1.000
110 80
0
Personen-/ Vracht- Motor/ Bromfiets Fiets Voetganger Overige
bestelauto auto/bus scooter
gemiddeld 2002 - 2004 2005
Verkeersveiligheid 7
.5 Verkeersdoden per reizigers- en voertuigkilometer
997 999 200 2002 200 200 2005 2006
Reizigerskm
(xmiljard) 183,2 186,6 187,6 189,3 190,9 196,9 195,0 195,1
Voertuigkm
(xmiljard) 113,0 122,0 127,0 131,0 133,0 134,9 133,6 133,7
Verkeersdoden 1.235 1.186 1.083 1.066 1.088 881 817 811
Dodenper
mldreizigerskm 6,7 6,4 5,8 5,6 5,7 4,5 4,2 4,2
Dodenper
mldvoertuigkm 10,9 9,7 8,5 8,1 8,2 6,5 6,1 6,1
Dereizigerskilometersvan2005uitdevorigepublicatiewareninclusiefdevracht-
wagenverplaatsingen.Hetnieuwecijferisconformdeoverigejaargangenexclusiefde
vrachtwagenverplaatsingen.
Devoertuigkilometersvan2004-2006zijngebaseerdopdegemiddeldeverhou-
dingsfactortussenreizigers-envoertuigkilometersuitvoorgaandejaren.
Bron: AVV/CBS
210 1.400
180 1.200
150 1.000
120 800
90 600
60 400
30 200
0 0
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
reizigerskilometers (x miljard) verkeersdoden
voertuigkilometers (x miljard) trendlijn verkeersdoden
Verkeersveiligheid
.6 Ziekenhuisgewonden per reizigers- en voertuigkilometer
2000 200 2002 200 200 2005
Reizigerskilometers
(xmiljard) 186,6 187,6 189,3 190,9 196,9 195,0
Voertuigkilometers
(xmiljard) 126,0 127,0 131,0 133,0 134,9 133,6
Ziekenhuisgewonden 18.600 18.110 19.380 19.040 18.060 17.680
Ziekenhuisgewonden
permiljardreizigerskm 99,7 96,5 102,4 99,7 91,7 90,7
Ziekenhuisgewonden
permiljardvoertuigkm 147,6 142,6 147,9 143,2 134,5 135,5
Dereizigerskilometersvan2005uitdevorigepublicatiewareninclusiefdevracht-
wagenverplaatsingen.Hetnieuwecijferisconformdeoverigejaargangenexclusiefde
vrachtwagenverplaatsingen.
Devoertuigkilometersvan2004-2006zijngebaseerdopdegemiddeldeverhou-
dingsfactortussenreizigers-envoertuigkilometersuitvoorgaandejaren.
Bron: AVV
210 21.000
180 18.000
150 15.000
120 12.000
90 9.000
60 6.000
30 3.000
0 0
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
reizigerskilometers (x miljard) ziekenhuisgewonden
voertuigkilometers (x miljard) trendlijn ziekenhuisgewonden
Verkeersveiligheid 9
.7 Verkeersdoden per wegbeheerder per maximum snelheid
Geregistreerdeaantallen
Rijk 997 999 200 2002 200 200 2005 2006
50km 5 3 12 13 7 12 3 9
60km
70km 11 23 11 8 7 3 8 3
80km 39 42 38 22 31 34 21 29
100km 51 43 40 40 43 33 32 23
120km 82 55 62 68 88 69 66 53
Onbekend 2 2
Totaal 188 166 163 151 176 151 132 119
Provincie 997 999 200 2002 200 200 2005 2006
50km 30 23 20 20 20 23 15 18
60km 3 1 4 9 5 3 7 11
70km 8 5 8 8 8 2 2 2
80km 240 215 178 212 198 145 122 131
100km 19 30 20 15 18 15 10 13
120km 2 4 1 4
Onbekend 4 3 2
Totaal 302 278 230 264 249 193 163 177
Gemeente 997 999 200 2002 200 200 2005 2006
30km 30 19 39 35 50 32 36 32
50km 329 317 277 287 276 197 188 217
60km 2 8 16 17 22 31 41 45
70km 15 20 17 16 9 18 10 10
80km 256 257 226 200 216 152 133 97
100km 2 2 2 1 1
Onbekend 15 25 13
Totaal 634 621 577 555 575 446 434 414
Overig 997 999 200 2002 200 200 2005 2006
50km 6 5 4 6 4 2 7 3
60km 1 4 2 9 8 6 5
70km 1
80km 33 19 15 8 15 4 8 12
100km
Onbekend
Totaal 39 25 23 17 28 14 21 20
Totaal .6 .090 99 97 .02 0 750 70
80km:deslachtoffersbij80en90kmzijngetotaliseerd
Bron: AVV
20 Verkeersveiligheid
. Ziekenhuisgewonden per wegbeheerder per maximum snelheid
Geregistreerdeaantallen
Rijk 2000 200 2002 200 200 2005 2006
50km 94 108 115 115 84 97 78
60km 8 7 13 10 3 5 8
70km 109 94 97 126 87 93 71
80km 328 342 308 300 237 195 219
100km 316 291 322 274 250 271 170
120km 637 652 670 628 653 528 475
Onbekend 14 16 7
Totaal 1.492 1.494 1.525 1.453 1.328 1.205 1.028
Provincie 2000 200 2002 200 200 2005 2006
50km 336 324 312 309 287 255 266
60km 25 50 56 53 48 54 112
70km 73 90 67 56 55 52 44
80km 1.423 1.329 1.384 1.245 1.089 1.059 998
100km 110 112 101 102 83 59 84
120km 7 9 10 6 16 6 12
Onbekend 44 45 44
Totaal 1.974 1.914 1.930 1.771 1.622 1.530 1.560
Gemeente 2000 200 2002 200 200 2005 2006
30km 548 587 691 691 725 773 839
50km 5.224 4.922 4.891 4.637 3.837 3.905 3.751
60km 83 133 179 229 250 314 364
70km 157 155 142 145 130 124 91
80km 1.797 1.602 1.453 1.455 1.218 1.064 1.008
100km 8 9 10 10 6 2 7
Onbekend 0 0 0 0 183 261 202
Totaal 7.817 7.408 7.366 7.167 6.349 6.443 6.262
Overig 2000 200 2002 200 200 2005 2006
50km 72 58 44 45 52 45 44
60km 8 33 41 70 77 96 77
70km 2 5 7 2 2 2 3
80km 139 116 105 88 52 70 73
100km 1 0 0 0 0 0
Onbekend 2 1 0 0 5 10 8
Totaal 224 213 197 205 188 223 205
Totaal .507 .029 .0 0.596 9.7 9.0 9.055
80km:deslachtoffersbij80en90kmzijngetotaliseerd
Bron: AVV
Verkeersveiligheid 2
.9 Verkeersdoden bij ongevallen met bestel- en vrachtauto's*
Geregistreerdeaantallen
Vervoerswijze 997 999 200 2002 200 200 2005 2006
Binnenbestelauto 57 50 42 36 55 14 20 21
Buitenbestelauto 81 85 84 76 102 78 69 67
Bestelautobetrokken
enveroorzaker 87 75 75 56 85 44 38 45
Binnenvrachtauto 11 14 16 11 8 10 11 9
Buitenvrachtauto 157 158 154 110 139 131 96 120
Vrachtautobetrokken
enveroorzaker 67 75 75 57 53 52 51 61
*Hetbetrefthieralleverkeersdodenalsgevolgvanalleongevallen,waarbijeen
vrachtautoofbestelwagenbetrokkenis.Nietalleendeongevallenwaarbijdezeals
primairebotserbetrokkenis,maarookdeongevallenwaarbijdezealsniet-primaire
botserbetrokkenis. Bron: AVV
140
Bestelauto
120
100
80
60
40
20
0
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
binnen bestelauto buiten bestelauto bestelauto betrokken
en veroorzaker
Vrachtauto
210
180
150
120
90
60
30
0
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
binnen vrachtauto buiten vrachtauto vrachtauto betrokken
en veroorzaker
22 Verkeersveiligheid
.20 Ziekenhuisgewonden bij ongevallen met bestel- en vrachtauto's*
Geregistreerdeaantallen
Vervoerswijze 997 999 200 2002 200 200 2005 2006
Binnenbestelauto 397 479 519 435 422 373 362 405
Buitenbestelauto 839 1038 934 915 913 899 847 861
Bestelautobetrokken
enveroorzaker 741 878 865 757 778 752 767 743
Binnenvrachtauto 85 103 109 80 61 64 67 61
Buitenvrachtauto 565 635 508 503 498 446 462 432
Vrachtautobetrokken
enveroorzaker 346 354 338 302 285 255 246 243
*Hetbetrefthieralleziekenhuisgewondenalsgevolgvanalleongevallen,waarbijeen
vrachtautoofbestelwagenbetrokkenis.Nietalleendeongevallenwaarbijdezealspri-
mairebotserbetrokkenis,maarookdeongevallenwaarbijdezealsniet-primairebotser
betrokkenis. Bron: AVV
1.400
Bestelauto
1.200
1.000
800
600
400
200
0
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
binnen bestelauto buiten bestelauto bestelauto betrokken
en veroorzaker
Vrachtauto
700
600
500
400
300
200
100
0
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
binnen vrachtauto buiten vrachtauto vrachtauto betrokken
en veroorzaker
Verkeersveiligheid 2
1.21 Verkeersdoden per miljoen inwoners in en buiten Europa in 2005
Geregistreerdeaantallen
Europa EU-landen Buiten Europa
Malta 43 Spanje 105 Japan 62
Nederland 46 België 106 Australië 81
Zweden 49 Portugal 119 Canada* 85
GrootBrittannië 56 Estland 125 NieuwZeeland 99
Denemarken 61 Tsjechië 126 Zuid-Korea 132
Duitsland 65 Hongarije 127 VerenigdeStaten 147
Finland 71 Slovenië 129
Frankrijk 89 Cyprus 140
Oostenrijk 94 Polen 143
Italie* 97 Griekenland 146
Ierland 99 Letland 191
Luxemburg 101 Litouwen 221
Slowakije 104 Gemiddeld EU 91
*Cijfersvan2004Bron: IRTAD - OECD
350
EU-landen 2005
300
250
200
150
100
50
0
d k gr d
Malta Italië Polen
Ierland Spanje België
Zweden Finland Estlan Cyprus Letland
Frankrijk Portugal jechiësT Slovenië
Nederlan Duitsland Oostenrij Slowakije Hongarije Litouwen
Luxembu
Denemarken Griekenland
350 Groot Brittannië gemiddelde EU
300
Buiten Europa 2005
250
200
150
100
50
0
Japan
Australië Canada Staten.re
Nw Zeeland Zuid-Korea V
24 Verkeersveiligheid
Verkeersveiligheid 25
2 Kengetallen
Indithoofdstukwordenkengetallenweergegevenvan
onderwerpendiekunnenwordengerangschiktonder
gedragsbeïnvloeding.
Hetbetreftonderwerpenzoalsalcohol-engordelgebruik,
fietsverlichting,bevolkingsgroei,wagenpark,rijbewijsbeziten
verkeersovertredingen.
Verkeersveiligheid 27
2. Rijden onder invloed
Vanaf1999voertdeAVVonderzoekuitnaarhetalcoholgebruikvan
automobilisten.Insamenwerkingmetdepolitiewordendoorhetheleland
alcoholcontrolesgehouden.
Percentage overtreders in 999 - 2005
7%
6%
5%
4,2 4,3 4,1 4,1
4% 3,7 3,4
3% 2,8
2%
1%
0%
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Percentage overtreders verdeeld naar mannen en vrouwen in 999 - 2005
7%
6%
5,2
5% 4,8 4,9 4,8
4,4 4,1
4%
3,3
3% 2,6
2,2 2,3
2,1
2% 2,0 1,7
1,6
1%
0%
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
mannen vrouwen
Circa83% vanalleovertredersisvanhetmannelijkegeslacht.
2 Verkeersveiligheid
Percentage overtreders verdeeld naar leeftijd in 999 - 2005
999 2000 200 2002 200 200 2005
18-24jaar 3,1% 3,2% 2,9% 3,0% 2,5% 2,2% 2,0%
25-34jaar 4,4% 4,5% 4,3% 4,2% 4,1% 4,0% 3,3%
35-49jaar 4,8% 5,1% 5,1% 5,1% 4,5% 4,1% 3,3%
50jaare.o. 4,1% 4,3% 3,7% 3,8% 3,4% 2,9% 2,5%
Hetgrootstepercentageovertredersistussen34en50jaaroud.
Percentage overtreders verdeeld naar tijdstip in 999-2005
999 2000 200 2002 200 200 2005
Vrijdag
22:00-00:00uur 2,3% 2,9% 2,3% 2,5% 2,3% 2,1% 2,0%
00:00-02:00uur 5,6% 5,5% 4,3% 4,8% 4,9% 4,6% 4,4%
02:00-04:00uur 10,2% 10,6% 9,5% 8,8% 8,3% 7,0% 6,1%
Totaal 4,8% 5,1% 4,3% 4,3% 4,2% 3,7% 3,5%
Zaterdag
22:00-00:00uur 2,6% 2,2% 2,1% 2,6% 2,0% 2,2% 1,3%
00:00-02:00uur 3,0% 3,9% 4,7% 3,8% 3,5% 3,1% 2,3%
02:00-04:00uur 7,1% 6,2% 6,5% 6,3% 5,9% 4,8% 5,0%
Totaal 3,6% 3,6% 3,9% 3,9% 3,3% 3,1% 2,3%
Hetaandeelovertredersisopvrijdagnachttussen02:00-04:00uurhetgrootst.
Verkeersveiligheid 29
2.2 Gebruik gordels en kinderbeveiliging
Delaatstejarenzijnermeersoortenzitjesindehandelgekomendiebijdra-
genaanhetveiligvervoerenvankinderenindeauto.Eenvoorbeeldisde
zittingverhoger,dievoordewatgroterekindereneenveiligergebruikvande
gordelmogelijkmaakt.Hetgordelgebruikonderautobestuurdersisin2006
weergestegent.o.v.voorgaandejaren.Debestuurdersvanzowelpersonen-als
bestelauto'sdragenhungordelmeerdanvoorheen.
Ontwikkeling gordelgebruik in personenauto's in de periode 99-2006
100%
94
91 92
90% 89 87 94
90 90
79 87 86
80% 78
75 76
72 74 80 73
70% 74 69
72 70 71 64
68 63
60%
52
50%
41 41
40%
34 32
30%
20% 16
14
10%
0%
1991 1992 1995 1997 1998 2000 2002 2003 2004 2005 2006
bestuurder voorpassagier achterpassagier
Het gordelgebruik onder bestuurders in de periode 2002 - 2006
100%
92 94 91 91
90% 90 89
80% 80 81 80
77 78
70%
60%
55
50%
40%
30%
Personenauto's Bestelauto's Totaal
2002 2004 2005 2006
0 Verkeersveiligheid
Percentage gordelgebruik bestuurder naar gebiedstype (personenauto's)
100%
93 94
9192
90% 88 86
83
80%
74
70%
60%
50%
40%
30%
Binnen bebouwde kom Buiten bebouwde kom
2000 2002 2004 2006
Buitendebebouwdekomishetgordelgebruiknogaltijdhogerdan
binnendekom.
80%
Percentage gebruik van beveiligingsmiddelen voor kinderen tot 2 jaar
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
e gei
met gordel Op schoot
zonder gordel
Los op de stoel)ledrog rednoz( wsier nee te
In een kinderzitje Met een babyzitj M
Op de stoel met gordel Op een zittingverhoger Op een zittingverhoger
2002 2004 2005 2006
Denieuweregelgevingvoorhetgebruikvankinderzitjesheeftduidelijk
veranderinginhetgebruikvanbeveiligingsmiddelendoorkinderentotgevolg.
Minderdan10%vandekinderenwordtvoorindeautovervoerd.
Hetkinderzitjewasin2006hetmeestgebruiktebeveiligingsmiddelvoor
kinderenkleinerdan1,35m.
Verkeersveiligheid
2. Lichtvoering fietsers
Integenstellingtotvoorgaandejaren,toenookbrom-ensnorfietserswerden
beoordeeld,zijnerernualleenmetingenvoorfietsersgedaan.
Onderstaandeinformatieheeftbetrekkingopmetingendiejaarlijksindecember
endedaaropvolgendejanuariin2003t/m2006zijnuitgevoerd.
Hetonderzoekgeeftinzichtindematewaarinvoor-enachterverlichtingwordt
gevoerd.Hierbijwordteronderscheidgemaakttussencompleteverlichting
volgensdewettelijknormenvolledigeverlichtingbuitendenormDagelijkszijn
---
ermetingenverrichtindeochtendvan6.30tot9.00uurenindeavondvan
17.00tot21.00uur
Vergelekenmetmetingeninvoorgaandejarenblijktdatdeopgaandetrendin
hetvoerenvanfietsverlichtingstagneert.
75%
Percentage fietsers met volledige verlichting (voor- en achterlicht brandend)
70%
65% 64
63
60%
57
55%
50% 48
45%
40%
2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006
75%
Percentage volledige verlichting naar dagdeel
70%
67
65%
62
60% 60
55% 54
50%
45%
40%
ochtend avond
volgens norm niet volgens norm
Volgensnorm:verlichtingaanfietsbevestigdencontinuebrandend
Nietvolgensnorm:verlichtingnietaanfietsbevestigden/ofnietcontinu
brandend
2 Verkeersveiligheid
75%
Percentage volledige verlichting naar groepsverband
70%
65% 64 64
60% 59
56
55%
50%
45%
40%
alleen groep
volgens norm niet volgens norm
75%
Percentage volledige verlichting naar geslacht
70%
66
65% 63 63
60%
55% 54
50%
45%
40%
man vrouw
volgens norm niet volgens norm
100%
Percentage volledige verlichting naar leeftijdsklasse
90%
80% 80 79
70% 70 69 70
65
61
60%
54 5354 5152
50% 48
45
41
40% 37
30%
feb 2003 dec'03/jan'04 dec'04/jan'05 dec'05/jan'06
50 jaar
Verkeersveiligheid
2. Bevolkingssamenstelling per leeftijdsklasse
Aantallenxmiljoen
Leeftijdsklasse 997 999 200 2002 200 200 2005 2006
00-04 0,97 0,98 1,00 1,01 1,02 1,02 1,01 0,99
05-09 0,98 0,99 1,00 0,99 0,98 0,99 0,99 1,00
10-14 0,91 0,95 0,98 0,99 1,00 1,01 1,01 1,00
15-19 0,93 0,92 0,93 0,94 0,96 0,97 0,98 0,99
20-24 1,03 0,97 0,96 0,97 0,97 0,97 0,97 0,96
25-29 1,29 1,23 1,12 1,07 1,03 1,01 0,99 0,99
30-34 1,32 1,31 1,32 1,31 1,30 1,25 1,19 1,12
35-39 1,26 1,30 1,33 1,33 1,32 1,32 1,31 1,31
40-44 1,17 1,19 1,24 1,26 1,28 1,29 1,31 1,31
45-49 1,16 1,13 1,14 1,16 1,17 1,18 1,20 1,22
50-54 0,99 1,11 1,18 1,15 1,12 1,11 1,11 1,12
55-59 0,79 0,83 0,88 0,97 1,04 1,08 1,11 1,15
60-64 0,69 0,71 0,74 0,75 0,77 0,80 0,82 0,84
65-69 0,63 0,64 0,64 0,65 0,65 0,66 0,68 0,70
70-74 0,55 0,55 0,56 0,56 0,57 0,57 0,58 0,58
75-79 0,41 0,44 0,46 0,46 0,45 0,46 0,46 0,47
80-84 0,28 0,28 0,29 0,30 0,31 0,33 0,34 0,34
85-89 0,15 0,15 0,16 0,16 0,16 0,16 0,16 0,17
90-94 0,05 0,06 0,06 0,06 0,06 0,06 0,06 0,06
95eo 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01
Totaal 15,57 15,76 15,99 16,11 16,19 16,26 16,31 16,33
Bron: CBS
Gemiddelde bevolkingssamenstelling in 996 - 2005 t.o.v. 2006
1,4
1,2
1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0 .
00-04 05-09 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 90-94 95 e.o
gemiddeld 1996 - 2005 2006
Verkeersveiligheid
2.5 Wagenparkcijfers
Aantallenx10.000
997 999 200 2002 200 200 2005 2006
Bus 1,1 1,1 1,1 1,1 1,1 1,0 1,1 1,1
Spec.voertuig 2,8 3,3 4,0 4,3 4,7 5,0 5,1 5,5
Trekker 4,7 5,3 6,0 6,2 6,3 6,0 6,5 6,6
Vrachtauto 8,4 8,2 8,3 8,3 8,2 8,0 7,8 7,6
Motor 35,4 39,2 43,8 46,1 49,4 52,0 53,7 55,3
Bestelauto 52,5 62,8 75,6 79,8 83,6 87,0 89,4 86,3
Pers.auto 581,0 612,0 653,9 671,1 685,5 690,8 699,2 709,2
Totaal 685,9 731,9 792,7 816,8 838,8 849,8 862,7 871,6
Bron: CBS
700
600
500
400
300
200
100
0
1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2005 2006
personenauto bestelauto motor vrachtauto
Indices aantal voertuigen (996 = 00)
225
200
175
150
125
100
75
50
1996 1998 2000 2002 2004 2005 2006
personenauto bestelauto motor vrachtauto
Verkeersveiligheid 5
2.6 Rijbewijsbezit voor besturen personenauto
Rijbewijsbezit per .000 personen per leeftijdsklasse
Leeftijd 997 999 2000 200 2002 200 200 2005
18-19 252 330 340 335 367 359 347 369
20-24 661 714 710 727 734 742 742 727
25-29 742 836 838 842 835 845 872 810
30-39 767 900 900 897 900 907 910 893
40-49 802 883 896 896 898 906 905 903
50-59 744 854 858 862 867 874 874 871
60-64 632 770 784 802 814 823 831 843
65-74 486 620 627 647 662 668 689 702
75e.o. 304 342 351 362 375 399 390 412
Aantal rijbewijzen per leeftijdsklasse
Aantallenx100.000
Leeftijd 990 2000 200 2002 200 200 2005
18-19 1,2 1,4 1,3 1,6 1,5 1,6 1,7
20-24 7,9 6,5 6,7 6,8 6,7 6,7 6,5
25-29 10,1 9,5 9,2 8,6 8,5 8,4 8,0
30-39 18,7 23,6 23,7 23,6 23,5 23,0 22,0
40-49 16,1 21,0 21,3 21,7 22,1 22,4 22,7
50-59 9,1 17,5 17,9 18,5 18,8 18,8 19,4
60-64 3,5 5,6 6,0 6,1 6,5 7,1 7,0
65-74 4,5 7,4 7,7 7,9 8,1 8,5 8,8
75eo 1,2 2,9 3,1 3,3 3,5 3,5 3,8
Totaal 72,4 95,4 96,8 98,1 99,4 100,1 99,7
Bron: CBS
Aantal rijbewijzen per leeftijdsklasse (x .000)
3.500
3.000
2.500
2.000
1.500
1.000
500
0
18-19 20-24 25-29 30-39 40-49 50-59 60-64 65-74 75 e.o.
1990 1995 2000 2005
6 Verkeersveiligheid
2.7 Registratie verkeersovertredingen
Aantallenx1.000.000
997 999 200 2002 200 200 2005 2006
Snelheid 2,95 4,38 6,74 6,93 7,65 7,27 7,96 8,87
Parkeren/
stilstaan 0,85 0,94 1,05 1,12 1,18 1,13 1,04 0,99
Roodlicht 0,24 0,24 0,32 0,33 0,39 0,38 0,40 0,36
Overig 0,62 0,80 1,09 1,16 1,36 1,59 1,57 1,72
Totaal 4,65 6,37 9,20 9,54 10,57 10,37 10,98 11,94
Bron: CJIB
700
Indices verkeersovertredingen (996 = 00)
600
500
400
300
200
100
0
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
snelheid parkeren/ roodlicht overig totaal
stilstaan
Aantal verkeersovertredingen (x .000)
9.000
7.500
6.000
4.500
3.000
1.500
0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
snelheid parkeren/ roodlicht overig
stilstaan
Verkeersveiligheid 7
Percentage geregistreerde verkeersovertredingen in 200, 2005 en 2006
2004 2005 2006
15% 14% 14%
3%
4% 4%
9% 9%
11%
70% 73% 74%
snelheid parkeren/ roodlicht overig
stilstaan
Verkeersveiligheid
2. Ontwikkelingen op rotondes
Ontwikkeling aantal rotondes
Wegbeheerder 200 2002 200 200 2005 2006 2007
Gemeente 1.463 1.676 2.145 2.477 2.580 2.655 2.764
Provincie 365 455 567 632 660 689 737
Rijk 19 29 35 35 35 38 41
Waterschap 6 9 18 27 28 30 32
Overig 0 2 4 4 4 4 4
Totaal 1.853 2.171 2.769 3.175 3.307 3.416 3.578
Toename aantal rotondes t.o.v. voorgaande jaren
Wegbeheerder 2002/ 200/ 200/ 2005/ 2006/ 2007/
200 2002 200 200 2005 2006
Gemeente 213 469 332 103 75 109
Provincie 90 112 65 28 29 48
Rijk 10 6 0 0 3 3
Waterschap 3 9 9 1 2 2
Overig 2 2 0 0 0 0
Totaal 318 598 406 132 109 162
Metdetoenamevanhetaantalrotondesvalteenafnamevanhetaantal
ongevallen,opdedesbetreffendelocaties,teconstateren.
Aantal ongevallen en slachtoffers op rotondes
2006
Totaalaantalongevallen 4.008
Aantalverkeersdoden 6
Aantalziekenhuisopnamen 196
Aantaloverigegewonden 537
Totaalaantalslachtoffers 739
Debepalingvanhetaantalongevallenenslachtoffersoprotondelocatiesisalsvolgt:
Geografischwordtdelocatieendevormvanderotondevastgesteld.
Vervolgenswordtdeoppervlaktevanderotondebepaald-derotondepolygoon.
Totslotwordta.d.h.v.decoördinatenhetaantalongevallenenslachtoffersindeze
rotondepolygoonberekend.
Debepalingvanhetaantalrotondes,ongevallenenslachtofferswordtmomenteel
doorAVVenSWOVonderzocht.Indevolgendepublicatiewordtvandezenieuwe
methodiekgebruikgemaaktvoordejaren1997-2006.
Bron: AVV
Verkeersveiligheid 9
Ontwikkeling aantal rotondes bij wegbeheerder gemeente en provincie
3.500
3.000
2.500
2.000
1.500
1.000
500
0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
gemeente provincie
Toename aantal rotondes t.o.v. voorgaande jaren
700
600
500
400
300
200
100
0
2002/2001 2003/2002 2004/2003 2005/2004 2006/2005 2007/2006
gemeente provincie
0 Verkeersveiligheid
Kerncijfers Verkeersveligheid 2007
is een uitgave van het
Ministerie van Verkeer en Waterstaat
Rijkswaterstaat
Adviesdienst Verkeer en Vervoer (AVV)
Kerncijfers Verkeersveiligheid is ook verkrijgbaar in de Engelse taal:
Road Safety in the Netherlands, Key Figures.
Informatie en bestellingen
AVV Loket
Telefoon: 010 282 5959
E-mail: avvloket@rws..nl
Internet: www.rws-avv.nl
Fotografie
Patrick Mulders
Guido van der Velden
Vormgeving en productie
Studio Guido van der Velden bv, Blaricum
Druk
Den Haag Media Groep
April 2007
ISSN: 1573-2541
Overname van (delen van) de inhoud van deze publicatie in gedrukte
of digitale vorm is alleen toegestaan met bronvermelding.
Hoewel de opgenomen gegevens zo goed mogelijk op juistheid en actualiteit
zijn gecontroleerd, kan de samensteller geen aansprakelijkheid aanvaarden
voor mogelijke fouten.
Ministerie van Verkeer en Waterstaat