Opinie 21: 'Voedselkilometers invoeren heeft geen zin'
In Vlaanderen pleit de politieke partij Groen! voor het invoeren van
voedselkilometers. Volgens deze partij legt voedsel vaak enorme
afstanden af voordat het in de supermarkt beland - met alle gevolgen
van dien voor het milieu. Op elk voedingsmiddel moet daarom via een
label aangegeven worden hoeveel kilometers het gereisd heeft, zodat
consumenten een milieubewuste keuze kunnen maken. Sanderine Nonhebel,
universitair docent Voedsel & Milieu aan de Rijksuniversiteit
Groningen, denkt echter niet dat het invoeren van voedselkilometers
zin heeft.
Volgens Nonhebel zegt het aantal voedselkilometers niet zoveel over de
schade aan het milieu. 'Het vervoeren van voedsel van Australië naar
Nederland per schip is bijvoorbeeld veel minder slecht voor het milieu
dan voedsel vervoeren van Frankrijk naar Nederland per vrachtwagen.
Voedselkilometers als maat voor milieubelasting is dus onzin.' Ook
vraagt Nonhebel zich af hoe ze bij 'gemengde' producten het aantal
voedselkilometers gaan berekenen. 'De ingrediënten van een Friese
kruidkoek komen voor het grootste gedeelte uit Nederland. Daarnaast
worden er wat kruiden uit Indonesië aan toegevoegd. Gaat daardoor het
aantal voedselkilometers fors omhoog?' Ook is het zo dat de
ingrediënten van gemengde producten per dag uit een ander land kunnen
komen. 'Fabrikanten moeten dan per dag hun etiketten gaan aanpassen.
Ik vraag me af of dat realistisch is.'
Geen veranderingen in koopgedrag
Nonhebel vindt daarom dat milieubelasting veel beter uitgedrukt kan
worden in geproduceerde CO per kilogram product. 'Maar ja, mensen
kunnen zich daar misschien niet zoveel bij voorstellen. En het bekt
natuurlijk minder lekker dan voedselkilometers.' Toch zal zo'n label
nooit tot grote veranderingen in koopgedrag leiden. 'Daar is veel
onderzoek naar gedaan. De meeste consumenten letten vooral op de prijs
als ze iets kopen. Het milieu speelt daarbij een ondergeschikte rol.
Met zo'n label kun je dus hoogstens de bewustwording verbeteren.'
Aardappelen en kool
Ook is Nonhebel het niet eens met de opvatting dat ons voedsel enorme
afstanden aflegt. 'Maar tien procent van ons voedsel komt van ver. De
rest komt allemaal uit Europa.' Als we dus de milieubelasting door
transport van voedsel willen beperken, moet we stoppen met het eten
van olijven uit Italië en het drinken van wijn uit Frankrijk. 'Dan
moeten we alleen nog aardappelen en kool eten uit Nederland. Maar dat
lijkt me niet haalbaar.'
Voedselproductie
En uiteindelijk is al dat gesleep met voedsel niet het grootste
probleem voor het milieu. 'Vooral de productie van voedsel, en niet
zozeer het transport, is slecht voor het milieu. Landbouw en veeteelt
heeft verzuring, vermesting, verdroging, ontbossing en erosie tot
gevolg. En dat wordt steeds erger, omdat landen als China ons westerse
consumptiepatroon overnemen en meer vlees gaan eten.' Daardoor wordt
er een steeds groter beroep gedaan op onze natuurlijke hulpbronnen.
'We eten langzaam de aarde op. Het is een groot milieukundig probleem
en moeilijk op te lossen. De auto kunnen we laten staan, maar we
kunnen niet opeens stoppen met eten.'
Curriculum vitae
Sanderine Nonhebel (1960) studeerde plantenziektekunde aan de
Universiteit van Wageningen. Was daarna onderzoeker bij vakgroep en
fysische geografie en bodemkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Verrichtte haar promotieonderzoek in Wageningen naar de gevolgen van
klimaatverandering voor de voedselproductie. Na haar promotie in 1993,
deed ze onderzoek naar de mogelijkheden voor biomassagewassen als
energiebron, waarna ze in 1995 aangesteld werd als universitair docent
Voedsel & Milieu bij het centrum voor energie en milieukunde (ivem)
aan de RUG.
Noot voor de pers
* Zie ook het tv-programma 'Adams Appel' (7 min.) op internet:
http://www.rug.nl/corporate/nieuws/adamsappel/archief2007/afl04
* Contact: dr.ir. Sanderine Nonhebel, tel. (050)363 46 11, e-mail:
s.nonhebel@rug.nl (werk)
Rijksuniversiteit Groningen