Vrije Universiteit Amsterdam

Fascinerende vragen over het brein

Wat gebeurt er in je hoofd als je droomt? Kan een hond denken? Bepalen je hersenen of je hetero of homo wordt? En hoe ontstaat ons bewustzijn eigenlijk? Neurobioloog Jeroen Geurts van VU medisch centrum stelt deze vragen aan de orde in zijn boek: 'Over de kop'. Samen met bekende en gerenommeerde wetenschappers als o.a. Dick Swaab en Wim van de Grind zocht hij naar de antwoorden. Zo ontstond een boeiend en fascinerend boek over de werking van ons brein.

'Wat zou je willen weten over hersenen?' Met deze vraag benaderde Jeroen Geurts zijn vrienden- en kennissenkring. Zo ontstond een lijst met vragen waaruit de fascinatie blijkt van velen met het menselijke brein. Geurts selecteerde vier vragen die vaker voorkwamen en die in de huidige neurowetenschappen actueel zijn en voor de nodige discussie en controverses zorgen. In een inleidend hoofdstuk kun je lezen hoe onze hersenen eruit zien en hoe ze functioneren.

Wat gebeurt er in ons hoofd als we dromen?
Slapen doen we erg veel. Gemiddeld slapen Nederlanders van 18 jaar en ouder 7,5 uur per etmaal. We doen in ons leven eigenlijk niets vaker dan slapen. Het lijkt alsof we dan even op uit staan maar niets is minder waar. Onze hersenen zijn (afhankelijk hoe diep de slaap) zeer actief! Victor I. Spoormaker licht dit toe.

Bepalen je hersenen of je homo of hetero wordt? Dick F. Swaab legt uit hoe hersenen verantwoordelijk zijn voor onze seksuele oriëntatie. Deze oriëntatie ontstaat namelijk al tijdens de ontwikkeling van de hersenen in de baarmoeder. Swaab vertelt onderhoudend en geeft tevens een gedetailleerd verslag van de maatschappelijke tumult die er naar aanleiding van zijn onderzoek ontstond in de jaren '90, de protesten in zijn voortuin, de bedreigingen, de ingehuurde bodyguards. Zo wordt pijnlijk duidelijk hoe confronterend wetenschap kan zijn.

Hoe ontstaat ons bewustzijn?
Niemand lijkt echt te begrijpen wat het bewustzijn is, of hoe het ontstaat. Ook filosofen zijn al lang met deze vraag bezig. Jeroen Geurts beschrijft een aantal visies op het menselijk bewustzijn en komt tot een aantal spannende conclusies.

Kunnen dieren denken?
Met deze vraag gaat Wim van de Grind aan de slag. Het gaat dan niet alleen om denken maar ook over bewustzijn, intelligentie en taal. In ieder geval gebruiken veel dieren hun hersenen om te overleven. Wellicht maken ze meer en beter gebruik van hun brein dan wij vaak denken.