Steeds meer verborgen armoede onder ouderen
16.05.2007 / 11:24 / Rubriek: Binnenland / Organisatie: Anbo en anderen
Anbo en anderen
Utrecht, 16 mei 2007
Steeds meer verborgen armoede onder ouderen
Vooral allochtone 65-plusser heeft AOW-tekort
Tussen 2006 en 2014 verdubbelt het huidige aantal 65-plussers van 200.000 met een
onvolledige AOW. Eén op de zeven 65-plussers krijgt op dit moment gemiddeld de
helft van de AOW-uitkering. Slechts een klein deel gebruikt een aanvullende regeling om
het inkomen aan te vullen. Daardoor hebben veel ouderen, grotendeels allochtone
immigranten, een inkomen onder het bestaansminimum. Dit leidt tot schulden, gezondheids-
en relatieproblemen en vereenzaming. Er is dan ook dringend een structurele oplossing
nodig voor de inkomensproblemen van mensen met een onvolledige AOW.
Dit staat in het rapport 'Verborgen armoede' dat woensdag 16 mei is aangeboden aan
staatssecretaris Aboutaleb van Sociale Zaken. Het rapport is opgesteld door het
Verwey-Jonker Instituut, in opdracht van de vakcentrale FNV, ANBO voor 50-plussers en
LOM-samenwerkingsverbanden. Onderzocht is hoe de groep ouderen met een onvolledige AOW
eruitziet en wat hun inkomenspositie is. Het gaat om allochtone immigranten, vaak als
volwassene naar Nederland gekomen, en om autochtone Nederlanders die enkele jaren buiten
Nederland hebben gewoond.
Ondergebruik aanvullende bijstand
Komen mensen onder het minimuminkomen, dan hebben ze recht op aanvullende bijstand (Wet
Werk en Bijstand, WWB). Hiervan maken ze weinig gebruik door procedurele belemmeringen en
beperkende voorwaarden. Het onderzoek brengt daarvoor tal van oorzaken aan het licht. De
belangrijkste zijn:
- onbekendheid met de regelingen;
- ingewikkeldheid van formulieren en bureaucratische procedures;
- schroom om hulp te vragen.
Een andere reden voor het niet aanvragen van de aanvullende WWB-regeling is een voorwaarde
als de vermogenstoets (een eigen huis in het thuisland telt mee). Ook de gelimiteerde
vakantieperiode (maximaal dertien weken) maakt dat ze liever 'hun hand niet ophouden'.
Daar komt bij dat instanties moeite hebben de doelgroep te bereiken, of zelf onvoldoende
op de hoogte zijn van de regelingen.
Stille armoede nog stiller
AOW'ers die langdurig geldtekort hebben, ondervinden naast financiële zorgen en
schulden nog andere problemen. Stress en ruzie over de besteding van het geld veroorzaken
relatieproblemen. Ze bezuinigen op eerste levenbehoeften zoals gezond eten en drinken.
Schaamte, stille armoede, vereenzaming maken dat ze niet meer deelnemen aan het sociale
leven. Ook blijkt dat mensen besparen op kleding, daardoor slecht gekleed gaan, wat hun
sociaal isolement verder vergroot.
Verbeter de inkomenspositie, ook van toekomstige 65-plussers
- De onderzoekers pleiten er ten eerste voor dat de Sociale Verzekeringsbank (SVB) de
bijstand voor 65-plussers gaat uitvoeren, omdat die instantie de mensen met een
onvolledige AOW kent (dit gebeurt al in een aantal gemeenten, maar nog op beperkte
schaal).
- Ten tweede zouden meer mensen gebruik gaan maken als de regeling voor verblijf in het
buitenland wordt verruimd.
- Ten derde is betere informatie nodig over de AOW-opbouw - zowel voor- als achteraf - bij
migratie (en bijvoorbeeld als geïntegreerd deel van een inburgeringstraject).
- Een vierde aanbeveling is ervoor te zorgen dat op de langere termijn minder mensen last
hebben van een onvolledige AOW. Dat kan door compensatiemogelijkheden zoals het aanvullen
met eigen pensioenregelingen, sparen met een belastingvoordeel, ruimere inkoopregelingen
voor de AOW, en een kortere opbouwperiode voor de AOW (bijvoorbeeld veertig jaar).
Informatie over de publicatie
Verborgen armoede. De inkomenspositie van 65-plussers met een onvolledige AOW (2006).
Auteurs: Trudi Nederland, Monique Stavenuiter, Marieke Wentink. Uitgave: Utrecht,
Verwey-Jonker Instituut. 58 pagina's; ISBN 978-90-5830-245-8. 7 EUR. De publicatie is te
downloaden en te bestellen via de website (PDF) van het Verwey-Jonker Instituut:
www.verwey-jonker.nl
Noot voor de redactie (