Hardnekkige problemen in bedrijfsvoering ministeries
16.05.2007 / 13:30 / Rubriek: Binnenland / Organisatie: De algemene rekenkamer
De algemene rekenkamer
Verantwoordingsdag 2007
Rechtmatigheid op hoog niveau; bedrijfsvoering ministeries voldoende, al zijn er ook
hardnekkige problemen
De rechtmatigheid is in Nederland op een hoog niveau en over de gehele linie is de
bedrijfsvoering van de ministeries voldoende. Maar er zijn wel enkele hardnekkige en
structurele problemen in de bedrijfsvoering. Deze zijn vooral te wijten aan
reorganisaties en veranderingen op de departementen, en wijzen op sturingsproblemen. De
jaarverslagen bevatten steeds meer informatie over doelen, prestaties en middelen, maar
de bruikbaarheid van de informatie is soms beperkt en veel informatie over grote
projecten blijft ongebruikt. Dit blijkt uit het rapport Rijk verantwoord 2006, de 25
rapporten bij de jaarverslagen van de Algemene Rekenkamer en uit Staat van de
Beleidsinformatie 2007. Behalve deze rapporten verschijnen op deze Verantwoordingsdag ook
rapporten over de aanbesteding van de ICT-component van P-Direkt en over belonings- en
ontslagregelingen bij de rechterlijke macht.
Rijksrekening 2006 goedgekeurd
In 2006 waren de inkomsten en de uitgaven van het Rijk beide ongeveer 188 miljard euro. De
Algemene Rekenkamer keurt de Rijksrekening 2006 en de Saldibalans 2006 goed. Over het
algemeen is de rechtmatigheid op een hoog niveau: 22 van de 25 jaarverslagen voldoen. Bij
twee departementen (Defensie en VROM) en bij de Staten-Generaal is sprake van een
rechtmatigheidsprobleem op jaarverslagniveau. Volgens de Algemene Rekenkamer geldt dit
eigenlijk ook voor het Ministerie van Financiën in verband met onzekerheid over een
deel van de belastingontvangsten. Ook het probleem van VROM (huurtoeslag) hangt overigens
(deels) samen met de Belastingdienst. Tezamen staan de problemen de goedkeuring van de
rijksrekening niet in de weg.
Vijf ernstige onvolkomenheden in de bedrijfsvoering van de ministeries
In 2006 is de bedrijfsvoering over de gehele linie van voldoende niveau. Het totaal aantal
onvolkomenheden in de bedrijfsvoering is gedaald van 58 naar 56. Van deze 56 zijn er 19
nieuw, terwijl er 13 hardnekkig zijn en structureel (van vóór 2002).
Eén ministerie, dat van Defensie, heeft 17 onvolkomenheden. Dit wijst op grote
problemen met de sturing en beheersing. De Algemene Rekenkamer gaat hier daarom in 2007
speciaal onderzoek naar doen.
Het aantal ernstige onvolkomenheden op de ministeries is gestegen. Waren er vorig jaar
drie ernstige onvolkomenheden, dit jaar zijn het er vijf. Het gaat om het volgende:
-het voorschotbeheer van ontwikkelingssamenwerkinggelden bij Buitenlandse Zaken.
Eind 2006 staat een bedrag van 5,7 miljard euro open aan voorschotten voor
ontwikkelingssamenwerking uit de periode 1993 tot en met 2006. Het ministerie heeft voor
een deel van deze voorschotten geen informatie over de reden waarom deze niet verantwoord
zijn. Niet van alle voorschotten is dus bekend waaraan het geld precies is besteed.
Dankzij een goed plan van aanpak van het ministerie heeft de Algemene Rekenkamer het
bezwaar dat ze hiertegen wilde maken, opgeheven.
-bij de Belastingdienst speelt sinds vorig jaar het probleem van huur-, zorg- en
kinderopvangtoeslagen die niet goed en tijdig aan burgers zijn uitbetaald, ter waarde van
5,5 miljard euro.
-bij het wapen- en munitiebeheer van Defensie is een gebrek aan kennis over de
aanwezigheid van de precieze hoeveelheden materieel waaronder ook gevoelig materieel
zoals wapens, munitie en cryptoapparatuur (om berichten te versleutelen).
-het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid had te maken met de moeizame
invoering van een nieuw financieel administratiesysteem.
-bij het subsidiebeheer op het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is al
sinds 2002 een ernstige onvolkomenheid, maar dankzij het in 2006 ingerichte Subsidieplein
verwacht VWS dat de problemen in 2007 worden opgelost.
Steeds meer informatie beschikbaar over beleid
Een verantwoordelijke overheid is aanspreekbaar op wat ze doet. Zij laat eenduidig zien
wat zij presteert en hoe zij functioneert, en geeft hier informatie over. Goede
informatie over beleid is essentieel voor het debat vooraf, over nut en noodzaak van het
beleid, om de voortgang van het beleid te kunnen vaststellen en achteraf de prestaties en
kosten van het beleid te kunnen beoordelen. Beleidsinformatie moet daarom bruikbaar zijn
en daadwerkelijk gebruikt worden voor sturing en beheersing. We hebben in ons onderzoek
in de jaarverslagen een aantal goede voorbeelden gevonden van bruikbare informatie,
bijvoorbeeld bij VROM over emissies, waarover het Natuur- en Milieuplanbureau gegevens
van goede kwaliteit oplevert. Maar soms is de bruikbaarheid beperkt. Dat geldt
bijvoorbeeld voor informatie over de HALT-afdoeningen (werkstraffen) bij Justitie, waar
verschillende definities worden gebruikt voor een 'geslaagde Halt-afdoening'.
Wel is in het algemeen de beleidsinformatie in de jaarverslagen over 2006 deugdelijk tot
stand gekomen en voldoet het aan de verslaggevingsvoorschriften.
Een bijlage met conclusies per departement vindt u op onze website www.rekenkamer.nl.