Provincie Friesland

PERSBERICHT

Nummer: JW
Datum: 8 mei 2007

Nieuw Fries college van CDA, PvdA en ChristenUnie

De coalitie in de provincie Fryslân zal de komende vier jaar bestaan uit het CDA, de PvdA en de ChristenUnie. De fracties van CDA en PvdA hebben hiermee ingestemd. Na een intensieve onderhandelingsperiode licht informateur Dirk Hylkema woensdag tijdens een openbare bijeenkomst zijn eindrapportage toe, waarmee hij zijn opdracht voltooid heeft. Zijn advies aan de fracties in Provinciale Staten is om een college van Gedeputeerde Staten te vormen bestaande uit CDA, PvdA en ChristenUnie.

In de rapportage van de informateur wordt de keuze voor de ChristenUnie toegelicht. In de gesprekken met de onderhandelaars gaf de ChristenUnie aan het koersdocument te kunnen versterken. Daarnaast kan ook het collegiaal bestuur worden versterkt door een derde partij, waarbij de ChristenUnie voor extra stabiliteit, een breder politiek en maatschappelijk draagvlak en een grotere werkbare meerderheid zal zorgen. Vanuit het gezamenlijke coalitiebelang, waaraan CDA en PvdA veel waarde hechten, is voor de ChristenUnie als derde partij gekozen.

Op woensdagmiddag 9 mei zal in een openbare bijeenkomst de keuze worden toegelicht door de informateur en de onderhandelaars namens CDA en PvdA. De andere fracties krijgen dan gelegenheid om te reageren. U bent van harte uitgenodigd bij deze bijeenkomst aanwezig te zijn. Deze zal plaatsvinden vanaf 16.00 uur, in kamer 1.30 van het tijdelijk Provinciehuis.

In de bijlage vindt u de volledige tekst van de eindrapportage van de informateur. (zie onderaan)

Aan de fractievoorzitters van de politieke partijen van de Provinciale Staten in Fryslân.

Betreft: Eindrapportage informateur
Datum: 8 mei 2007

Geachte fractievoorzitters,

Hierbij doe ik aan u en aan uw medeonderhandelaars en (indien van toepassing) de fractieleden van uw partij de eindrapportage van de informateur toekomen.

Op 15 maart heb ik de uitdagende en eervolle opdracht aanvaard om als informateur aan het werk te gaan. De opdracht, die ik heb meegekregen, luidt:
De informateur wordt verzocht de inzet van de partijen voor de collegeonderhandelingen en de wijze waarop partijen tot een bestuursakkoord willen komen te verkennen en advies uit te brengen aan de fractievoorzitters hoe op een adequate en zorgvuldige wijze een nieuw college gevormd kan worden dat kan rekenen op een werkbare meerderheid.

Op 3 april jl. heb ik mijn eerste advies aan u kenbaar gemaakt. Centraal in dat advies stond dat ik vanuit de inhoudelijke benadering zou nagaan wat we de komende vier jaar willen, welke koers we naar de toekomst toe willen varen en welke partijen die koers kunnen uitvoeren. Daarbij heb ik de volgende criteria genoemd: inhoud, collegiaal bestuur en werkbare meerderheid. Vanuit dat advies ben ik aan het werk gegaan om samen met het CDA en PvdA een koersdocument te maken, zoals ook tijdens het debat met u op 3 april is gewisseld. Ook hebt u aangegeven dat CDA en PvdA het 'hart van de coalitie' zouden moeten gaan vormen en het samen eens zouden moeten worden over de toekomstvisie en over de vraag van al dan niet een derde en/ of vierde partij in de nieuwe coalitie.

Op woensdag 18 april is het koersdocument van CDA en PvdA gepresenteerd aan de VVD, FNP, SP, ChristenUnie en GrienLinks. Op donderdag 19 april is het koersdocument openbaar geworden. Een koersdocument met de titel Fryslân: iepen en eigen! Fertrouwen yn Fryslân: mei-inoar en foar elkoar. Aan de politieke partijen is kenbaar gemaakt dat vanaf dat moment gesprekken konden plaatsvinden over het sterker maken van het koersdocument zonder dat de balans ervan verloren zou gaan.

We zijn begonnen met een schriftelijke vragenronde naar de 5 politieke partijen. De vier vragen waren:

- wat zijn de onderwerpen, die u aanspreken in dit koersdocument
- wat zijn de onderwerpen, die u niet aanspreken in dit koersdocument
- op welke wijze en met welke onderwerpen kunt u dit koersdocument sterker maken
- wilt u op basis van dit koersdocument als derde partij deelnemen aan de coalitie

De SP heeft op basis van deze vragen over het koersdocument aangegeven dat deelname aan een coalitie, waarbij het koersdocument het uitgangspunt is, niet bij haar opvattingen past. Het feit dat een aantal zaken die in PS zijn besloten, niet worden teruggedraaid geeft voor de SP een blokkade voor deelname. Het betreft het niet terugdraaien van de besluiten over de Centrale As, het provinciehuis en het Fries Museum. De SP heeft een nader verkennend of onderhandelend gesprek niet nodig gevonden.

Met de andere vier partijen zijn vervolgens gesprekken gevoerd over het koersdocument, het collegiaal bestuur en de werkbare meerderheid. Gesprekken over de inhoud, over hoe het koersdocument versterkt kan worden en over de visie van partijen op bepaalde politieke punten. De partijpolitieke standpunten, o.a. verwoord in de verkiezingsprogramma's en in de campagne zijn bij de gesprekken betrokken, evenals de visie op toekomstige politieke zaken. Voor een Fryslân dat iepen en eigen is. Gesprekken over het collegiaal college, over de relatie tussen college, fractie en partijbestuur. Over het omgaan met elkaar, over de invulling van het dualisme in de Staten. Allemaal zaken, die van belang zijn bij een collegiaal bestuur, die van belang zijn bij Fertrouwen in Fryslân: mei-inoar en foar elkoar. Gesprekken over de werkbare meerderheid. De verhouding tussen het aantal partijen dat in het college zit en in de oppositie. Het aantal Statenleden achter collegepartijen en achter de oppositiepartijen. Over een georganiseerde oppositie, maar ook over een oppositie die afhankelijk is van mensen, van Statenleden als personen. Naast het versterken van de koers was ook het behoud van het politieke evenwicht in het koersdocument (de balans) een gesprekspunt.

De gesprekken met de vier partijen zijn intensief, open, constructief en confronterend geweest. Dit heb ik als informateur als bijzonder en bijzonder waardevol ervaren. Ik heb waardering voor de vier partijen; dat zij het geduld hebben gehad om 'in de wachtkamer' te zitten en dat zij zich daarbij hebben gerealiseerd dat zij de kans hadden om uiteindelijk niet als derde partij aan de coalitie deel te mogen nemen. Ik heb daar overigens ook in mijn eerste rapportage opmerkingen over gemaakt. Vooral voor de VVD, omdat daar ook persoonlijke belangen speelden, was het wachten dubbel moeilijk. Ik heb daar waardering voor, maar het wachten was inherent aan de keuze voor een zorgvuldig proces met open gesprekken, zoals dat op 3 april door alle partijen is onderschreven.

In de gesprekken hebben CDA en PvdA aangegeven op welke wijze zij het proces om te komen tot een koersdocument en om te komen tot een collegiaal bestuur hebben ervaren. We hebben in tijd en in woorden geïnvesteerd om dit met de andere partijen te delen.

De opmerkingen die ik maak over de vier partijen moet u zien in het kader van de criteria en de uitgangspunten om het koersdocument sterker te maken en de balans te behouden.

Na het gesprek met GrienLinks hebben CDA en PvdA geconstateerd dat GrienLinks de balans in de koers niet versterkt. Op veel punten kan GrienLinks zich vinden in het koersdocument, maar op een aantal punten (en dan vooral punten t.a.v. milieu en natuur) is GrienLinks toch afwijkend van het CDA en de PvdA, waardoor het koersdocument eenzijdig versterkt zou worden en in de koers een disbalans zou ontstaan.

Na het gesprek met de VVD hebben CDA en PvdA geconstateerd dat daar waar de VVD in het algemeen gesproken voor staat op zowel landelijk als provinciaal niveau -het authentieke liberale gedachtegoed- niet tot uiting is gekomen. De VVD heeft in het gesprek afstand genomen van een aantal zaken uit het eigen verkiezingsprogramma en onderschrijft in haar schriftelijke reactie grotendeels de gemaakte keuzes in het koersdocument. De standpunten van de VVD in de reactie op het koersdocument zijn overigens nadrukkelijk gekoppeld aan de deelname in het college, zo was van te voren aangegeven. De VVD heeft aangegeven dat er een nieuwe fractie is met een eigen nieuwe koers, die aansluit bij de koers van het CDA en PvdA. Ondanks dit feit zijn CDA en PvdA er niet van overtuigd geraakt dat de VVD als derde partij steeds het coalitiebelang voor het eigen partijbelang zal laten gaan. Bij niet- deelname aan de coalitie is het verkiezingsprogramma weer het uitgangspunt bij de standpuntbepaling. De inhoud van de reactie van de VVD mag bij niet-deelname niet worden gebruikt ter versterking van het koersdocument. De inbreng van de VVD heeft het CDA en de PvdA niet de indruk gegeven dat de VVD het koersdocument en het collegiaal bestuur sterker maken.

De FNP zou het koersdocument op basis van de inhoud sterker kunnen maken, ofschoon er bij de FNP in het eerste gesprek wel een aantal punten waren, die niet in het koersdocument stonden en dus inhoudelijk nog naar de fractie teruggekoppeld moesten worden zoals windenergie, de ZZL, de opcenten en de dubbele functies in de fractie. Hier is in het tweede gesprek verder over doorgesproken en de betreffende punten zijn geen belemmering gebleken voor deelname aan de coalitie. Vooral de FNP als partij is in dit gesprek aan de orde geweest. De relatie van de fractie met het bestuur en het 'omzittend laag.' Hoe ga je met elkaar om en hoe ga je om als coalitiepartij met het coalitiebelang ten opzichte van het partijbelang. Ben je als partij ambassadeur van het koersdocument en van de coalitie? Het CDA en de PvdA hebben het tweede gesprek verschillend ervaren. De lastige vraag of de FNP het geheel sterker maakt, gaf twee antwoorden, die niet gelijkluidend waren. Vooral over het aspect collegiaal bestuur is de PvdA van mening dat de FNP positieve helderheid heeft gegeven. Het CDA is er in de gesprekken niet voldoende van overtuigd geraakt dat de FNP de balans en de chemie in een coalitie blijvend zou versterken. Deze punten zijn in meerdere gesprekken uitvoerig besproken tussen CDA en PvdA, met als uiteindelijk resultaat dat de FNP niet de derde partij wordt.

Bij de ChristenUnie spitste het tweede gesprek zich toe op een verdieping van identiteitsgebonden zaken. Maar ook de rol van nieuwe bestuurderspartij en de relatie tussen collegiaal bestuur, fractie en achterban heeft een verdieping gehad. CDA en PvdA constateerden dat de ChristenUnie vanaf het eerste moment van de besprekingen tot en met het tweede gesprek zichzelf is gebleven. Het eigene van de ChristenUnie (het authentieke) is overeind gebleven. Er was evenwicht tussen partijbelang en het belang voor deelname aan de coalitie. De hoge mate van consistentie geeft veel vertrouwen. Daarnaast heeft de ChristenUnie in haar beantwoording op de vragen over het koersdocument ook duidelijk aangeven op welke punten zij het koersdocument sterker kan maken. Deze punten houden de balans in evenwicht en maken het geheel sterker. Daarnaast kan ook het collegiaal bestuur worden versterkt door een derde partij, waarbij de ChristenUnie voor extra stabiliteit, een breder politiek en maatschappelijk draagvlak en een grotere werkbare meerderheid zal zorgen.

De gesprekken met de vier partijen hebben naast de toetsing op een versterking van het koersdocument en het collegiaal bestuur, ongeacht de keuze van de derde partij, gezorgd voor een positieve uitgangssituatie voor de komende vier jaar. Op deze wijze, in dialoog met elkaar en investeren in elkaar, ook met en in de oppositiepartijen, willen het CDA en PvdA de komende jaren werken.

Het CDA heeft de coalitiegesprekken ingezet vanuit haar opvatting dat twee partijen het nieuwe college zouden moeten vormen. De PvdA heeft ingezet op een driepartijen- coalitie met een voorkeur voor de FNP als derde partij. Vanuit het feit dat CDA en PvdA het gezamenlijke coalitiebelang hoger achten dan het belang van de afzonderlijke partijen is uiteindelijk gekozen voor een college van drie partijen. Vanuit het gezamenlijke coalitiebelang is keuze gevallen op de ChristenUnie als derde partij.

CDA en PvdA zijn van mening dat met deze drie partijen:
- het koersdocument inhoudelijk sterker wordt en iepen en eigen blijft;
- de balans, het evenwicht, in het koersdocument sterk is;
- er een collegiaal college kan komen, dat vertrouwen in elkaar en voor elkaar heeft;
- de coalitie in Provinciale Staten over een werkbare meerderheid beschikt;
- er voldoende oppositie in Provinciale Staten is;
- Fryslân hier in ieder geval vier jaar mee vooruit kan

Het onderhandelingsresultaat is twee keer besproken in de fracties van CDA en PvdA. Er is geconstateerd dat de fracties op achterstand stonden. De beleving, die de onderhandelaars in de afgelopen weken tijdens het proces hebben ervaren, moest gedeeld worden met de fracties. Hier was meer tijd voor nodig dan we hadden verwacht en mede daardoor is deze tweede rapportage later dan was toegezegd naar buiten gekomen. Er wordt nog gewerkt aan het afmaken van het koersdocument. Dit is sterker gemaakt door een aantal zaken van de ChristenUnie in te brengen, maar ook wordt gekeken of er een aantal punten van andere partijen aan toegevoegd konden worden. Daarmee vormt het koersdocument de basis voor het coalitieakkoord.

Een aantal zaken in het koersdocument zal nog uitgewerkt worden. Ook zal er nog een financiële doorkijk en een prioriteit van op te pakken onderwerpen voor de komende vier jaar plaatsvinden. Niet alles kan immers tegelijk en ook niet alles kan in vier jaar (bij sommige punten gaan we over de kim). Bij elkaar zal dat het coalitieakkoord worden.

De formateurs zullen dit laatste uitwerken en zullen ook de personele invulling en de portefeuilleverdeling oppakken. Als informateur ben ik van mening dat ik de opdracht heb volbracht en daarmee is mijn taak beëindigd. Het was een eervolle opdracht, die ik met plezier heb gedaan. De gesprekken hebben in een goede sfeer plaatsgevonden en het ging er om dat er een coalitieakkoord zou komen en een nieuw college kon worden gevormd. Ik dank nogmaals alle fracties en de -bestuurlijke- buitenwereld voor het getoonde geduld. Ik dank ook de media voor hun geduld en voor hun begrip dat we regelmatig moesten zeggen dat we geen commentaar of geen nieuws hadden. Wij wilden in alle rust, zorgvuldig en met gepaste afstand ons werk doen. Ik dank ook alle onderhandelaars van de diverse partijen voor de plezierige wijze waarop we in gesprek zijn geweest. Uw constructieve inzet en het vertrouwen in onze aanpak in dit proces heeft mij ervan overtuigd dat de inwoners van Fryslân trots mogen zijn op haar volksvertegenwoordiging. Ik dank speciaal Oeds Bijlsma en zijn griffie voor de prettige samenwerking en ondersteuning. Ik dank u voor het vertrouwen en wens u alle goeds in Provinciale Staten van Fryslân.

Dirk Hylkema.


---- --