Ingezonden persbericht
NKI-AVL: Enthousiasme enzymen stuurt celdeling
AMSTERDAM, 4 mei 2007 - De stapsgewijze activering van het enzymcluster CyclineB1-Cdk1 bepaalt de beslissing van een cel om aan deling te beginnen, maar ook in hoeverre die deling vervolgens goed afloopt. Dat concludeert dr. Rob Wolthuis van het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (NKI-AVL) in Amsterdam in het meinummer van het wetenschappelijke tijdschrift PLoS Biology.
Celdeling en de bijbehorende verdeling van het erfelijk materiaal over de nieuwe dochtercellen is onomkeerbaar en moet foutloos gebeuren. In 2001 kregen Britse en Amerikaanse onderzoekers de Nobelprijs voor Geneeskunde voor hun ontdekking dat de eiwitten CyclineB1 en Cdk1 samen een enzymcluster vormen dat cruciaal is voor het delingsproces.
Lang werd vermoed dat een cel niet aan het delingsproces begint zolang onvoldoende CyclineB1-Cdk1 enzymen actief zijn. In samenwerking met onderzoekers van het Karolinska Instituut in Stockholm, Zweden slaagde Wolthuis er voor het eerst in de activiteit van CyclineB1-Cdk1 in cellen van minuut tot minuut te meten.
Wolthuis en zijn collega's lieten zien dat CyclineB1-Cdk1 enzymen eerst meerdere uren 'de kat uit de boom kijken'. Wanneer de enzymactiviteit een drempelwaarde heeft bereikt, wordt een kettingreactie gekatalyseerd. Hierdoor worden in twintig minuten alle CyclineB1-Cdk1 enzymen in de cel geactiveerd.
"Eerst wachten de enzymen af. Maar als er voldoende enthousiastelingen zijn, steken ze elkaar aan en zijn ze niet meer te stoppen. Nadat de beslissing tot delen genomen is, wordt de deling vol overtuiging afgewikkeld en is het proces onomkeerbaar", aldus Wolthuis.
Bovendien toonde Wolthuis aan dat als het enthousiasme op artificiële wijze getemperd wordt de celdeling wel start, maar niet succesvol wordt afgerond.
Bestaande kankerbehandelingen maken gebruik van de kwetsbaarheid van sneldelende cellen. Wolthuis denkt dat het verkregen inzicht in CyclineB1-Cdk1 activering helpt om dit cruciale moment juist in kankercellen beter te bepalen en aan te pakken.