Informatie over grote projecten niet goed gebruikt
16.05.2007 / 12:01 / Rubriek: Binnenland / Organisatie: De algemene rekenkamer
De algemene rekenkamer
Nut en noodzaak van nieuwe projecten en wijzigingen in lopende projecten niet altijd
evenwichtig en op tijd gepresenteerd
Informatie over grote projecten wordt niet goed gebruikt
In de politieke discussie over grote beleidsprojecten wordt niet alle relevante informatie
over nut, noodzaak, uitvoering en resultaten van deze projecten gebruikt. De daarvoor
vereiste informatie is bij zes onderzochte grote projecten doorgaans wel op de
departementen beschikbaar. De manier waarop zij wordt gepresenteerd is echter niet altijd
evenwichtig. Ook komt de informatie soms te laat. Daarnaast is het door de onduidelijke
manier waarop de doelen van grote projecten zijn geformuleerd vaak moeilijk te bepalen of
een lopend project nog op koers ligt of dat een afgerond project succesvol is geweest. De
Tweede Kamer heeft deze informatie nodig om haar controlerende taak goed te kunnen
uitvoeren. Dit concludeert de Algemene Rekenkamer in het rapport Staat van de
beleidsinformatie 2007, dat vandaag is gepubliceerd.
Het rapport Staat van de beleidsinformatie 2007 spitst zich toe op de beleidsinformatie
die beschikbaar is over zes zogenoemde grote projecten. De onderzochte projecten
zijn:'Ruimte voor de rivier 'Mainport-ontwikkeling Rotterdam', 'Maaswerken', 'Vervanging
pantservoertuigen', 'ICT in het onderwijs en 'Groepsgrootte en kwaliteit basisonderwijs'.
We zijn nagegaan of de Tweede Kamer voldoende gegevens van de betrokken minister ontvangt
over nut en noodzaak, voortgang en resultaten van deze zes projecten, om haar
controlerende taak naar behoren te kunnen uitoefenen
Informatie over nut en noodzaak project vaak onevenwichtig
De informatie die een minister naar de Tweede Kamer stuurt bij aanvang van een groot
beleidsproject moet álle relevante informatie bevatten - niet alleen de gegevens
die aansluiten bij de wens van de minister of de Tweede Kamer.
Een voorbeeld van het niet goed voeren van de discussie over het nut en de noodzaak van
een project heeft zich voorgedaan bij het project 'Groepsgrootte en kwaliteit
basisonderwijs'. In de rapportages die de minister van OCW over dit project naar de
Tweede Kamer heeft gestuurd, was niet opgenomen dat kleinere klassen pas positief effect
op de leerprestaties van kinderen hebben als het maximale aantal leerlingen per groep
aanzienlijk lager zou zijn dan het aantal waar de minister op inzette.
Iets soortgelijks heeft zich voorgedaan bij het het project 'Mainportontwikkeling
Rotterdam'. Bij de onderbouwing die de Tweede Kamer ontving over de omvang de van de
tweede Maasvlakte werd uitgegaan van 1.000 hectare. Hoewel een rapport van het Centraal
Planbureau wel werd aangehaald in de rapportage van de minister, was de lagere raming van
de benodigde oppervlakte die het Centraal Planbureau berekend had, niet opgenomen in de
informatie aan de Tweede Kamer.
Informatie gepresenteerd als voldongen feit
Ministers moeten zowel bij de start als tijdens de uitvoering van een project expliciet
maken aan de Tweede Kamer wat de status is van de uitgangspunten waarmee gewerkt wordt.
Een voorbeeld van waar dat laatste minder goed is gegaan, is de informatievoorziening
over de onderbouwing van het project 'Ruimte voor de rivier'. Bij de start van dit
project stelde de minister van VenW dat het kabinet met het oog op toekomstverwachtingen
rekening wilde houden met een hogere waterstand dan de wet voorschrijft en dat de grenzen
van traditionele oplossingen om te voldoen aan de wettelijke veiligheidsnormen waren
bereikt. Beide uitgangspunten werden gepresenteerd als feiten, maar eigenlijk waren het,
zoals de minister later ook erkende, beleidskeuzes.
Doelen moeten scherper worden geformuleerd
De beleidsdoelen van grote projecten zijn vaak niet nauwkeurig geformuleerd. Zoiets wreekt
zich tijdens de uitvoering, omdat dan niet is aan te geven of men nog wel op koers ligt.
Het leidt er ook toe dat achteraf niet is vast te stellen of de gewenste doelen zijn
gehaald. Een voorbeeld vormt het grote project 'ICT in het onderwijs'. De doelstellingen
van dit project waren geformuleerd in algemene, moeilijk toetsbare termen als 'een
voorsprong op de ons omringende landen in doeltreffend gebruik van ICT realiseren' en
'een volledige integratie van ICT in het onderwijs bereiken'. Hoewel de minister van OCW
de doelstellingen gaandeweg aan nieuwe inzichten aanpaste, werden ze niet duidelijker.
Hierdoor heeft de minister geen goede informatie kunnen verstrekken over de voortgang van
het project.
Informatie over voortgang projecten doorgaans goed
Als de Tweede Kamer groen licht geeft voor grote projecten, is dat vaak op basis van
voorlopige ramingen. De Kamer gaat er daarbij van uit dat zij ingelicht wordt als er
kostenoverschrijdingen aankomen of als de planning in gevaar komt. Een voorbeeld waar dit
goed is gedaan is het project 'Maaswerken'. Dat er soms nog wel verbetering mogelijk is
illustreert het project 'Vervanging pantservoertuigen'. De Tweede Kamer is op de hoogte
gehouden van ontwikkelingen in het totale budget, maar daarbij is ten onrechte niet
expliciet gemeld dat de pantservoertuigen per stuk veel duurder (een kostenstijging van
47,5%) zullen zijn dan in het begin werd gedacht.