Beantwoording vragen van het lid Van Dam over de voorgenomen reis van de
minister van Buitenlandse Zaken naar China
14-05-2007 | Kamerstuk | Nederlands Ministerie van Buitenlandse Zaken
Graag bied ik u hierbij de antwoorden aan op de schriftelijke vragen
gesteld door het lid Van Dam over mijn voorgenomen reis naar China.
Deze vragen werden ingezonden op 11 mei 2007 met kenmerk 2060714830.
De minister van Buitenlandse Zaken,
Drs. M.J.M. Verhagen
Antwoorden van de heer Verhagen, minister van Buitenlandse Zaken, op
vragen van het lid Van Dam (PvdA) over zijn voorgenomen reis naar
China.
Vraag 1
Bent u op de hoogte van het Amnesty rapport dat claimt dat zowel China
als Rusland het Verenigde Naties wapenembargo ten aanzien van Sudan
schenden?1
Antwoord
Ja.
Vraag 2
Hoe beoordeelt u dit rapport van Amnesty, dat eerdere bevindingen van
de VN dat Sudan wapens invliegt in Darfur bevestigt?
Antwoord
Het rapport van Amnesty International is zeer uitgebreid en Nederland
neemt de inhoud hiervan alleszins serieus. Nederland onderschrijft de
VNVR-resoluties 1556 en 1591 en meent dat schendingen hiervan
onaanvaardbaar zijn.
Vraag 3
Hoe beoordeelt u de ontkennende reacties van zowel Rusland als China?
In hoeverre acht u deze ontkenningen steekhoudend, niet alleen naar de
letter van de sanctiebepalingen, maar ook naar de geest daarvan,
gezien de verantwoordelijkheid van alle VN lidstaten een einde te
maken aan de genocide en de humanitaire crisis in Darfur?
Antwoord
VNVR-resolutie 1556 uit 2004 verbiedt levering van wapens aan
non-gouvernementele organisaties en individuen in Darfur (zoals
bijvoorbeeld Janjaweed en Arabische milities). Resolutie 1591 (2005)
breidt het embargo uit tot alle partijen bij de N'djamena
Wapenstilstandsovereenkomst, hetgeen inhoudt dat het embargo ook
betrekking heeft op de Sudanese overheid. Deze resolutie 1591 maakt
echter ook weer een uitzondering voor leveranties die dienen ter
ondersteuning van de uitvoering van de Comprehensive Peace Agreement
met betrekking tot Zuid-Sudan. Hoewel er aanwijzingen zijn dat China
en Rusland militair materieel hebben geleverd aan Sudan, is het van
belang te weten wanneer dit is geleverd, en onder welke
omstandigheden, om vast te kunnen stellen of de embargo's zijn
geschonden. Op dit moment beschikt de regering over onvoldoende
informatie om dit met zekerheid te kunnen vaststellen. Dat neemt niet
weg dat Nederland bezorgd is over de berichten dat China en Rusland
niet zouden handelen in de geest van resoluties 1556 en 1591. Het is
niet voor niets dat de EU een algeheel wapenembargo heeft ingesteld op
Sudan, met slechts enkele uitzonderingen ten behoeve van VN, AU en EU.
Vraag 4
Bent u bereid tijdens uw aanstaande reis naar China met name de
wapenleveranties, maar ook andere exporten die het regime in Khartoum
ondersteunen aan de orde te stellen bij uw Chinese gesprekspartners?
Bent u bereid er bij hen op aan te dringen VN-sancties te steunen om
te voorkomen dat Chinese exporten het regime in Khartoum blijven
versterken?
Antwoord
Tijdens mijn gesprek met mijn Chinese collega van Buitenlandse Zaken,
de heer Yang Jiechi, staat ook het onderwerp Afrika/Sudan op de
agenda. Ik ben voornemens erop te wijzen dat de huidige veiligheids-
en humanitaire situatie in Darfur onacceptabel is en dat een einde aan
het geweld en een verbetering van de humanitaire situatie geen uitstel
duldt. Mocht de situatie in Darfur niet verbeteren, mocht er geen
concrete vooruitgang worden geboekt in het politieke proces en mocht
de Sudanese regering de opzet van de hybride AU/VN missie blijven
tegenwerken, dan dienen de sancties te worden aangescherpt. Ik zal in
dat kader aangeven dat het in China's belang is elke twijfel over
mogelijke wapenleveranties aan Sudan weg te nemen.
Vraag 5
Bent u bereid zich uit te spreken voor het behoud van het EU
wapenembargo ten aanzien van China en dit ook binnen de EU te
bepleiten; Dit niet alleen met het oog op de blijvend zorgwekkende
mensenrechtensituatie in China en Tibet, maar ook met het oog op de
Chinese steun, juist ook door middel van wapenleveranties, aan regimes
in Sudan, Zimbabwe en Birma?
Antwoord
Nederland staat niet afwijzend tegenover opheffing van het
EU-wapenembargo, maar de context moet daartoe aanleiding geven.
Aangezien sinds de bespreking van het wapenembargo door de RAZEB in
december 2006 geen sprake is van wezenlijke verbeteringen, ziet
Nederland thans geen aanleiding voor een besluit over dit onderwerp.
De politieke wegingsfactoren met betrekking tot de opheffing van het
wapenembargo zijn de mensenrechtensituatie in China, de stabiliteit en
veiligheid in de regio, en de relaties met bondgenoten. Nederland
hecht er daarnaast aan dat voordat het embargo wordt opgeheven, de
herziene EU-gedragscode inzake wapenuitvoer als Gemeenschappelijk
Standpunt is vastgesteld en besluitvorming heeft plaatsgevonden met
betrekking tot de zogenaamde tool box (aanvullende maatregelen die na
een eventuele opheffing van een embargo van kracht zouden worden). De
verwachting is dat besluitvorming op beide punten nog enige tijd in
beslag zal nemen.
Vraag 6
Wat is uw algemene beoordeling van de mensenrechtensituatie in China,
onder andere met het oog op uitlatingen van de Chinese Minister voor
Veiligheid over de noodzaak `to strike hard at hostile forces at home
and abroad, such as ethnic separatists, religious extremists, violent
terrorists and `heretical organizations' like the Falun Gong who carry
out destabilizing activities.'2 Gaat u uw zorgen over de onderdrukking
van mensenrechtenactivisten aan de Chinese regering overbrengen?
Antwoord
De mensenrechtensituatie in China laat een gemengd beeld zien.
Enerzijds is er veel vooruitgang geboekt op het gebied van economische
en sociale rechten. Zo is de levensstandaard van miljoenen mensen
verbeterd als gevolg van de sterke economische groei. Ook is er een
begin gemaakt met de vestiging van een rechtsstaat. Er zijn positieve
ontwikkelingen in de samenwerking met het VN-mensenrechtensysteem. Het
betreft hierbij vooral de ondertekening van het VN-Verdrag inzake
burger- en politieke rechten (IVBPR) en de ondertekening en
ratificatie van het Verdrag inzake economische, sociale en culturele
rechten, zij het met een voorbehoud met betrekking tot
vakbondsvrijheid. De ratificatie van het IVBPR laat op zich wachten,
maar met de ondertekening heeft China zich verplicht in de tussentijd
naar de geest ervan te handelen.
Ondanks deze positieve stappen komen in China op het gebied van de
klassieke mensenrechten echter nog steeds ernstige schendingen voor,
zoals marteling, een slechte behandeling van gevangenen, gedwongen
bekentenissen en willekeurige en soms lange 'incommunicado'
inhechtenisneming. Ook zijn de vrijheid van meningsuiting, vereniging
en vergadering en aan arbeidsrechten, zoals vakbondsrechten en
stakingsrecht, aan beperkingen onderhevig. De behandeling van
dissidenten, etnische en religieuze minderheden en aanhangers van
spirituele groepen zoals de Falun Gong, de berichtgevingen over
organenhandel en de grootschalige toepassing van de doodstraf blijven
aanleiding geven tot zorg.
Tijdens mijn aanstaande bezoek aan China staat het onderwerp
mensenrechten nadrukkelijk op de agenda. Dat sluit aan bij het
bestaande beleid deze problematiek zowel in bilaterale gesprekken als
via de halfjaarlijkse EU-mensenrechtendialoog (eerstvolgende ronde is
op 14-15 mei 2007) en VN-fora aan de orde te stellen. In december 2006
bezocht de Nederlandse Mensenrechtenambassadeur China in het kader van
de jaarlijkse consultaties. Verder heeft Nederland een bilateraal
samenwerkingsprogramma met China op het gebied van versterking van de
rechtsstaat, dat in 2001 van start is gegaan. Voor de uitvoering van
activiteiten is jaarlijks circa EUR 1,2 miljoen beschikbaar, waarvan
EUR 300.000 voor activiteiten m.b.t. Tibet.
Vraag 7
Ziet u mogelijkheden de samenwerking tussen CHINA, ASEAN en de EU te
intensiveren, opdat een nieuw gezamenlijk initiatief ten aanzien van
politieke hervormingen in Birma kan worden ontwikkeld dat kan worden
voorgelegd aan de VN Veiligheidsraad? Kent u de voorwaarden van China
voor eventuele steun aan een dergelijk initiatief? Gaat u China
bewegen zich in ieder geval te onthouden van een veto tegen een
dergelijk initiatief, dit gezien het belang dat ook China heeft bij
vermindering van de grensoverschrijdende problematiek en bij
vergroting van daadwerkelijke stabiliteit aan de Birmese grenzen?
Antwoord
De regering blijft voorstander van behandeling van de situatie in
Birma door de VN-Veiligheidsraad, maar maakt zich - zeker gezien de
uitkomst van het debat over de Birma-resolutie in januari jl. - geen
illusies over de kansen op vooruitgang op de korte termijn. Voortgang
in de Raad ten aanzien van Birma blijft uiterst moeilijk zolang
(permanente) leden van de Raad van mening blijven verschillen of er
sprake is van een bedreiging voor de internationale of regionale vrede
en veiligheid. Nederland zal in EU-verband, maar ook met Aziatische
landen bilateraal, zijn zorgen over de situatie in Birma blijven
uitspreken en tevens bezien op welke wijze gezamenlijk de situatie in
Birma kan worden verbeterd. Overeenstemming binnen de internationale
gemeenschap over een gemeenschappelijke aanpak, gericht om Birma in de
juiste richting naar politieke hervormingen te bewegen, acht ik een
belangrijke voorwaarde. Ik zal tijdens mijn komende bezoek aan China
de situatie in Birma aan de orde stellen en het belang van een ook
door China te dragen gemeenschappelijke aanpak benadrukken. Welke vorm
die gemeenschappelijke aanpak zal krijgen is uiteraard voorwerp van
internationaal overleg waaraan landen van de EU en de ASEAN, maar ook
andere betrokken landen deelnemen.
Vraag 8
Bent u bereid deze vragen te beantwoorden voor aanvang van uw reis
naar China op 14 mei a.s.?
Antwoord
Ja.
1: Zie onder meer `China, Russia deny weapons breach' www.bbc.co.uk,
08-05-07
2: `The Olympics countdown - repression of activists overshadows death
penalty and media reforms'
http://web.amnesty.org/library/Index/ENGASA170152007?open&of=ENG-2AS,
30-04-07
* Ministerie van Buitenlandse Zaken
* Bezuidenhoutseweg 67
* Postbus 20061
* 2500 EB Den Haag
* Tel.: 070-3 486 486
* Fax: 070-3 484 848
* Internet: www.minbuza.nl
Ministerie van Buitenlandse Zaken