Universiteit van Amsterdam

De supercomputer thuis
UvA-onderzoekers voeren grootschalige astronomische berekeningen uit op processor van grafische kaart in gewone pc

Gepubliceerd op 16 mei 2007

NVIDIA 8800GTX, de grafische coprocessorkaart die de onderzoekers gebruikten bij hun berekeningen

Een interdisciplinair team van onderzoekers aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) heeft grootschalige astronomische berekeningen uitgevoerd op de processor van een grafische kaart in een gewone thuiscomputer. Door het efficiënt programmeren van de grafische processor zijn de onderzoekers in staat de computer twintig keer sneller te laten rekenen dan onder normale omstandigheden. Het onderzoeksteam - bestaande uit sterrenkundige Simon Portegies Zwart, informaticus Robert Belleman en informaticastudent Peter Geldof - heeft deze versnelling ingezet bij specifieke wetenschappelijke berekeningen. De onderzoeksresultaten worden binnenkort gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift New Astronomy.

In principe beschikt iedere thuiscomputer met een moderne grafische kaart over de enorme rekenkracht. Deze wordt reeds toegepast in computerspelletjes, waarbij de animaties met behulp van de grafische microprocessor in de pc worden uitgevoerd. De rekenkracht is nu ook bruikbaar voor het uitvoeren van grootschalig wetenschappelijk rekenwerk. Het simuleren van sterrenhopen of het zonnestelsel wordt op die manier plotseling zeer eenvoudig. De trend van nieuwe besturingssystemen om het gebruik van grafische processors te stimuleren, kan een revolutie in het wetenschappelijk rekenen veroorzaken.

Thuiscomputer versus supercomputer

Wij hebben in ons onderzoek met name berekeningen gedaan aan de zwaartekracht van sterren en planeten onderling, zegt Simon Portegies Zwart. De enorme rekenkracht die de onderzoekers met hun experimenten hebben bereikt zijn vergelijkbaar met die van een supercomputer. Er is echter nog een speciaal voor dit doel gebouwde computer, GRAPE genaamd, die we niet hebben kunnen verslaan in snelheid, maar die is wel twintig keer zo duur als de grafische kaarten die wij nu hebben gebruikt.

Grafische processors gaan de komende jaren hoogstwaarschijnlijk een enorme ontwikkeling doormaken. Het wordt dus allemaal alleen maar mooier, vertelt Robert Belleman, Gewone processors in een pc worden gemiddeld elke anderhalf jaar twee keer zo snel. Bij grafische processors is dat al binnen negen maanden. En die rekenkracht kunnen we inzetten voor het oplossen van problemen op zeer verschillende gebieden. Er zijn al wetenschappers bij ons langs geweest om te zien of onze resultaten ook in hun onderzoeksveld toegepast kunnen worden.

De grafische kaart die de onderzoekers hebben gebruikt is van het type NVIDIA 8800GTX. In theorie is deze kaart een paar honderd keer sneller dan een pc, maar het efficiënt programmeren van dergelijke hardware is moeilijk. Intussen zijn de onderzoekers al weer bezig hun snelheidsrecord te verbeteren.