PH Nieuwsbrief 257.10

Wekelijkse nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health van het Julius Centrum, Utrecht

ALBERT HEIJN VERKOOPT GEWOON ALCOHOL AAN VEERTIENJARIGEN

Vier van vijf Utrechtse vestigingen van Albert Heijn verkopen alcohol aan veertienjarigen als die zeggen dat zij geen identiteitsbewijs (ID) bij zich hebben. Andere supermarkten en ook tabakszaken zijn eveneens laks met het handhaven van het verkoopverbod van alcohol en sigaretten aan kinderen jonger dan zestien jaar. Dat blijkt uit een onderzoek dat enkele veertienjarigen op eigen initiatief hebben uitgevoerd als onderdeel van een gezondheidsproject. De kinderen zitten allen in een derde klas van de Werkplaats Kindergemeenschap Kees Boeke (afgekort WP) te Bilthoven. Zij presenteerden hun bevindingen op 25 april op een bijeenkomst waaraan alle negentig WP-derdeklassers deelnamen. Velen daarvan hielden spreekbeurten over een aspect van preventie. Ondergetekende trad op als expert, nuanceerde de voordrachtjes en deelde vooral complimenten uit. Een scholiere van veertien beëindigde de supermarktpresentatie met de woorden: De volwassenen moeten niet zo afgeven op de jeugd. De ouders drinken zelf te veel. En de winkeliers deugen ook niet. Tot zover het verslag van de bijeenkomst op 25 april. Ik vraag mij af, of Albert Heijn zijn caissières strenger kan instrueren. Bijvoorbeeld: zonder betaalpas geen boodschappen mee en zonder ID geen alcohol. Wil je meer weten over dat gezondheidsproject? Stuur een mail naar schoolleider, leraar klassieke talen en vroeger verpleegkundige drs. Marijn Backer op m.backer@wpkeesboeke.nl

MIDDELBARE SCHOOL START IN SEPTEMBER MET GEZONDHEIDSONDERWIJS

Alle leerlingen van de Werkplaats Kindergemeenschap Kees Boeke (afgekort de WP) te Bilthoven ontvangen vanaf het begin van het nieuwe schooljaar gemiddeld twee uur gezondheidsonderwijs per week. Aan de orde komen zeven verkeerde leefstijlen: 1. Te weinig Bewegen 2. Roken 3. Overmatig Alcoholgebruik 4.Verkeerde voeding 5. Internet- en spelletjesverslaving 6. Te weinig Ontspanning en 7. Ongewenste Seksualiteit. De school spreekt van het BRAVIOS programma. De leerstof betreft 1. de medische causaliteiten, bijvoorbeeld Wat voor schade veroorzaakt alcohol aan de lever? 2. de maatschappelijke gevolgen, bijv. Hoeveel euro schade veroorzaakt pestgedrag op school? 3. persoonlijke vaardigheden, bijv. Kan ik plezier maken zonder al te veel genotmiddelen? 4. het weerstaan van groepsdruk, bijv. Hoe word ik geaccepteerd in de groep als ik niet rook? Tegelijk met het onderwijsprogramma wordt de schoolomgeving aangepakt (kantine, roken rondom de school, supermarkten en schoolfeesten) en verwijsrelaties naar jeugdgezondheidszorg en andere instanties aangehaald. De GGD Midden Nederland en het Centrum Maliebaan voor verslavingszorg participeren in het programma. Het Julius Centrum evalueert de gezondheidseffecten ervan (zie het bericht hieronder). Een groep van dertig leerlingen, ouders, leerkrachten en externe professionals bereidt dezer weken de te geven lessen voor. Ontwikkeld lesmateriaal komt voor extern gebruik beschikbaar in april volgend jaar, als de meeste lessen al een keer zijn gegeven. Wil je meer weten over het BRAVIOS programma? Stuur een mail naar bovengenoemde schoolleider drs. Marijn Backer op m.backer@wpkeesboeke.nl

1200 SCHOLIEREN VULLEN GEZONDHEIDSVRAGENLIJST IN

Op 8 mei hebben zestig scholieren van de Werkplaats Kindergemeenschap Kees Boeke (afgekort de WP) te Bilthoven een gezondheidsvragenlijst ingevuld. Juliusonderzoeker dr. Gerdien de Weert had die samengesteld, door gevalideerde vragenlijsten uit binnen- en buitenland samen te voegen: per verkeerde leefstijl (zie bericht hierboven) één vragenlijst. De acht mei enquête was een try-out: in september krijgen alle 1200 leerlingen de lijst voorgelegd. Op 8 mei bleken vele kinderen hun eigen lichaamsgewicht niet te kennen. Ook kende men een aantal woorden niet zoals verzuim, episode en verband (in de vraag: zie jij een verband tussen je schoolprestaties en je eigen gezondheid?). Een 14-jarige vroeg mij verlegen, hoe ze glühwein moest schrijven: Dat drink ik iedere avond. De vragenlijst is voor extern gebruik beschikbaar in het najaar nadat deze als totaal gevalideerd is door onszelf. Wil je meer weten over dit gezondheidsonderzoek? Stuur dan een mail aan Juliusonderzoeker dr. Gerdien de Weert op G.H.deWeert@umcutrecht.nl .

GEZONDHEIDSONDERWIJS HEEFT VOOR- EN TEGENSTANDERS

Het BRAVIOS programma (zie ook de berichten hierboven) ontmoet bij ouders vier soorten reacties, zo lijkt het wel. De eerste groep is laaiend enthousiast en helpt met voorbereiding van de lessen: op dit moment participeren circa twintig ouders bij het voorbereiden van de lessen. De tweede groep is de grootste en vormt de zwijgende meerderheid. Men vindt het best maar is niet actief betrokken. De derde groep vraagt zich af waarmee een school zich bemoeit: Als ik mijn veertienjarig kind sherry laat drinken, moet ik dat toch weten? Een dergelijke groep komt de jeugdgezondheidszorg ook tegen: zij weigeren vaccinaties en medisch opvoedkundige adviezen. De vierde groep wijst op de averechtse uitwerking van gezondheidseducatie via de school. Nu weten alle derdeklassers dat ze bij Albert Heijn makkelijk alcohol kunnen kopen, was een reactie tijdens de bijeenkomst op 25 april (zie bericht hierboven). Dit laatste bezwaar is waar en zo oud als de wereld. In het scheppingsverhaal vertelt de Heer dat Adam en Eva niet van de boom van goed en kwaad mogen eten. Dat doen ze dan juist. De Heer raakt vertoornd en verstoot het stel uit het paradijs. Sindsdien leven we niet meer in het paradijs: de kinderen kunnen beter via de school van het kwade vernemen dan van elkaar of van verkeerde mensen.

NOG VIJF PLAATSEN BESCHIKBAAR VOOR STUDIEREIS NAAR KAISER PERMANENTE

Voor de reis naar de Disease Management Programma's van Kaiser Permanente (KP) van 29 september tot 6 oktober hebben zich tot nu toe 45 personen aangemeld. Er is nog plaats voor vijf personen. De groep tot nu toe bestaat uit vertegenwoordigers van vrijwel alle landelijke instanties en koepelorganisaties. Daarnaast reizen directeuren van eerstelijnsorganisaties, ziekenhuizen en zorgverzekeraars mee. Op dinsdag 7 mei voerde ondergetekende overleg met KP cursusleider Molly Porter, die voor één dag uit Calfornia over was in Utrecht. Zij deelde mee dat Alan Enthoven, die in Nederland gereguleerde concurrentie hielp invoeren, een van de sprekers is. Hij is nu pleitbezorger van het KP-model. Molly en ondergetekende hebben afgesproken dat de volgende thema's tijdens de studiereis centraal staan: 1. selfmanagement van patiënten 2. het monitoren van condities zoals overgewicht die makkelijk leiden tot chronische aandoeningen 3. de integratie van preventie, eerstelijn en tweedelijn en 4. de betaling en structurering van de zorgverlening. Meer informatie tref je aan op de website van het organiserende International Network of Integrated Care (INIC). Die heeft als adres www.integratedcarenetwork.org Je meldt je aan voor die laatste vijf plaatsen door een mail te sturen aan Juliusdocent en reisleider Dr. Henk van der Steeg hvdsteeg@euronet.nl

DISEASE MANGEMENT CONGRES OP 28 JUNI VOLGEBOEKT

Recente ontwikkelingen in Disease Management bij Kaiser Permanente (KP) en in Nederland, zo luidt de titel van het congres dat op 28 juni plaatsvindt op het UMC Utrecht. Het congres is volgeboekt. Er waren 270 plaatsen beschikbaar, maar alles is al vol. Het is de ambitie om de lezing van KP directeur Innovatie Paul Wallace en die van ondergetekende na afloop te webcasten met geluid en beeld. Wie zich nu nog aanmeldt, krijgt deze webcasting optie aangeboden.

FELLE STRIJD IN JAPAN OVER DISEASE MANAGEMENT PROGRAMMA'S

De overheid mag niet onze privé-levens binnendringen zoals de fascisten deden in de Tweede Wereldoorlog. Ze moet ons rook- en eetgedrag niet willen wijzigen. Het moet afgelopen zijn met het anti smoking fascism. Met deze zware woorden gaan tegenstanders van disease management programma's in Japan de voorstanders te lijf. Dat vertelde de Japanse hoogleraar Public Health Etzuji Okamoto van het Japanse Institute of Public Health tijdens een interactief internetcollege op donderdag 26 april. De inzet is dat alle werknemers tussen de veertig en 74 jaar jaarlijks een verplichte gezondheidstest ondergaan en op basis daarvan leefstijlinterventies krijgen aangeboden. De zittende regering is daarvan voorstander: In 2008 gaat het geheel van start. Okamoto toonde tijdens zijn college foto's van de te dikke Japanse premier en vice premier, die enthousiast aan het lijnen zijn. Voorstanders wijzen erop dat via die verplichte health checks 25% reductie van hart- en vaatziekten en diabetes mogelijk is. De Europees ingestelde Okamoto stemde tijdens het internetcollege op 25 april in met de reacties vanuit de Europese landen om de health checks wel aan te bieden en te promoten maar niet verplicht te stellen. Het geluid van het internetcollege vanuit Japan was te slecht voor latere webcasting. Helaas laat bij interactief internetonderwijs de techniek ons soms toch nog in de steek.

UMC UTRECHT STREEFT INTERNETONDERWIJS NA

Op diverse universiteiten begint de mogelijkheid te komen om gemiste hoorcolleges via het internet alsnog te volgen. Vooral in de weken vlak voor een tentamen wordt naar de hoorcollege websites gesurft. Ook gebruiken studenten dergelijke websites als zij de docent de eerste keer niet goed hebben begrepen. Deze mededelingen kwamen naar voren tijdens een symposium op maandag 7 mei, dat de onderwijsdirectie van het UMC Utrecht organiseerde voor de eigen docenten. De bijeenkomst stond onder leiding van onderwijsleider dr. Anke Bootsma. Ondergetekende hield een voordracht over interactief internetonderwijs over disease management en spoedzorg, dat ik samen met e-learning expert Jean Jacques Lasseur in de afgelopen jaren organiseerde. Het voordeel van de eerstgenoemde hoorcollege-gemist formule is, dat het bestaande onderwijs intact blijft. Onze eigen formule heeft het voordeel, dat het interactiever is. Zie bijvoorbeeld het Japanse internetcollege over disease management hierboven. Wil je meer weten over beide opties van e-learning? Surf dan naar genoemde Jean Jacques Lasseur op jj@elearningservices.nl

PRIMA SPOEDZORG TIJDENS VOETBALTOERNOOI

Ondergetekende gaat op zaterdagen met zoonlief van elf naar voetbalwedstrijden. Zoon is keeper en vader aanmoediger. Tijdens een toernooi op 12 mei in een nabij gelegen stadje raakte Joep geblesseerd: onder de linkerknie een grote schaafwond veroorzaakt door zes voetbalschoen-noppen van een doorgebroken spits van de tegenpartij. Die scoorde niet: hij raakte het been en niet de bal. Twee aanwezige EHBO'ers verleenden prima hulp. Alleen moest ik zelf de plakspray spuiten over de schaafwond, want dat mochten de EHBO'ers niet zelf. Zoonlief speelde daarna weer verder.

De EHBO'ers deden ondergetekende het volgende verhaal over het functioneren van spoedzorg. In het stadje bestaan twee elkaar beconcurrerende EHBO verenigingen met beide circa twintig leden. De Gemeentelijke verordening vereist, dat bij toernooien herkenbare EHBO'ers rondlopen. Dat is niet vereist tijdens vaak even drukke, gewone sportzaterdagen. De EHBO'ers krijgen veel trainingen iedere winter, maar mogen niets doen bij blessures, anders dan pleisters plakken. Wat mij nu bezig houdt, zijn drie vragen. 1. Waarom moet alles in concurrentie gebeuren in Nederland? 2. Waarom mogen EHBO'ers niet wat meer? Ze zijn toch competent? 3. Waarom eist zo'n gemeentebestuur alleen bij toernooien de aanwezigheid van herkenbare EHBO'ers en niet op gewone, drukke sportzaterdagen? Heb je antwoorden op deze vragen? Stuur een mail naar PH.Nieuwsbrief@planet.nl

VERANTWOORDING Hierbij ontving je de wekelijkse Nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health. Wil je meer weten over een bericht? Neem dan contact op. Wil je delen van de nieuwsbrief verspreiden onder collega's, doe dat. Je collega's kunnen zich ook aanmelden voor rechtstreekse toezending. Je meldt je aan en af door een mail te sturen naar PH.Nieuwsbrief@planet.nl Bij afmelding of wijziging graag vermelden welke versie (bv 243.1, 243.2, etc) je ontving.

De nieuwsbrief is gericht aan een aantal relaties van de Disciplinegroep: collega's binnen en buiten het Julius Centrum, pao- en keuzeblok studenten, gastdocenten, stage-verleners aan co assistenten Sociale Geneeskunde, onderzoeksrelaties, subsidiënten en overigen die geïnteresseerd zijn in Utrechts Volksgezondheids onderwijs en in onderzoek naar zorginnovaties, ketenzorg en transmurale zorg. De Nieuwsbrief verschijnt wekelijks op zondag of maandag. Eerdere edities tref je aan vanaf nr 65 op de internetsite www.integratedcare.nl

Heb je belangstelling voor nieuws over ketenzorg en zorginnovaties in het buitenland? Surf dan naar de website van het international Network of integrated Care: www.intergratedcarenetwork.org Wil je wetenschappelijke artikelen lezen over deze onderwerpen? Lees dan het peer reviewed internettijdschrift International Journal of Integrated Care op www.ijic.org Dit is een gratis tijdschrift, dat online publiceert en is opgenomen in Pubmed. Ook submissions van concept artikelen zijn welkom.

Opsteller van deze nieuwsbrief is:

Guus Schrijvers
Hoogleraar Public health in het bijzonder Structuur en functioneren van de
Gezondheidszorg
Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen
en Eerstelijnsgeneeskunde
Universitair Medisch Centrum Utrecht
email: a.j.p.schrijvers@umcutrecht.nl
tel 030 250 9359