Universiteit Utrecht

Persbericht van de Universiteit Utrecht

Faculteit Rechtsgeleerdheid, Economie, Bestuur en Organisatie

3 mei 2007

Machtsverhoudingen in Corporate Governance

Rol van aandeelhouders wordt overschat

De belangrijke rol die aandeelhouders in corporate governance zouden moeten spelen wordt sterk overschat. Huidige corporate governance-codes van goed ondernemingsbestuur (à la Tabaksblat) behoren de rechten van aandeelhouders van bedrijven te vergroten en beschermen, en bestuurders zouden een beloning moeten krijgen die gekoppeld is aan de beurskoers. Onderzoeker Jordan Otten laat zien dat deze gedachtegang een grote misvatting is. Corporate governance is een uitkomst van de machtsverhoudingen tussen vele verschillende partijen. De rol van aandeelhouders is dan ook kleiner dan veelal wordt aangenomen. Otten promoveert op dinsdag 15 mei aan de Universiteit Utrecht.

De beloning aan bestuurders wordt vaak gezien als een instrument om hun beslissingen te beïnvloeden. Met bijvoorbeeld optie- en aandelenregelingen zouden bestuurders ertoe gedwongen worden om het belang van aandeelhouders te waarborgen. Op basis van een studie naar meer dan 3000 bestuurdersbeloningen uit 17 van de rijkste landen van de wereld laat Otten zien dat niets minder waar blijkt te zijn. Bestuurdersbeloningen zijn uitkomsten van complexe corporate governance-processen die vormgegeven worden door zowel landspecifieke als ondernemingspecifieke factoren. Otten laat zien dat met name bestuurders zelf een grote invloed hebben op het proces dat hun eigen beloning bepaalt.

Machtsposities

Ondanks dat corporate governance-systemen de machtsposities van bestuurders beïnvloeden, kan en moet volgens Otten geen enkel systeem deze positie volledig aan banden leggen. Bestuurders zullen altijd een zekere mate van vrijheid van handelen (moeten) hebben om een onderneming te kunnen besturen. Politiek ingegeven maatregelen om paal en perk te stellen aan beloningen, zoals de recent geopperde maatregelen om het hoogste inkomensbelastingtarief te verhogen en werknemers een prominentere rol te geven, zullen volgens de onderzoeker weinig effect hebben. Bestuurders zullen hun positie gebruiken om de effecten van deze maatregelen af te zwakken of te niet te doen.

Nederlandse topinkomens

Opvallende uitkomst van het onderzoek is dat de - veelbesproken - beloning van bestuurders van Nederlandse ondernemingen in vergelijking met andere landen meevalt. Het gemiddelde niveau van voorzitters van Nederlandse raden van bestuur, zo'n 1,1 miljoen dollar, ligt 1 miljoen dollar onder dat van de 17 landen die meegenomen zijn in de studie. De gemiddelde beloning van alle leden van raden van bestuur in Nederland (zo'n 850.000 dollar) ligt ook met bijna 600.000 dollar onder het gemiddelde. De grote verschillen in de beloning van bestuurders tussen landen, maar ook binnen landen zelf, zijn een gevolg van de posities die verschillende partijen hebben om invloed uit te kunnen oefenen op het proces dat de beloning bepaalt.

Corporate governance-codes

Een tweede onderdeel van Ottens studie richt zich op corporate governance-codes van goed ondernemingsbestuur. Net zoals in Nederland de code Tabaksblat, hebben veel landen een dergelijke code opgesteld. Uit inhoudelijke vergelijkingen van codes uit 38 verschillende landen toont Otten aan dat elk land een unieke benadering heeft om corporate governance vorm te geven. Het formuleren van codes wordt ingegeven door sociaal-politieke verhoudingen. Ook hier spelen machtverhoudingen van vele verschillende partijen een belangrijke rol. Volgens Otten verstoort het gehoor geven aan de roep van aandeelhouders om meer macht de delicate machtsverhoudingen tussen deze partijen.

Promotie

Jordan Otten (Utrecht School of Economics) promoveert op 15 mei 2007 om 10:30 uur in het Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht.

Proefschrift: 'Origins of executive pay & corporate governance reform codes'

Promotor: Prof.dr. E.J.J. Schenk MBA, copromotor: Dr. P.P.M.A.R. Heugens.

Meer informatie
Perscommunicatie Universiteit Utrecht, (030) 253 3550, perscommunicatie@uu.nl.