Radboud Universiteit Nijmegen
Decision lab geeft inzicht in vergadertafelmanieren
Een fusie. Een ingrijpende koerswijziging binnen een bedrijf.
"Collectieve besluitvorming is vaak moeilijk, belast veel mensen, kost
een hoop tijd, kan veel frustratie opleveren en zelfs ten koste gaan
van de gezondheid van werknemers." Dus als dat beter kan, dan graag.
In het NSM Decision Lab dat op 27 april 2007 aan de Radboud
Universiteit zijn deuren opent, bestuderen onderzoekers hoe
collectieve besluiten tot stand komen. Het lab is er vooral voor de
wetenschap, maar praktijkmensen kunnen er ook wijzer van worden.
De keuze voor collectieve besluitvorming maakt het NSM Decision lab
(NSM = Nijmegen School of Management, red.) uniek in Nederland. De
Universiteit van Amsterdam en die van Tilburg hebben voorzieningen die
erop lijken, maar daar richt men zich op individuele besluitvorming.
"Wij bestuderen gedrag in collectieve besluitvormingsprocessen én de
invloed van procedures op dat gedrag. En daardoor dus ook op het
verloop en resultaat van de besluitvorming", vertelt Ad van Deemen,
hoogleraar Beslistheorie en strategisch management aan de Radboud
Universiteit en initiatiefnemer van het lab.
Via de computer
In het NSM Decision lab zitten alle deelnemers achter hun eigen
computer en worden alle onderhandelingen via dat medium gevoerd. Dat
het zo `in het echt' niet gaat, is volgens Van Deemen geen probleem
voor het onderzoek dat hij en zijn collega's hier willen doen.
Bedrijfswetenschappers, economen en meer methodisch georiënteerde
onderzoekers van het Institute for Management Research van de Radboud
Universiteit werken samen in het lab. "Het is geen
sociaalpsychologisch onderzoek wat we hier doen. We bestuderen hoe
mensen samenwerken en samenspannen, hoe coalities tot stand komen en
hoe conflicten ontstaan. Om dan heel precies te weten welke wegen
gevolgd worden en hoe bepaalde voorwaarden die je vooraf of
tussentijds stelt de zaak beïnvloeden, moet je alle
onderhandelingsverkeer digitaal opslaan om het te kunnen analyseren."
Theorieën toetsen
De Nijmeegse onderzoekers willen het NSM Decision lab vooral gebruiken
om theorieën over collectieve besluitvorming te toetsen en aan te
scherpen. Dat kan op twee manieren: door onderhandelingen volledig
vrij te laten verlopen en maar te zien wat er gebeurt, of door een
deel van de onderhandelingen volgens templates te sturen. "Dan geven
we deelnemers een soort mal, een protocol waarbinnen gewerkt moet
worden. En dan kijk je vervolgens wat daar de invloed van is."
De belangrijkste theorieën die de Nijmeegse managementwetenschappers
zullen toetsen zijn de coöperatieve speltheorie en de behavioral
social choice theorie. Van Deemen: "Bij de coöperatieve speltheorie
gaat het om de vraag hoe je tot een coalitie komt en hoe je dan de
buit verdeelt. De speltheorie doet daar een aantal voorspellingen
over."
In de behavioral social choice theorie draait het om de vraag hoe
mensen komen tot een collectieve beslissing. En dan met name welke
procedures, welke regels daarvoor worden ingezet. Van Deemen: "Tot nog
toe is deze theorie vooral uitgewerkt in wiskundige modellen. Ikzelf
pleit er al jaren voor om die modellen empirisch te toetsen en zo
verder te ontwikkelen. Dat kunnen we nu dus gaan doen."
De behavioral social choice theorie is in de wetenschappelijke wereld
bekend geworden door het werk van Michel Regenwetter die ook op het
symposium bij de opening op 27 april aanwezig zal zijn.
`Echte' besluitvorming
Het NSM Decision lab is op de eerste plaats een experimentele
onderzoeksvoorziening voor zuiver wetenschappelijk onderzoek, maar ook
`echte' proefpersonen met hun besluitvormingskwesties zijn welkom.
Volgens Van Deemen kan het niet anders of organisaties hebben
belangstelling voor meer inzicht in hun besluitvormingsprocessen.
"Collectieve besluitvorming is vaak moeilijk, belast veel mensen, kost
een hoop tijd, kan veel frustratie opleveren en kan zelfs ten koste
gaan van de gezondheid van werknemers. Denk aan fusies, een
heroriëntatie op de producten of diensten die je levert of een
koerswijziging als gevolg van veranderende economische omstandigheden.
Maar ook onder minder extreme omstandigheden is het volgens mij heel
interessant voor organisaties om te zien hoe besluitvorming verloopt
of kan verlopen. En inderdaad, voor ons wetenschappers is het dat
ook."
Meer informatie
In mei 2007 vinden de eerste experimenten in het NSM Decision lab
plaats. Studenten zullen als proefpersonen deels vrije, deels
gestuurde rollen spelen in een besluitvormingsproces. Een beperkt
aantal journalisten kan meekijken met deze experimenten.
Belangstellenden kunnen zich aanmelden via
wetenschapsredactie@communicatie.ru.nl
De officiële opening van het NSM Decision lab op 27 april 2007 gaat
vergezeld van een symposium, vooral bestemd voor vakgenoten in de
wetenschap.
Begin juni vindt een open dag voor geïnteresseerden uit het
bedrijfsleven plaats. De voorbereidingen hiervoor zijn nog in volle
gang; belangstellenden kunnen zich nu al aanmelden bij
a.vandeemen@fm.ru.nl